Roma Mitolojisi Sözlüğü (M-Q)

Aşağıdaki çalışmam A’dan Z’ye Online sunulan alfabetik Roma Mitolojisi Sözlüğü’nün M-Q harflerini içermektedir.

Magna Mater Firigya tanrıçası Kibele’nin adı olup aynı zamanda Zeus’un annesi Rhea’nın da adıdır. Ana tanrıça MÖ 6-4. yüzyıllar arasında Yunanistan’da yayılmış MS 205 yılından itibaren Roma kültürüne adapte edilmiştir.

Maia Yılın 5. ayı olan Mayıs’a adını veren tanrıçanın adı olup, metal işçiliği tanrısı Vulcan’ın maiyetindeki önemsiz tanrıçalardan birisidir.

Maiesta Onur ve saygı tanrıçasının adı olup, ateş ve demircilik tanrısı Vulcan’ın karısıdır. Bkz. Maia

Mamercus 1. Pythagoras’ın oğullarından birisinin adı olup, lakabı ‘unutulur’ anlamına gelen Aemilius’dur.

2. Çoban kılığına giren savaş tanrısı Mars’ın Septimus Marcellus’un karısı Silvia’dan doğan oğlunun adı olup, Mars kadına bir mızrak vermiş, bunun oğlunun olduğunu söylemiştir. Dayılarını öldüren oğluna kızan Silvia mızrağı yakınca çocuk ölmüştür.

Mamurius Roma kralı Numa kendisine gökten inen kalkanı hırsızlardan korumak için bu kalkana benzer onbir kalkanı yapma görevi verdiği Osk’lunun adıdır.

Manes, Di Manes Ataların tapınılan ölü ruhlarına verilen isim olup, Latince ‘İyi olanlar’ anlamına gelmektedir. Roma döneminden kalma mezar taşlarında bulunan D.M harfleri Dis Manibus ‘Atalara adanmış’ anlamındadır.

Marica Tabiat ve bereket tanrısı Faunus’un eşi ve Latinus’un annesi olan İtalyan su perisinin adıdır. Latium ile Campania sınırında yer alan Miturnae ormanında yaşayan peri bu bölgedeki bir göle de adını vermiştir (Vergilius VII, 47; Livius XXVII, 37, 2).

Mars Başlangıçta bereket tanrısı ve sığır sürülerinin koruyucusu iken zamanla savaş ve tarım tanrısına dönüştürülmüştür. Aynı zamanda kehanet tanrısı olup, Juno ile Jüpiter’in oğlu, Romulus ile Remus’un babası ve Yunan mitolojisindeki Ares’in karşılığıdır.

Mater Matuta Her yıl 11 Haziran tarihinde adına Matralia bayramı kutlanılan şafak tanrıçasının adı olup, evli ve bir defa evlenmiş özgür kadınların katılabildiği kült merkezi Roma’dadır.

Mater Turitta Ana tanrıça Kybele’ye başında taşıdığı yüksek başlıktan dolayı takılan lakabı olup, Latince ‘kuleli’ anlamına gelmektedir.

Matronae Aynı zamanda bereket tanrıçası olan üç ana tanrıçanın adıdır.

Matuta Şafak tanrıçasının adı olup, zamanla yeni doğan çocukların ve limanların koruyucusu Mater Matuta olmuştur. Her yıl 11 Haziran tarihinde sığır pazarında (Boarium) adına şenlik (Matralia) düzenlenmekteydi.

Mavors Savaş tanrısı Mars’ın destanlarda geçen eski adlarından birisidir (Vergilius VIII, 630)

Meditrina Şifa ve şarap tanrısının adı olup, her yıl 11 Ekim tarihinde onuruna Meditrinalia adlı festival düzenlenmektedir.

Mefitis Zehirli duman ve gazların kişileştirilmiş formu olan bir tanrıçanın adı olup, özellikle bataklık alanlar ve yanardağların civarında tapınılmaktaydı. Roma kentinde Esquilinus tepesinde bir tapınağı bulunmaktaydı.

Mellona Arıların koruyucusu olan bir tanrının adıdır.

Mens Akıl ve bilinç tanrıçasının adı olup, her yıl 8 Mayıs tarihinde adına festival düzenlenmekteydi.

Mephitis Yanardağlara yakın oturan halkın tapındığı bir tanrıçanın adı olup, insanları volkandan çıkaran zehirli gazlara karşı koruduğuna inanılmaktaydı.

Mercurius Ticaret ve kazanç tanrısının adı olup, tüccar ve yolcuların koruyucusudur. Aventine tepesindeki Circus Maximus’ta adına bir tapınağı bulunmakta olup, geç dönemde Yunan panteonunda Hermes’le özdeşleştirilmiştir.

Tıpkı Hermes gibi Mercurius’da caduceum adlı asayı taşırken, geniş kenarlı bir şapka takar ve bir kese (ticaretin sembolü olarak) taşırken tasvir edilir.

Messor Tarım tanrısının adı olup, özellikle ekin biçim safhasının koruyucusudur.

Mezentius Roma’nın 50 km kuzeybatısında yer alan Caere’nin (bugünkü Cerveteri) Etrüsk kralı ve Lausus’un babasının adı olup, Aeneias tarafından öldürülmüştür (Vergilius VII, 648; VIII, 482; X 786, 907).

Minerva Bilgelik, şifa, sanat, bilim, ticaret ve savaş tanrısının adı olup doktorların koruyucusudur. Jüpiter’in kızı olan bu tanrıça adına her yıl 19-23 Mart tarihinde Quinquatria’da festival düzenlenmekte ve Capitoline ile Aventine tepelerinde bire tapınağı bulunmaktaydı. Söylenceye göre Roma’ya Numa tarafından sokulmuşsa da Yunan tanrıçası Athena ile özdeşleştirilmiştir.

Mithraizm  Roma İmpratorluğu’nun Hıristiyanlık öncesi dininin adı olup, antik Fars ışık ve bilgelik tanrısı Mithra kültüne dayanmaktadır. Mithra, Yazata adı verilen Fars tanrılarının şefi olup, kutsal boğayı kurban edince dünya, insanoğlunun ihtiyaçlarına cevap verecek bitki ve hayvanları oluşturacak kutsal kanla kaplanmıştır. MÖ 7-6. yüzyıllardan itibaren güneş tanrısına dönüşmüştür. Anadolu’da Helios ile özdeşleşerek Yunan kültürüne girmiş ve özellikle Kilikyalı korsanlar ve Romalı askerler sayesinde ‘Deus sol invictus’ (fethedilemeyen güneş) adıyla tanınıp İmparatorluk topraklarında yayılmaya başlamıştır. Roma imparatoru Commudus döneminde (MS 177-192) Roma’da Mithra kültünün varlığına dek kanıtlar bulunmuştur. Büyük Constantine’in (MS 275-337) Hıristiyanlığı benimsemesinin ardından (MS 312) gücünü yitirmeye başlamış, Julius döneminde tekrar canlanmasının ardından (MS 331-363) yok olmuştur. Bugün Roma civarında 50 civarında Mithra tapınağı (Bkz. Mithraeum) görülebilir durumdadır. Mithraizm ile bir sonraki din Hıristiyanlık arasında bazı benzerlikler bulunmaktadır:

Alçak gönüllük, kardeşçe sevgi, toplu ayinler, kutsal su ve kardeşçe sevgi hatta 25 Aralık Mithra’nın doğum günü olarak kutlanması bile Hıristiyanlığa adapte edilmiştir.

Bununla birlikte kadınların ayinlere katılmaması gibi bazı gelenekler Hıristiyanlıktan farklıydı.

Mithra ayinleri, ‘Mithraeum’ adı verilen mağara tapınaklarda gerçekleştirilmekteydi. Mağara tavanı yıldızlı gökyüzüne benzetilmekte, kenarlarda ayine katılanların yemek yiyebilecekleri masalar bulunmaktaydı. Tapınağın ortasında Frigyalılara özgü bir kıyafet giymiş (Pelerinli, tunikli, uzun pantolon ve kenarları kıvrık şapkalı) bir boğayı öldüren Mithra rölyefi bulunmaktaydı.

Mithraeum Bkz. MithraizmModius Fabidius İtalya’nın yerli halkı Reateların tanrı Quirinus için yaptığı bir bayram sırasında dans eden bir genç kız bir tapınakta tanrıdan hamile kalmış, hızla büyüyen bir erkek çocuğu dünyaya getirmiştir. Genç adam Cures şehrini kurmuş ve Modius Fabidius olarak adlandırılmıştır.

Moneta Capitolium’un kuzeyindeki tepede tapınağı bulunan Juno’nun lakaplarından birisi olup, ‘haberci’ anlamındadır. Para basımı yapılan bu tapınak tanrıça Juno’nun koruyuculuğunda yapılmaktaydı.

Morges Kral İtalos’un halefi olup Taranto ile Paestum arasında hüküm sürmüştür.

Mors Ölümün kişileştirilmiş formu olan bir tanrı adı olup, Yunan ölüm tanrısı Thanatos’un adından türetilmiş olmalıdır.

Morta Kader tanrıçaları Parcae’erden birisi olan ölüm tanrıçasıdır.

Mucius Scaevola, Gaius Mucius, Scaevola Roma şehrini Lars Porsena’nın kumandasındaki Etrüsk kuşatmasından kurtaran (MÖ 509) bir kahramanın adıdır. Düşman kampına sızıp kral Lars Porsena’yı öldürme teşebbüsü başarısız olunca tutuklanmış ve ağır işkenceler görmesine karşın hiçbir korku ve acı belirtisi göstermemiştir. İşkence sırasında sağ kolu yakıldığı için daha sonraları Scavola (sol el) adıyla tanınmıştır.

Mulciber Demircilik tanrısı Vulcan’ın unvanı olup, kızgın metalleri döverek yumuşattığı için verilmiş olmalıdır.

< Latince mulciber ‘yumuşatıcı’

Mundus  Yeraltı dünyasına açıldığına inanılan bir kuyunun adı olup, Roma kentinde Palatine Tepesi’nde Comitium bölgesinde bulunmaktadır. Latium ve Etririum kentlerinde aynı nitelikte benzerleri bulunmaktadır. Plutarkhos, Latince ‘dünya’ anlamına gelen mundus kelimesinin Etrüsk dilinde yılın ilk meyvelerinin depolandığı kuyuları tanımladığını bildirmiştir. Romalılar yılda üç kez 24 Ağustos, 5 Ekim ve 8 Kasım günleri kuyunun üzerindeki taşı kaldırarak içine ölülerin yemesi için çeşitli meyveler atmaktaydı.

Murcia, Myrtea, Murtia Bazen aşk ve güzellik tanrıçası Venüs ile özdeşleştirilmesine rağmen hakkında pek az şey bilinen, antik Roma şehrinin kurulduğu yedi tepeden Aventino ile Palentino tepeleri arasında yer alan vadide bir tapınağı bulunmaktaydı.

Muta Sessizlik ve sükûnetin kişileştirilmiş formu olan tanrıçanın adıdır.

Mutinus Mutunus Çocuk doğurmak isteyen kadınların yakardığı bereket tanrısının adı olup, erkete olmuş penisli bir erkek olarak tasvir edilir. Yunan karşılığı Priapus’dur.

Naenia Cenaze töreni tanrıçasının adıdır.

Nascio Pek çok doğum tanrıçasından birisinin adıdır.

Necessitas Kader tanrıçasının adı olup, Yunan mitolojisindeki Ananke ile benzerdir.

Nemestrinus Orman tanrısının adıdır (Latince nemus ‘orman’).

Neptune, Neptunus Deniz tanrısının adı olup, Yunan panteonundaki Poseidon’un karşılığı olup, Yunan etkisinden önce tatlı su ve yağmur tanrısıydı. Roma’da tek tapınağı Circus Maximus vadisinde Palatinus ile Aventinus arasında bulunmaktaydı. Neptunus adına her yıl 23 Temmuz tarihinde deniz kenarındaki basit barakalarda Neptunalia adlı kutlama düzenlenmekteydi. Bununla birlikte Poseidon’un Yunan denizciler üzerindeki etkisiyle kıyaslanınca Neptün’ün Romalı denizciler üzerindeki etkisi sınırlı sayılabilir.

Nerio Savaş tanrısı Mars’ın eşi olan önemsiz bir tanrıçanın adı olup, bazı efsanelerde Minerva ile özdeşleştirilmiştir.

Nixi Doğum için yardımı istenen tanrıların adıdır.

< Latince nitor ‘doğurmak’

Nixus Kadınların çocuk doğurdukları sırada harcadıkları çabayı temsil eden ve diz çökmüş formda tasvir edilen üç tanrıçanın adıdır.

Nodutus Köylülerin tahıl saplarından demetler yapmasına yardım eden bir tanrının adıdır.

Nona, Nundina Hamilelik tanrıçasının adı olup, gebelik dokuz ay sürdüğü için Latince nona (dokuzuncu) kelimesiyle ilişkilidir.

Novensilus, Di Novensilus Dokuz Etrüsk tanrısına Romalıların verdiği isimdir.

Nox Gecenin kişileştirilmiş formudur (Vergilius V, 721).

Numa Pompilius Romulus’un halefi, Titus Tatius’un kızı Tatia’nın kocası olan ikinci Roma imparatorunun adı olup, Sabin asıllıdır. Roma dininin kurumlaşması ve Romulus’un ‘Quirinus’ adıyla tanrılaştırılmasında önemli katkıları olmuştur.

Numitor Procas’ın oğlu ve Rhea Silvia’nın babası olan Alba Longa kralının adı olup, kardeşi Amulius tarafından tahttan indirilmiş, oğulları Remus ile Romulus amcalarını öldürerek Numitor’un öcünü almışlardır (Livius I, 3; Vergilius VI, 768).

Obarator Sabanla tarla sürmenin koruyucu tanrısıdır.

Occator Asap bozukluğu, ve sıkıntının kişileştirilmiş formunun adıdır.

Ocnus Tiber nehrinin tanrısı Tiberinus ile Manto’nun oğlunun adı olup, Mantua (Mantova) şehrinin kurucusu kabul edilmektedir. Başka bir söylenceye göre ise Gelsina’nın kurucusudur (Vergilius X, 198).

Ocrisia Kral Servius Tullius’un annesi ve Corniculum’un kızı olup, köle olarak Roma’ya getirilmiş, Tarquinius’un evinde hizmetçi olarak çalışmış bu sırada Servivus Tullius’u doğurmuştur.

Olus Jüpiter Optimus Maximus tapınağı için temel kazan işçiler toprağın altından o güne dek görülmemiş büyüklükte bir kafatası çıkarmışlar, bu kafatasının Olus adlı bir deve ait olduğu iddia edilmiş bu yüzden kazılan tepeye Caput Oli adı verilmiş zamanla Capitolium’a dönüşmüştür.

Ops, Opis Antik çağda Tiber nehrinin doğusunda yaşayan Sabin halkının inanışında bereket, hasat ve refah tanrıçasının adı olup, Roma kültürüne adapte edilmiştir.

Capitolium’da büyük bir tapınağı olan Ops’un kocası tanrı Saturn olup, tapınaktaki heykellerinde ve sikkelerde genellikle bir tahıl başağı ve asa taşırken tasvir edilir. Bu tanrıça adına ‘Opiconsivia’ ve ‘Opalia’ adı verilen 25 Ağustos ve 19 Aralık tarihlerinde iki ayrı festival düzenlenmekteydi.

Orbona Çocuksuz çiftlerin çocuk edinmek amacıyla tapınıp yakardığı bir tanrıçanın adıdır.

Orcus Ölüm, yemin ve cehennem tanrısının adı olup, Yunan panteonundaki Hades ile özdeştir. Etrüsk mezarları üzerinde saçı başı dağınık bir dev formunda tasvir edimiş, Romalı yazarlarca Gaullilerin yeraltı tanrısı olarak tanımlanmıştır. Orcus, Ludovico Ariosto’nun (1474-1533) ‘Orlando Furioso’ adlı destanında ‘Orca’ adlı canavara ve İngiliz yazar J. R. R. Tolkien’in Yüzüklerin Efendisi adlı roman üçlemesinde Ork ırkına adını verip ilham kaynağı olmuştur.

Osinius Etrüsk kralı Tarkhon’un, Turnus’a karşı topladığı orduya katılan Clusiuum prensinin adıdır.

Pagan Latince ‘köylü, taşralı’ anlamına gelen terim, Hıristiyanlığın kabulü ile Hıristiyan karşıtı daha sonraları ise putperest anlamlarına genişlemiştir.

Paganalia [Eski Roma] Taşra bölgelerinde her yıl Ocak ayında yapılan Ceres onuruna düzenlenen festivalin adıdır.

Palans Euandros’ın kızı Dyna ile Herkules’in oğlunun adı olup, Palatinus kentine ismini vermiştir (Halikarnassoslu Dionysos, 1937: I, 32)

Palanto Herkules’in birlikte olduğu Hyperborlu bir genç kızın adı olup, sonradan kral olacak Latinus adlı bir çocukları doğmuştur.

Palatinus Mons Roma’nın yedi tepesinden birisi olan Palatinus üzerinde Romulus’un kurduğuna inanılan efsanevi kentin adı olup, Roma’nın öncülü olduğuna inanılmaktadır.

Pales Koyun sürülerinin koruyucusu olan tanrının adıdır. Çobanlar her yıl Roma’nın kuruluş gününe denk gelen 21 Nisan tarihinde bu tanrı adına büyük ateşlerin yakıldığı Palilia adı verilen bir festival düzenlemekteydi.

Palici Jüpiter ile su perisi Thalia’nın ikiz oğullarının adı olup, Etna dağının yakınlarında bulunan Palica kentinde tapınılan ilk zamanlar insan kurban edilen bir yeraltı tanrısıdır.

Palinurus Aeneias’ın dümencisinin adı olup uyurken Lucaina sahili yakınlarında denize düşmüş, sahile kadar yüzmüşse de Lucanialılar tarafından öldürülmüş, bölgedeki Palinuro dağına adı verilmiştir (Vergilius III, 202; V, 858; VI, 381).

Parcae Kader tanrıçalarına verilen isim olup Yunan mitolojisindeki Moirai ve İskandinav panteonundaki Nornlar’ın benzeridir.

Parentalia [Eski Roma] Yılda bir kez ölü ataların ruhunu anmak amacıyla düzenlenen bayramın adıdır.

Parkalar Yunan Moiralarıyla özdeşleştirilen kader tanrıçalarının adı olup, başlangıçta doğumla ilgili cinler olmaları muhtemeldir. Aynı Moiraları gibi biri doğuma, diğerleri evlilik ve ölüme nezaret eden üç kız kardeştirler.

Partula Önemsiz bir doğum tanrıçasının adıdır.

Patalena Çiçeklerin koru-yucu tanrısının adıdır.

Pater Familia [Eski Roma] Aile ve klanın liderine verilen unvandır.

Paventia Çocukları ani korkulardan koruyan bir tanrıçanın adıdır.

Pax Barış tanrıçasının adı olup, Yunan mitolojisindeki Eirene’nin karşılığıdır. Özellikle MS 1. yüzyılda baş gösteren iç savaşlar sırasında imparator Augustus tarafından adına Roma’da bir tapınak yaptırılmıştı.

Pegais [Eski Roma] Pliny’nin notlarında bahsi geçen, bir atın kafasına sahip olan beyaz bir kuşun adıdır.

Penates, Di Penates Başlangıçta depo ve ardiyelerin koruyucusu iken zamanla ev halkının koruyucu kabul edilmiş tanrıların adıdır. Roma devletinin kendi koruyucu tanrısının adı ise ‘Penates Publici’ olarak bilinmekte, Aeneias tarafından İtalya’ya getirildiklerine inanılmaktaydı. Oturan iki adam formunda tasvir edilen Penatların Velia’da bir tapınağı bulunmaktaydı.

Phallopheria [Eski Roma] Dionysos’un sembolü olarak kabul edilen penis tapımı festivalinin adıdır.

Philotis Romalı bir köle kadının adı olup, işlek zekâsı ile bir plan yaparak Roma’yı Latinlerin istilasından kurtarmıştır. Plana göre Philotis’in de aralarında bulunduğu güzel köle kadınlar hür kadın kılığına girerek Latinleri oyalamak amacıyla düşmana gönderilecek, düşman askerleri uykuya dalınca Philotis bir incir ağacına lamba asarak Roma askerlerine işaret gönderecek onlar da gece baskını düzenleyecektir. Bu kıyım ve Roma kentinin kurtuluşu şerefine her yıl Caprotine Nona adlı bayram kutlanmaktaydı.

Picumnus, Sterquilinus Kardeşi Pilumnus ile birlikte bereket ve tarladaki ekinlerin büyümesinden sorumlu önemsiz bir tanrının adıdır.

Picus Tarım tanrısının adı olup, aynı zamanda kehanet gücüne sahiptir. Büyücü Kirke tarafından aşkına karşılık vermediği için ağaçkakana çevrilen bir Latium kralı olduğuna inanılmaktadır. İtalya’nın yerli halkı Sabinlerin bir kolu olup, MÖ 269 yılında Roma’ya karşı ayaklanan Picentler Picus’un oğulalrı olduklarına inanamktaydılar.

Pietas Tanrılara, akrabalara, ülkeye ve ebeveynlere karşı duyulan sadakat ve saygının kişileştirilmiş formu olup, MÖ 181 yılında Roma’da adına bir tapınak inşa edilmiştir. Eski sikkelerde zafer simgesi olarak da kabul edilen hurma dalı ve bir asa taşıyan genç bir kadın olarak tasvir edilir.

Pilum [Eski Roma] Roma ordusunda kullanılan 2 m uzunluğunda 60 mm çapında ağır mızrağın adıdır.

Pilumnus Yeni doğan çocukları büyümesine yardım edip, hastalıklardan ve Silvanus adlı iblisten koruyan, bereket ve tarladaki ekinlerin büyümesinden sorumlu önemsiz bir tanrının adı olup, İntercidona ve Deverra adlı tanrıçalarla birlikte çalışmaktaydı.

Efsaneye göre insanoğluna nasıl tahıl yetiştireceğini öğretmiştir. Bazen Picumnus adlı başka bir tanrıyla birlikte tasvir edilmiştir.

Pistor, Jüpiter Pistor Jüpiter’in heykeli dikilen sıfatlarından birisi olup ‘ekmekçi, fırıncı’ anlamına gelmektedir. Efsaneye göre Capitolium Galyalılar tarafından kuşatılıp, erzakların tükenmekte olduğu bir sırada tanrı Jüpiter askerlerin rüyasına girip düşmana ekmek atmalarını tavsiye etmiştir. Romalı askerler ellerinde kalan ekmeklerini son düşmana atınca Galyalılar düşmanın erzak stokunun iyi durumda olduğunu sanıp kuşatmayı kaldırmışlardır.

Pluto Ölüler diyarı tanrısının adı olup, tarım tanrısı Satürn’ün oğlu, Jüpiter ve Neptün’ün kardeşi ve yeraltına kaçırdığı Proserpina’nın (Yunanca Persephone) kocasıdır.

Plutonium Yer altı dünyasına açılan kapının adıdır.

Pluvius En önemli tanrı Jüpiter’in takma isimlerinden birisi olup, ‘yağmur yağdıran’ anlamına gelmektedir.

Poena, Poini Ceza ve intikamın kişileştirilmiş formu olan bir tanrıçanın adıdır.

Pomerium [Eski Roma] Kentin içine kötülükleri sızdırmaması için çizilen kutsal sınırların adı olup, bir çeşit büyü çemberidir. Etrüsk kökenli bu inanşı göre çizginin içinde kalan bölge güvenli sayılmakta, askerler bile bu sınırı savaş kıyafetleri ile geçmemekteydi.

Pontificum’un baş rahibinin ve Roma devletinin en yüksek rütbeli dini görevlisinin unvanıdır. Augustus döneminde 16 üyeli siyasi yetkilerle donatılmış, dinin hukukun yorumlanması ve uygulanması işiyle görevli Pontifex kuruluna başkanlık etmekteymiş. İlk papa Roma piskoposu 1. Damascus’un da (366-384) bu unvanı kullandığı bilinmektedir.

Pomona Meyve ağaçlarının koruyucu tanrıçasının adı olup, Silvanus ve Picus gibi kırsal kökenli tanrıların sevgilisidir.

Portunes, Portunus Tahıl dolu ambarların koruyucusu olan liman tanrısının adı olup, Yunan tanrısı Palaemon veya Melicertes ile benzerdir. Her yıl 17 Ağustos tarihinde adına Portunalia adı verilen festival düzenlenirdi.

Postverta Geçmiş zamanın tanrıçasıdır.

Priapeia Priapus için düzenlenen şenliklere adını veren şiirlerin adıdır. Bkz. Priapus

Priapus [Yunan-Roma Mitolojisi] Bahçelerin, şarap bağlarının, denizci ve balıkçıların koruyucu tanrısının adı olup genital bölgesini açıkta bırakan uzun bir elbise giymiş olarak tasvir edilir. Romalılar tarafından adına 80 şiirden oluşan ‘Carmina Priapea’ literatürü oluşturulmuş, kırmızı ve olağanüstü büyüklük-teki erekte penisiyle tasvir edilmiştir. Büyük penisinden dolayı eşekler Priapus’un sembolü sayılmışlardır.

Yunan mitolojisinde çiftlik hayvanları, meyve bahçeleri ve erkek cinsel organının koruyucusu olan bereket tanrısının adı olup, Dionysos ile Aphrodite’nin oğlu olduğuna inanılmaktadır. Roma’da Yunanistan’da olduğundan daha popüler olmuş ve kırmızı rente olağanüstü büyüklükteki ereksiyon halindeki penisiyle tasvir edilmiştir.

Poseidon’un kızı olan su perisi Lotis’e tecavüze yeltenmişse de kadın lotus ağacına dönüşerek Priapus’tan kurtulmuştur.

Proculus, İulius Proculus Romulus’un tanrılaştıktan sonra göründüğü ve kendisine Quirinus adıyla ibadet edilmesini bildirdiği Albalı bir asilin adıdır.

Promitor Çiftlik ambarından hasadı dışarı çıkarma sırasında tapınılan bir tanrının adıdır.

Prorsa Postverta Kadın rahminde bulunan henüz doğmamış çocukların koruyucusu olan bir tanrıçanın adı olup, bazı kaynaklarda Carmenta’nın bir görünümü olduğu da yazmaktadır.

Proserpina Yunan panteonundaki yeraltı tanrıçası Persephone’nin Roma karşılığı olup Latince proserpere ‘meydana çıkmak’ kelimesinden türetilmiş olmalıdır. Zamanla Libera, Prosperina ile özdeşleşmiştir.

Providentia Öngörü ve basiret tanrıçasının adıdır.

Pudicitia Alçakgönüllük, tevazu ve erdemin kişileştirilmiş formu olan tanrıçanın adıdır.

Puta Budanan ağaç ve üzüm asmalarını koruyan bir tanrıçanın adıdır

Quirinus Kökeni belli olmayan ve hakkında pek az şey bilinen bir tanrının adı olup, Kuzeydoğu İtalya’da yaşamış Sabin halkı tarafından tapınılmıştır. Sabinlerin Roma yakınlarına yerleşmesinin ardından Quirinus, Jüpiter ve Mars’la birlikte devlet tanrılarından birisi olmuş Roma civarındaki tepelerden birisi olan Quirinalis adını ondan almıştır. Resmi kıyafetler içinde sakallı bir adam olarak tasvir edilen tanrı, Roma İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Romulus ile özdeşleştirilmiş hatta Romulus’un karısı Hestia da Hora Quirini olarak adlandırılmıştır (Vergilius I, 292).

Jüpiter ve Mars’la birlikte Roma dininin Hint Avrupa köklerini temsil eden üç önemli tanrıdan birisi kabul edilmektedir. G. Dumézil Quirinus’un başlangıçta savaş değil çiftçileri koruyan bir tarım tanrısı olduğunu ileri sürmüştür (V. G. Dumézil, Jüpiter, Mars, Quirinus, Paris, 1941).

Quiritis Sabine halkının inanışında koruyucu ana tanrıçanın adıdır. Bkz. Quirinus

Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009