Valle d’Aosta, Aosta Vadisi
Valle d’Aosta, Aosta Vadisi 45°44′14″N 7°19′14″E /ˈvalle daˈɔsta/ İtalya’nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisi olup, kuzeyde İsviçre, batıda Fransa, güney ve doğuda Piemonte ile komşudur.
Valle d’Aosta nerede? Valle d’Aosta harita
Valle d’Aosta nüfus ve konuşulan diller
İtalyanca’nın yanı sıra Fransızca da resmi dil kabul edildiği Aosta vadisinde Apitanca’nın Valdôtain lehçesi 116 bin kişi tarafından konuşulmakta, ayrıca İsviçre sınırına yakın köylerde Almanca konuşan küçük bir azınlıkta yaşamaktadır.
Valle d’Aosta gezilecek yerler
Valle d’Aosta İtalya’nın en küçük ve tenha yarı-otonom bölgesi olup, Avrupa’nın en
yüksek dağlarına (Monte Rosa, Matterhorn, Monte Gran Paradiso, Monte Bianco) ve geniş bir milli parka (Gran Paradiso ve Mont Avic) ev sahipliği yapmaktadır. Bölge buzullar ve sellerin oyduğu Dora Baltea vadisi ile 13 diğer vadiden oluşmakta, 3,263 km2 yüzölçümüne sahip, 126,933 kişi yaşamaktadır (2012). 74 belediyenin bulunduğu bölgenin en önemli kentleri Aosta Courmayeur ve La Thuile’dir.
Valle d’Aosta iki dağ geçidi (Colle del Piccolo San Bernardo ve Colle del Gran San Bernardo) vasıtasıyla İsviçre üzerinden Avrupa’ya bağlanmakta olup, Taş devrinden 2469 m yüksekliğindeki Büyük St. Bernard dağ geçidinde (Colle del Gran San Bernardo) modern tünel sistemi açılana dek ulaşım hava şartlarına bağlı olarak gerçekleşmiş, bölgenin ilk yerlileri antik Salassi halkı da, Hannibal’ın filleri de, Roma lejyonları da, Napoleon’un orduları da aynı yolu kullanmıştır. İtalya’nın kış sporları merkezi olan bölge yıl boyunca turist çekmekte olup, coğrafi açıdan olduğıu gibi dil, kültür ve mutfak açısından da Piemonte ile Fransa arasında yer almaktadır. Bölgede Ortaçağ’dan kalma pek çok yapı olup bunların en önemlisi Fenis şatousudur. Pont Saint Matin kasabasında MÖ 1. yüzyıla tarihlenen bir Roma köprüsü, Aosta’da ise Augustus zafer anıtı başta olmak üzere tiyatro, kent duvarları gibi pek çok Roma kalıntısı bulunmaktadır.
Valle d’Aosta mutfağı
Aosta Vadisi’nde peynir fondü (Fonduta di Formaggio) ve Cotoletta alla Valdostana çorbası yapımında kullanılan fontina peyniri üretilmekte, Capriolo alla Valdostana ile Carbonade adlı güveçler, Mocetta, Lardo di Arnad, dağlı lapası polenta ve risotto yemekleri yapılmaktadır. Sınır bölgesi olması dolayısıyle Nebbiolo ve Dolcetto gibi İtalyan, Chardonnay ve Pino Noir gibi Fransız, Muller Thurgau gibi Alman üzümleri yetiştirilmekte Chambave Rosso ve Blanc de Morgex gibi DOC etiketli şaraplar ile Genepi likörü ve grappa üretilmektedir.