Abruzzo

Abruzzo 42°21′58″N 13°23′40″E /aˈbruttso/ İtalya’nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisi olup, kuzeyinde Marche, batısında Lazio, güneyinde Molise, doğusunda Adriyatik denizi ile çevrili konumdadır.

Abruzzo nerede? Abruzzo Haritası

Abruzzo nüfus ve coğrafya

Ülkenin en seyrek nüfusa sahip bölgesi olan Abruzzo bölgesi, L’Aquila, Chieti,

Pescara ve Teramo adlı 4 ilden oluşmakta, % 70’i dağlarla kaplı 10,763 km²‘lik 1,307,919 kişi yaşamaktadır (2010). Abruzzo tarih boyunca az sayıda yoksul köylünün yaşadığı ülkenin geri kalanından izole ve tenha bir bölge olmuş, sadece 1901-1915 arasında Abruzzo ve komşu bölge Molise’den çoğu ABD’ye 1 milyon kişi göç etmiştir.

Apenin dağları ile Adriyatik arasına sıkışmış olan bölgenin bilinen ilk halkı Picenialılar olup tarım hayvancılık ve balıkçılık ile geçindikleri bilinmektedir. Havuç, patates, ıspanak, biber, domates, incir, erik, üzüm ve zeytin yetiştirilen bölgede koyun yetiştiricilerinin mevsime göre göç etme geleneği (transumanza) devam ettirilmektedir. Büyük ölçüde olmasa da

elektroteknik, kimya, kâğıt, tekstil, giyim, inşaat malzemeleri, cam, tabaklama ve gıda maddeleri bölge endüstrisini oluşturmaktadır.

Abruzzo gezilecek yerler

Abruzzo, II. Dünya savaşından sonra modern yol ve demiryolu ulaşımı bölgeye ulaştırılmışsa da genellikle turistlerin atladığı bir bölgedir. Buna karşın mutheşem bir doğaya, Ortaçağ kale, köy ve manastırları ile çok sayıda Roma kalıntısına ev sahipliği yapmaktadır. Bölgede ayı, kurt, dağ keçisi, vaşak ve altın kartal gibi vahşi hayvanların yaşadığı Parco Nazionale d’Abruzzo Lazio e Molise, Parco nazionale della Majella ve Parco nazionale del Gran Sasso e Monti della Laga adlı 3 milli park

bulunmaktadır. Bunlardan Civitella Alfedena, Pescasseroli veya Opi’de konaklayıp Parco Nazionale d’Abruzzo’yu gezmek mümkündür. Opi ile kendi adını taşıyan bir gölün kenarındaki Scanno kasabaları İtalya köy derneklerince (Associazione Borghi d’Italia) bölgenin en güzel köyleri seçilmiştir.

L’Aquila’da paleontoloji, arkeoloji ve ortaçağ sanatı örneklerinin sergilendiği Abruzzi Milli Müzesi, Pescara’da Abruzzo Halk Gelenekleri Müzesi, Teramo’da Pinacoteca

Civica, Chieti’de Italik halklar, Yunanlılar ve Romalılardan kalma eserlerin sergilendiği Arkeoloji Müzesi görülebilir.

Abruzzo Mutfağı, Abruzzo’da ne yenilir?

Sahilde balık ve diğer deniz ürünlerinin varlığına karşın Abruzzo mutfağının esas aktörü koyun etidir.  Spaghetti alla chitarra, fagioli e cotiche di maiale, Prosciutto di cinghiale, Testicoli di mulo, Scrippelle mbusse (peynirli krep), Agnello cacio e ova, castrato (hadım koç) yahnisi ve Arrosticini bölgenin ünlü yemekleri iken Ferratelle,

Fiadone ve Parrozzo tatlıları, Abruzzese, Canestrato di Castel del Monte ve Pecorino di Farindola ise peynirleridir. Sek beyaz Trebbiano d’Abruzzo ile Corfinio della Valle Peligna, kırmızı Montepulciano d’Abruzzo ve rose Cerasuolo ise Abruzzo’nun en kaliteli şarapları iken Amaro Gran Sasso ile Doppio Arancio ünlü likörleridir.

Fucine gölü

Avezzano ile Ortucchio arasında yer alan kapalı havza gölü olup, 1877’de drene edilip kurutulmuştur. Virgil’in Aeneid destanında bile bahsi geçen göl Celano gölü (Lago di Celano) olarak da bilinmekte olup bir zamanlar İtalya’nın 3. büyük gölüydü.

Abruzzo Turizm Resmi web siteleri:

ww.abruzzoturismo.it

www.regione.abruzzo.it

Ayrıca Oku: Abruzzi dağları, Abruzzo lehçesi

ABRUZZİ dağları, (İtalyanca tekili Abruzzo), İtalya’da kireçli Apennin dağlarının merkezî kısmı, çok kalın kıvrımlı tabakalar, kırıklar arasında yükselmiş bir sıra kütleler meydana getirmiştir (Monte Velino, 2 487 m Gran Sasso, 2 914 m., Apennin’lerin en yük­sek noktası; Maiella, 2 795 m). Yumuşak arazide ise çukurlar açılmıştır: Aquila şeh­rinin bulunduğu Alterno vâdisi Sulmona şeh­rinin bulunduğu Pescara vâdisi, Avezzano şehrinin bulunduğu Fucino gölü çukuru. Kayaların tabiatı, karstik yüzey şekillerinin meydana gelmesine yol açmıştır. Apennin’­lerin bu kesimi depremlerle sarsılır. Sert iklim yüzünden ziraat önemsizdir. Geri âdetlere bağlı halk dinî geleneklerini muhafaza eder, cinlere inanır; aziz yortuları pek gösterişlidir, büyücülük devri törenle­rine yaklaşır. Ahali birçok küçük merkezde toplanmıştır. Asıl merkez Aquila’dır. Pes­cara civarında petrol yatakları bulunmuştur. Abruzzi’ler bölgesi’nin nüfusu 1 220 000’dir. Bölge Aquila, Chieti, Pescara ve Teramo eyaletlerini kapsar.

ABRUZZİ lehçesi. Abruzzo/Abruzzi bölge­sinde konuşulan Güney İtalya lehçesinin adıdır. Abruzzi edebiyatı, Cronaca Aquilana Rimata (Manzum Aquila Kroniği) adlı bir destan yazmış olan Buccio di Ranallo di Popplito (1300- 1363) ile başla­mış ve yazarı belli olmayan birtakım değer­siz eserler ile devam etmiştir. XIX. yüzyıl­dan, Orazio Delfico (1744r1835)’nun il Medico (Hekim), İl Sensale dei Matrimoni (Eylendirme Simsarı) adlı komedileri belirtil­meğe değer. Daha sonra, Alfredo Luciani (doğ. 1887) ve lehçe tiyatrosuna yenilik getiren Cesare de Titta (doğ. 1862) gibi şair­ler ile Abruzzi edebiyatında tekrar bir can­lanma görülür. Abruzzi lehçesi’nin ünlüler sisteminin başlıca özelliği, geri ve hatto ileri metafoni olayı­dır; böylece [Jé allavè] (it. io lavo)’nun kar­şısında [tu alleve] (it. tu allévè) ve [lu tsujanè] (it. lo zio’nun karşısında [li tsijene] (it.gli zii) yer alır. Son ünlülerin hepsi de zayıflama veya silinme eğilimi gösterir, ün­süzlere gelince: gn grubu ([lenè], it. legno) yalınlaşır, önde yahut iki ünlü arasında g titreşimsiz solukluya dönüşür ([hallé], it. gallo); İtalyancada bulunmayan benzeşim-ler ([uddeme], it ultimo) ve bazı ünsüz grup­larının iki unsurunu bir «e» ekleyerek ayrı söyleme eğilimi görülür ([solekè], it. solco). Abruzzi lehçesinde, yirmilik ([do], [tre vendimè] 40, 60 yerine ve yüzlük ([unnècè cendé] 1100 yerine) bir sayı sistemi vardır. Sözdiziminde avere ve essere yardımcı filllerinin kullanılışı, hemen hemen İtalyancadaki kullanışın tam tersidir. Abruzzi lehçesinde bir belirsiz zamir vardır: (omè). Fr. On). (M. L.)