Ramayana Destanı (Hint Mitolojisi)

Yazı: Özhan Öztürk

RAMAYANA Hint Mitolojisinde Tanrı Vişnu’nun bir avatarı olan Rama’nın Ravana adlı rakşasa tarafından Seylan adasına kaçırılan karısı Sita’yı kurtarma çabasını anlatan manzum destanın adı olup, 24 bin dizelik 7 bölüm ile 500 şarkıdan (sarga) oluşmakta, yazarı belli olmayan yapıtı ermiş Valmiki’nin yazdığı söylenmektedir.

Ramayana Destanının bölümleri

1. Bala Kanda (Çocukluk): Ayodhya kralı Dasaratha çocuk sahibi olmak için

   

   tanrılara yalvarmış ve büyük bir sunu töreni hazırlayınca Brahma, Vişnu’nun Rama formunda bedenlenerek kralın doğacak dört oğlundan birisi (diğerleri: Bharata, Lakşamana ile Satru-ghna) olmasına karar vermiştir. Vişnu krala kurban töreni ateşinden çıkarak görünerek, çocuk sahibi olabilmesi için bir çeşit kudret suyu vermiştir. Rama daha çocukken bilge Viswamitra’yı iblislerden kurtarmış, dişi iblis Taraka’yı öldürmüştür. Rama burada kralın kızı Sita ile evlenmek istemiş, şart olarak Şiva’nın bükülemez denilen yayını bükerek kendini ispatlaması istenince önceden kimsenin bükemediği yayı kırmış ve kızla evlenmiştir. Bu sırada Rama’nın kardeşlerinden Lakşmana Sita’nın kız kardeşi Urmila, Bharata ile Satru-ghna ise Sita’nın kuzenleri Mandavi ve Sruta-kriti ile evlenmiştir.

2. Ayodhya Kanda (Ayodhya şehri): Rama ile kardeşleri karılarıyla birlikte Ayodha’ya döndüklerinde kral tahtını Rama’ya bırakmak istemişse de Bharata’nın annesi olan karısı Kaikeyi kralın arzusuna karşı çıkmış, ona geçmişte kendisine verdiği söz sadık olmamakla suçlamıştır. Kral karısına kızmışsa da sözünü tutmak için Rama’yı 14 yıllığına sürgüne göndermiş bu sırada taht Bharata’ya kalmıştır. Rama, karısı ile Lakşamana’yı Dandaka ormanında bıraktıktan bir süre sonra Dasa-ratha ölmüş, Bharata Rama’dan geri dönmesini istemişse de kahraman verdiği sözü bozamayacağı gerekçesiyle 14 yıllık sürgününü tamamlayacağını bildirmiştir. Bununla birlikte Bharata, abisine saygısından tahta çıkmamış Rama’nın bir çift ayakkabısını tahtın üzerine koymuştur.
3. Aranya Kanda (Orman): Rama yıllarını münzevi bir keşiş gibi ormanda dolaşarak geçirmiş, son olarak gittiği Vidhya dağlarındaki Argastya adlı bilgeden iblislerin bolca bulunduğu Pançavati’de yaşaması tavsiyesini almıştır. Burada dişi bir iblis Ravana adlı iblis kralın kız kardeşi Surpa-nakha Rama’ya âşık olmuşsa da kahraman tarafından reddedilince kadın intikam için Sita’ya saldırmıştır. Çılgına dönen Rama, Surpa-nakha’nın burun ve kulaklarını kesince iblis arkadaşlarını yardıma çağırmış ama Rama hepsini yok etmiş bunun üzerine kadın Ravana’nın yanına sığınmıştır. Ravana, Sita’nın güzelliğinden etkilenince, geyik kılığına giren Mariça adlı dişi bir iblis Rama’yı meşgul ederken sihir kullanarak Sita’yı kaçırmıştır.
4. Kişkindha Kanda (Kişkindha): Rama ile Lakşamana, Ravana’nın peşine düşmüş, yolda başsız iblis Kabandha’yı öldürmüş ve maymunlar kralı Sugriva ile uçan maymun Hanuman’dan görevleri için yardım almışlardır.
5. Sundara Kanda (Güzel): Hanuman, Ravana’nın yaşadığı Lanka adasına Ramasetu adlı bir köprü kurarak Rama ile maymunlar ordusunu geçirmeyi başarmıştır.
6. Yuddha Kanda (Savaş): Rama ve yoldaşları zorlu bir savaşın neticesinde Ravana’yı öldürmüş, Lanka adasını ve Sita’yı ele geçirmeyi başarmıştır.
7. Uttara Kanda (Son): Sita’nın kendisine sadık kalmadığından şüphelenen Rama karısı ile İkizleri Kusa ve Lava’yı bilge Valmiki’nin yanına münzevi bir hayat yaşaması için göndermiştir. 15 yıl sonra Kusa ve Lava’ tesadüfen Ayodha’ya gittiğinde Rama çocuklarını tanımakla kalmamış Sita’nın geri dönmesini istemiştir.

Ramayana Destanının Özellikleri

Hint mitolojisi hakkında detaylı bilgi veren destan “anustubh” adı verilen 32’lik hece ölçüsüyle yazılmış olup, Hint edebiyat ve kültürünü derinden etkilemiştir. Mahabharata gibi Ramayana’da sadece bir öyküden ibaret olmayıp, Vedik ermişlerin öğretilerini kinayelerle süslediği, karakterlere sembolik anlamların yüklendiği dini ve felsefi derinliği olan bir yapıttır. Ramayana sadece Hindistan’da değil Nepal, Tibet, Laos, Tayland, Kamboçya, Moğolistan, Çin, Japonya, Malezya, Seylan ve Java adasına dek yayılmış, bu bölgelerin kültürlerini derinden etkilemenin yanı sıra yerel ögelerin de katılımıyla farklı anlatımlar kazanmış, törenlerde sergilenen oyunlara, film ve kitaplara konu olmuştur. Rama ile Sita’nın öyküsü Hindistan’da her sonbaharda 10 gün süren kutlamalarda canlandırılmakta, festival sonunda Ravana ve iblislerine ait heykel ve figürler yakılmaktadır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016