Japon Kültürü ve Japon Mitolojisi Sözlüğü (K-Z)

Japon Kültürü ve Japon Mitolojisi Sözlüğü başlıklı bu çalışmamda Folklor ve Mitoloji Sözlüğü adlı kitabımdan alınan Japon dini, Japon mitolojisi, Japon tanrı ve tanrıçaları, Japon efsaneleri ve Japon kültürü konulu K-Z harfleri arasında yer alan örnek maddeler sıralanmıştır (Ayrıca Bakın: Japon Kültürü ve Japon Mitolojisi Sözlüğü A-J)

Kagami İnsanların baştan çıkmasına sebep olan aynanın adı olup, Amaterasu tarafından saklanmıştır. Sonradan Japon imparatorluğunun sembollerinden birisi olmuştur.

Kagase Vo   Bir Şinto gök tanrısının adı olup, dünyanın yaratılışı sırasında Futsunuşi tarafından öldürülmüştür.

Kagu-hana İyi yüzlü bir erkek başının adı olup kötülüğü kokusundan tanımakta Emma-O’ya insanları öteki dünyada yargılarken yardım etmektir.

Kagura Şinto festivalleri sırasında gerçekleştirilen eğlenceli bir dansın adı olup, ilk olarak Uzume tarafından mağarasındaki Ameterasu’yu kandırmak için oynanılmıştır.

Kagurba Amena Uzumeno Mikoto’nun fırtına tanrısı Susanoo’dan bıkıp bir mağaraya kapanan ablası güneş tanrıçası Amaterasu’nun dışarı çıkarmak ve insanları güneşe tekrar kavuşturmak amacıyla yaptığı dansın adıdır.

Kagutsuçi, Kagu-Tsuçi, Hinokagutsu-çi, Ho-Masubi Ateş tanrısının adı olup İzanagi ile İzanami’nin oğludur. Doğum sırasında bebeğin ateşinden annesi yanarak ölmüş, babası oğlunu sekiz parçaya ayırmış böylece sekiz dağ tanrısı ortaya çıkmıştır.

Kaiba Bir keçinin başına sahip olan efsanevi bir deniz atının adıdır.

Kaijin Şinto dininde deniz tanrılarının adıdır.

Kaito Efsanevi bir komutan ve kahramanın adıdır.

Kakaku Bir Şinto nehir tanrısının adıdır.

Kakuriyo Öteki dünyanın adıdır.

Kamado-gami, Kamado-no-kami Şinto dininde  ev içindeki ateşin/ocağın ve çömlekçilerin koruyucu tanrısıdır.

Kamaitaçi Gelinciğe benzediği sanılan çok hızlı hareket ettiğinden bugüne dek doğru dürüst gözlemlenememiş bir canavarın adıdır. Isırdığı yeri ardından iyileştirmektedir.

< Japonca kama ‘orak’ + itaçi ‘gelincik’

Kamış Evrenin yaratılışı sırasında dünyanın suya batmamasını sağlayan kutsal bitkinin adıdır.

Kami Japonca ‘tanrı, üstün’ anlamlarına gelmekte olup, insan aklı için anlaşılmaz olan tüm tabiat ruhlarını (deniz, hayvan, bitki, atalara ait ruhlar) ifade etmek için kullanılmıştır. Geleneğe göre 8 milyon kami olduğuna inanılıp bunlar göksel (Amatsu-Kami) ve yersel (Kunitsu-kami) olmak üzere iki gruba ayrılırdı.

Kami-gi Tapınak yakınlarında bulunan ve kutsal kabul edilen ağaçlara verilen isimdir.

Kami Musubi Evren yaratılırken yeryüzü ve gökyüzü ile birlikte yaratılan bir Tanrıçanın adı olup, cüce tanrı Sukuna-bikona’nın annesidir.

Kamidana [Japon Kültürü] Japonca ‘tanrı rafı’ anlamına gelen, Japon evlerinde duvara asılı bir mini tapınaktır. Çoğunlukla ailenin ya da bölgenin lokal tanrısına (kami) adanmış olup kamidana önünde tanrıya pirinç, tuz ve su sunulur.

Kamikaze [Japon Kültürü] Japonca kamikaze ‘ilahi rüzgâr’ anlamına gelmekte olup,

adını Moğol Hanı Kubilay’ın Japonya’yı istila için gelen gemilerini (MS 1281) batıran tayfundan almıştır. Kelime II. Dünya savaşının son günlerinde Japonya’yı istilaya hazırlanan ABD gemilerine intihar saldırısı yapan cesur pilotlar için kullanılmıştır.

Japonlar ‘Tokubetsu kogeki tai’ ‘özel saldırı ünitesi’ adıyla patlayıcı taşıyan asker ve teknelerden oluşan intihar timlerini savaşın seyrinin Japonya lehine değişmeye başladığı son döneminde kullanmaya başlamış, muhtemelen Nazi Almanya’sının Selbstopfer adlı intihar komandolarına ve yıllar sonra Filistinlilerin İsrail’de gerçekleştirdiği canlı bomba saldırılarına ilham kaynağı olmuştur.

Japon ordusu kamikaze pilotluğu için gönüllü bulmakta sorun çekmedi hatta uçak sayısının üç katı kadar başvuru olmuştu. Adayların çoğunluğu yirmi yaş civarındaki üniversite öğrencileri olup, kahramanca ölümlerinin ailelerine onur getireceğini düşünüyorlardı.

Yokusua MX7 adlı tek kişilik küçük uçak sadece kamikaze saldırıları için üretilmiş olup Mitsubishi G4M ve Yokosuka P1Y’lerin gövde altlarında taşınıp hedefe yakın mevkide bırakılıyorlardı.

Görgü tanıklarının ifadeleri esas alınırsa ilk kamikaze saldırısı 21 Ekim 1944 yılında Avustralya ağır kruvazörü HMAS Australia’ya Leyte adası civarında 200 kiloluk bir bomba taşıyan küçük bir uçak tarafından yapılmış ardından 1945 yılındaki yoğun saldırılar başlamıştır.

Kamimusubi 3 başlangıç yaratığından, 8 imperyal tanrıdan ve 5 cennet tanrısından birisi olan bir Şinto tanrısının adıdır.

Kaminari Şimşek kadın ve cennetin sesi adlarıyla da bilinen tabiat üstü bir varlıktır.

Kamiza [Japon Kültürü] Geleneksel Japon evinin ataların ruhlarına ayrılmış, genellikle bir duvarda yükseltilmiş bir girintili bölümünün adıdır. Buraya Şinto dininde kutsal kabul edilen nesneler asılmaktadır.

Kamu-O-İçi Susanova ile İnada’nın kızı, O-Toşi-No-Kami’nin annesi olan bir Şinto tanrıçasının adıdır.

Kamui Hokkaido adasında yaşayan Aynu halkının gökyüzü tanrısının adı olup, Tuntu ‘Dünyayı ayakta tutan direk’ adıyla da bilinir.

Kanayama-hiko Maden tanrıçası Kanayama-hime’nin kocası olan maden tanrısının adıdır.

Kanayama-hime Maden tanrısı Kanayama-hiko’nun karısı olan maden tanrıçasının adıdır.

Kanji [Japon Kültürü] Çin üzerinden getirildiği sanılan geleneksel deografik yazı

sisteminin adıdır.

Kappa Şinto geleneğinde kaplumbağanın vücuduna, maymunun kafasına sahip bir yaratığın adıdır. Nehir kenarında yaşayan bu yaratık kendisine nazik davrananlara zarar vermemesine karşın, kötü davrananları avlayıp yemekte, yoldan geçen insan ve atları avlamakta, bilge insanlarla arkadaşlık etmektedir.

Kara Ejderha Kuzeyin efendisi ve cesaretin sembolü olduğuna inanılan efsanevi bir yaratığın adıdır.

Karaşişi Tapınakların girişine sağlı sollu yerleştirilen Çin aslanı heykellerine verilen isimdir

Karate, Karate-do [Japon Kültürü] Okinava adalarında doğmuş bir savaş sanatının adı olup, Çin savaş sanatları ile yerli birikimin sentezidir. Japonya’da yayılması özellikle 1921 yılından sonra gelen Okinavalı göçmenler sayesinde olmuştur. Karate kendi içinde üç disiplinden oluşur:

1. Kihon: Temel hareketlerin tek başına veya karşılıklı çalışılması
2. Kata: Temel hareketlerin önceden hazırlanmış şablon ve savaş senaryolarına göre tekrarı
3. Kumite: Hareketlerin serbestçe rakip üzerinde uygulanması

1820 yılında Sokon Matsumura Şuri-te ve Tomari-te adlı iki dövüş sitilini Şaolin (Japonca Şorin Ryu ‘Orman sitili’) savaş sanatıyla karıştırmış böylece karatenin atası ortaya çıkmıştı. Matsumura’nun sanatına Anko İtosu’nun yorumu karateyi yaratmış, İtosu’nun öğrencisi Giçin Funakoşi ise karatenin tüm ülkede tanınması ve yaygınlaşmasını sağlamıştı.

Karate stilleri:

Şobayaşi, Kobayaşi-ryu, Matsubayaşi-ryu, Matsumura Seito, Matsumura Motobu, Çito-ryu, Şorinjiryu, Şorei-ryu, Şotokan, Şotokai, Goju-ryu, Kyoku Şin, Şorinjiryu, Seido, Vado-ryu, Ueçi Ryu, Şito-ryu, Şu-dokan, Buşido Goju-Ryu, Genseiryu, İs Şin-ryu

Karitei-mo Kişi Bojin’in gerçek adıdır

Kartal Aynu halkının yaratıcı tanrı olduğuna inandıkları hayvanın adıdır. Aynı zamanda Japonya’da Zen Budizm’inde Buda’nın görünümlerinden Uye Minu’nun sembolüdür.

Kaşa Cesetleri yiyen bir iblisin adıdır.

Katana Bkz. Katana

Katsura Kutsal kabul edilen defne ağacına verilen isim olup, ay yüzeyinde yetiştiğine ve ayda karanlık lekelere sebep olduğuna inanılmaktaydı.

Kava-no-Kami Nehirlerin efendisi olduğuna inanılan bir tanrının adıdır. Sel baskınlarında insan kurban edilerek bu tanrı teskin edilmeye çalışılırdı.

Kavaya-no-kami Banyo tanrılarının adı olup, başlangıç karanlığı ve yeryüzünün kişileştirilmiş formu olan (Şinto) tanrı İzanami’nin salgı ve sidiğinden doğan dişi ve erkek su ruhlarını kapsayan bir tanrı grubudur.

Kayanuhime-no-Kami Ovaların/düzlüklerin tanrıçasının adıdır.

Kayanu-hime Toyo-uke-hime’nin görünümlerinden birisi olup bitkilerin koruyucu tanrıçasıdır.

Kaze-no-Kami Rüzgâr ve kuru soğukların tanrısıdır.

Kendatsuba 28 Nijuhaçi-Buşu’dan birisi olan bir koruyucu tanrının adıdır.

Kendo [Japon Kültürü] Eski Samuray savaş tekniklerinden geliştirilen, antrenmanları bambu sopalarla veya ahşap kılıçlarla (bokken) yapılan geleneksel kılıç dövüşü sanatının adıdır. Muromaçi döneminin başlarında (MS 1390-1600) Japonya’da pek çok Kendo okulu kurulmuştur.

< Japonca Ken ‘kılıç’ + ‘do ‘yol, sanat’

Düşmandan önce davranmak (Miyamoto Musaşi)

Büyük kılıç ustası her zaman çevresinden önce davranır. İyi bir kılıç ustasını yenemezsiniz, çünkü bilinçaltında her gerçek eylemin kökenini görür. Kendo uygulamalarında yaşlı soyluların adeta rastlantı sonucu gibi genç şampiyonların kafasına vuruşunu hala görmek mümkündür. Değişen bir durumu anında saptama yeteneğidir. Düşmandan önce davranmanın 3 yöntemi: 1. Ken No Sen: Saldırarak önce davranmak 2. Tai No Sen: Düşman saldırıken önce davranmak 3.Tai Tai No Sen: Düşmanla aynı anda harekete geçmek

Kenro-Ji-Jin Bir yeryüzü tanrısının adıdır.

Kırk Yedi Ronin Efendileri Asano Naganori’nin hile ile öldürülmesinin ardından Ronin durumuna düşen eski samuraylarının Kira Yoşinaka’yı öldürerek efendilerinin öcünü almalarını anlatan 18. Yüzyıla özgü efsanenin adıdır.

Kırkayak, Çiyan Biva gölü civarında yaşayan insan yiyen bir canavarın adıdır. Ejderha kral tarafından bir çuval pirinçle ödüllendirilen efsanevi kahraman Hidesato tarafından oklanarak öldürülmüştür.

Ki Bkz. Çi

Ki Mon Evi korumak için bahçeye yapılan küçük mabetlerin adıdır.

Ki-Rin Ki-Lin’e Japonya’da verilen isimdir.

Kiji Ölmüş bir kadına ait olduğuna inanılan sülün ruhunun adıdır.

Kijo Ormanlık alanlarda yaşayan insan yiyen bir devin adıdır.

Kikazaru Üç gizemli maymundan birisi olup, elleriyle kulaklarını kapamakta ve kötülüğü duymamaktadır.

Kiku-jido Gençlik Çeşmesi’nde yaşayan ölümsüz birisinin adıdır.

Kima Yenoki’nin ruhunun tecavüz ettiği ilk bakirenin adıdır.

Kimmu, Kimmu Tenno, Kov-Yamato-İvare-Hiko No Mikoto İmparatorluk hanedanının kurucusu olan ilk ve efsanevi Japon imparatorunun adıdır.

Kimono [Japon Kültürü] Geleneksel Japon giysisinin adı olup, Japonca  kimono (着

物, きもの) ‘giyilen şey’ anlamına gelmesine ve her türlü elbiseyi tanımlamasına karşın zamanla kelime kadın, erkek ve çocukların tüm vücutlarını kaplayan özel bir giysiyi ifade etmeye başlamıştır.

Bugünkü anlamıyla kimonolar Heian döneminde (MS 794-1192) giyilmeye başlanmıştır. Başlangıçta birbirine çok benzeyen erkek ve kadın kimonoları farklılaşmış, sosyal mesajlarla yüklü çeşitli kimono türleri ortaya çıkmıştır.

Kimono çeşitleri

1. Kurotomesode: Evli kadınların giydiği siyah renkli kimonodur.
2. Furisode: Evlenmemiş kadınların giydiği kimonodur
3. İrotomesode: Evli kadınların giydiği tek renkli ve kurotomesode’den daha az resmi kimonodur.
4. Houmongi: Evli ve evli olmayan kadınlar tarafından resmi ziyaretlerde giyilen kimonodur.
5. Tsukesage: Evli ve evli olmayan kadınlar tarafından giyilen mütevazı desenlere sahip ve Hou-mongi’den daha resmi toplantılarda giyilen kimonodur.
6. İromuji: Çay seremonilerinde evli veya evli olmayan kadınlar tarafından giyilen tek renkli kimonodur.
7. Komon: Japonca güzel desen anlamına gelen, küçük bir motifin sürekli tekrarıyla süslü kimono evli ve evli olmayan kadınlar tarafından kasaba içinde, restoranlarda vs. giyilebilir.
8. Yukata: Her yaştan kadın ve erkek tarafından resmî olmayan her yerde giyilen astarsız yazlık kimonodur.

Kimono aksesuarları

1. Geta: Yukata adlı kimononun altına erkek ve kadınlar tarafından giyilen ahşap sandal/takunyaların adıdır.
2. Hakama: Geniş kesimli etek pantolon olup erkek ve kadınlar tarafından giyilir.
3. Haori: Kalçaya kadar inen bir ceket türü olup, başlangıçta sadece erkekler tarafından giyilmekteyken Meiji döneminden itibaren kadınlar tarafından da giyilmektedir.
4. Haori-himo: Haori’yi sıkmak için kullanılan püsküllü beyaz iptir.
5. Obi: Kuşak
6. Tabi: Ayak bileğine kadar uzanan, aya parmakları bölünmüş çorap olup sandallarla birlikte giyilir.
7. Varaji: Rahiplerin giydiği, saman çöpünden imal edilmiş sandaletlerdir.
8. Zori: Bez, deri veya yeşil yünden örülme sandalların adıdır.
9. Kanzaşi: Saç süsü (İpek çiçek, ahşap tarak, yeşim taşından saç tokası gibi)

Kinçaku Çocukları kaybolmaktan ve kazalardan koruduğuna inanılan içine tılsım konulmuş torbaların adıdır.

Kinnara Yirmi sekiz Nijuhaçi-Buşu’dan birisi olan koruyucu bir tanrının adıdır.

Kintaro, Sakata Kintoki Altın Çocuk olarak da bilinen bir kahramanın adı olup, prenses Yaegiri’nin oğludur. Ormanda tek başına yaşayan, hayvanlarla konuşabilen büyük ağaçları ince dallar gibi eğebilen Kintaro zehirli dev bir örümcek kılığına giren bir iblisi bir ağacı kökünden söküp ezerek öldürmüş, ardından efsanevi kahraman Raiko’nun maiyetine katılmıştır.

Kira, Kira Kodzuke no Suke Yoşinaka Kırk Yedi Ronin efsanesinin temel kahramanlarından birisi olup, öğrencisi Asano’yu kıskanmıştır.

Kişi-Bojin Çocuk isteyen ya da çocuklarının korunmasını isteyen kadınların dua ettiği (Hint orijinli) bir tanrıçanın adıdır. Bkz. Kişimo-jin

Kişijoten Savaş tanrısı Bişamon’un kız kardeşinin adı olup, Şans ve güzellik tanrıçasıdır. Kişijoten, şarkı söyleme, dans etme ve geyşaların koruyucusudur.

Kişimo-jin, Karitei-mo Budist gelenekte küçük çocukların koruyucu tanrıçasının adıdır. Japonca ‘cinlerin ana tanrıçası’ anlamına gelip, orijini Hint efsanelerinde çocukları yiyen dev olarak bahsi geçen Hariti ile ilişkili olabilir. Çocukları kaçırıp yiyen bu yaratığı Buda doğru yöne çevirmiştir.

Kito [Japon Kültürü] Derebeylik döneminde Şogun tarafından vergi toplamak amacıyla atanan yöneticilerin adıdır.

Kiyo Hidaka nehri kıyısında bulunan bir çayevinde çalışan bir hizmetçi kadının adıdır. Çayevine gelen bir rahiple aşk yaşamasına rağmen, rahip tutkusunu frenleyerek kadını yüzüstü bırakmıştır. Kiyo’da intikam amacıyla Kompera manastırına giderek büyücülük sanatını öğrenmiş, kendini bir ejderhaya dönüştürerek, papazın bulunduğu manastıra uçarak gider ve papazı öldürmüştür.

Kiyomori Tairaların lideri olan bir kahramanın adı olup, Yoşitomo’yu öldürüp karısıyla evlenmiştir.

Ko-No-Hana, Çiçek Prenses Dağ tanrısı Oho-Yama’nın kızı ve pirinç tanrısı Ninigi’nin karısı olup, hayatın narin ve kırılgan yönlerini sembolize etmektedir. Ninigi, Oho-Yama’dan Ko-no-Hana’yla evlenmek istemiş, dağ tanrısı ona büyük kızı İha-Naga’yı teklif etmişse de aşıklar evlenmiştir. Bununla birlikte kıskanç Niniga eşini ormanda bir kulübeye kapatmış, kulübe yanınca Ko-no-Hana içinde yanarak ölmüştür.

Kobudo [Japon Kültürü] Okinawa adalarının geleneksel silahlı dövüş disiplinlerinin genel adıdır. Karate ile bazı kataların ortak olması gibi (Örneğin Kanku-dai katası karate’de eller boş kobudo da ise silahlı olarak çizilir) pek çok benzerliği olduğu görülmektedir. Teknik ve tarihsel açıdan Çin kültüründen de izler taşıyan kobudo geleneği, 2. Dünya savaşı sırasında Okinawa adasının yakılıp yıkılmasından büyük zarar görmüş olsa da özellikle Taira Şinken ve Kenwa Mabuni gibi hocalar tarafından kuşaktan kuşağa aktarılmayı başarmıştır.

Kodama [Japon Folkloru] Ağaçlarda yaşadığına inanılan ruhların adı olup, kodamanının yaşadığı ağacı kesmenin uğursuzluk getireceğine inanılmaktaydı.

Kogal, kogyaru [Japon Kültürü] Modern şehirli genç kız ve kadınlarının yarattığı bir alt kültürün adı olup, müzik, sosyal aktivite ve moda alanında yeni olan her şeye kolaylıkla adapte olmayı yaşam tarzı olarak benimseyenler için kullanılmaktadır.

1990’lı yıllarda popüler olan kogaller ayaklarında botları, ultra mini etekleri, renkli saçları, suni bronzlaşmış bol makyajlı tenleri ve dize kadar uzanan çoraplarıyla kolayca tanınabilir.

Liseli kız; Japonca koko ‘lise’ + İngilizce (argo) gal ‘kadın, kız’

Kojiki, Furukotofumi En eski Japon yazılı tarihi ve Japon mitolojisine ait temel kaynak olup MS 712 yılına ait olup kutsal Şinto yazmalarını da kapsamaktadır. Kojiki, dünyanın İzanagi ve İzanami adlı tanrılar (kami) tarafından yaratılışıyla başlar ve İmparatoriçe Suiko dönemine kadar geçen dönemi anlatır. Pek çok Japon efsanesini ve Çince karakterlerle (Manyogana) yazılmış Japon şarkısını içermektedir.

Kojiki, Kamitsumaki, Nakatsumaki ve Şimotsumaki adlı üç bölümden oluşmaktadır.

Kojin İyi huylu bir ağaç tanrısı olup mutfak tanrısıdır.

Kokutai-Şinto [Japon Kültürü] Japon dini için kullanılan genel terim olup, tam olarak ‘Milli-Hükümet-Tanrı-Tapınmak’ anlamına gelmektedir ve Şukyo-Şinto’nun bir parçasıdır.

Komoku Dört ana yönün bekçilerinden birisinin adı olup, batı yönüyle özdeşleşmiştir.

Kompera Bir tanrı adı olup, büyük ihtimalle Hint refah tanrısı Kubera ile ilgili olmalıdır. Bununla birlikte halk tarafından yanlışlıkla fırtına tanrısı Susanvo ile özdeşleştirilmiştir.

Konaki Jiji Görünümünü, büyüklüğünü değiştirebilen bir canavarın adı olup, Japonca ‘Bebek gibi ağlayan yaşlı adam’ anlamına gelmektedir. Bir bebek görünümünde yol kenarında yolcuları bekleyen yaratık yoldan geçenlerden birisi onu kucağına aldığında orijinal boyutlarına dönüp kurbanını parçalamaktadır.

Kongo Dağ tanrısı Koya-no-Myoin’a ait olan ve karanlıkta ışık saçan üç ayaklı bir sopanın adıdır. Hint mitolojisinde dağ tanrısı İndera’ya ait olan ışık saçan mücevher (Sanksritçe) Vajra ile ilgili olmalıdır.

Kongo-Kai Japon kozmolojisinde bilgeliğin özü olduğuna inanılan Elmas elementinin adı olup, Sanksrit Vajra-Dhatu’nun karşılığıdır.

Koro-pok-guru Aynur halkının inanışında yeraltında yaşayan küçük yaratıkların adı olup Ainu dilinde ‘kırmızı kel otu (Latince: Petasites hybridus) altındaki insanlar’ anlamına gelmektedir.

Koryu [Japon Kültürü] Japonca koryu ‘eski okul, eski gelenek’ anlamına gelmekte olup Meiji restorasyonları (1868-1912 ) öncesinde silahlı veya silahsız Japon savaş sanatlarını (judo, kendo, iaido, aikido …) daha sonraları ise Feodal askeri kültürü tanımlamak için kullanılmıştır.

Koryu gelenekleri:

• Araki-ryu
• Asayama İçiden-ryu
• Daito ryu
• Higo Ko-ryu
• Hoki-ryu
• Hokuşin İtto-ryu
• Hontai Yoşin-ryu
• Hozoin-ryu
• Hyoho Niten İçi-ryu
• İsşin-ryu
• Kage-ryu
• Kaşima Şinden JikiŞinkage-ryu
• Kaşima-Şinryu
• Kaşima Şinto-ryu
• Kogen İtto-ryu
• Kurama-ryu
• Maniva Nen-ryu
• Mizoguçi-ha İtto-ryu
• Mugai-ryu
• Muso Jikiden Eişin-ryu
• Muso Şinden-ryu
• Ono-ha İtto-ryu
• Ovari Kan-ryu
• Sekiguçi Şinşin-ryu
• Şingyoto-ryu
• Şinkage-ryu
• Şinmuso Hayashizaki-ryu
• Şinto Muso-ryu
• Şojitsu Kenri Kataichi-ryu
• Sosuişitsu-ryu
• Suio Ryu İai Kenpo
• Takenouçi-ryu
• Tamiya-ryu
• Tatsumi-ryu
• Tendo-ryu
• Tenjin Şinyo-ryu
• Tennen Rişin-ryu
• TenŞin Şoden Katori Şinto-ryu
• Toda-ha Buko-ryu
• Uçida-ryu
• Yagyu Seigo-ryu
• Yagyu Şingan-ryu
• Yagyu Şinkage-ryu
• Yoşin-ryu

Koşin Yol tanrısının adı olup, kendisine biraz saman adayan yolcuları seyahatleri boyunca korurdu.

Koya-no-Myoin Kutsal Koya dağının tanrısının adı olup iki tazı köpeğinin eşlik ettiği bir avcı olarak tasvir edilir.

Koya-Şonin Bir Budist azizinin adı olup Kyoto’da Rokuharamitsu-Ji tapınağını (MS 963) inşa etmiş, bir salgın hastalığı durdurmuştur.

Kuku No Şi İzanagi ile İzanami’nin oğlu olan bir ağaç tanrının adıdır.

Kumo Gövdesi insandan daha büyük, uzun bacaklı, fincan tabağı büyüklüğünde gözleri ve keskin dişleri olan örümceklerin adıdır. Kumolar ıssız terk edilmiş kalelerde yaşar ve yolunu kaybederek bu kalelerde geceleyen talihsiz yolcuları yiyerek beslenir.

Kuni-Toko-taçi Fuji dağında yaşayan yaratıcı yeryüzü tanrılarından bir tanesinin adıdır.

Kunitsu-Kami Yeryüzü tanrılarının adı olup, insanlığa refah getirmektedirler.

Kura-Okami Kar ve yağmur tanrısının adıdır.

Kura-Okami Yağmur ve kar tanrısının adı olup, ejderha formunda tasvir edilmektedir.

Kvannon Budist inanışta merhamet ile işkilendirien bir ana tanrıçanın adı olup, anne ve çocuğun koruyucusudur.

Magatama Şinto inancında armut biçiminde kutsal taşların adı olup, dinî amaçlar için kullanılmaktadır.

Magora Yirmi sekiz Nijuhaçi-Buşu’dan birisi olan koruyucu bir tanrının adıdır.

Makeşura 28 Nijuhaçi-Buşu’dan birisi olan bir koruyucu tanrının adıdır.

Makivara [Japon Kültürü] Karatecilerin tekme ve yumruklarını güçlendirmek amacıyla üzerinde çalışma yaptığı Okinawa kökenli geleneksel ahşap yumrukluğun adıdır. Aralarında 1 cm mesafe olan ve üzeri pirinç saplarıyla sarılmış iki tahta levhadan üzerine diz, dirsek, yumruk ve tekme vurularak geleneksel yöntemle vuruş bölgelerindeki kemikler güçlendirilmektedir.

Maneki neko [Japon Kültürü] Şanş getiren kedi heykeli olup dükkan sahipleri tarafından müşterileri cezp etmek için kullanılmaktadır.

Marişa-Ten Işık, güneş ve cennet tanrıçasının adıdır.

Mavaşi [Japon Kültürü] Sumo güreşçilerinin (rikişi) antrenman veya müsabaka sırasında taktıkları kuşağın adıdır.

Mavi Ejderha Japon kozmolojisinde burçlar kuşağının (Zodyak) doğu sınırıdır.

Mavi Ejderha Doğunun koruyucusu olan yaratık aynı zamanda bilgeliğin sembolüdür.

Mi Toşi Şinto inancında bir tarım tanrısının adı olup,  O-Toşi ile Kagayo’nun oğludur.

Mika-Hiya-Hi Kagu-Tsuki’nin oğlu olan bir Şinto tanrısının adıdır.

Mikado Japonca ‘saray kapısı’ anlamına gelen terim zamanla güneşin oğlu olduğuna inanılan imparator ile özdeşleştirilmiştir.

Japonca ‘saray kapısı’ anlamına gelen terim zamanla güneşin oğlu olduğuna inanılan imparator ile özdeşleştirilmiştir.

Miketsu 8 imperyal tanrıdan birisi olan bir gıda tanrısının adıdır.

Mikumari Minato’nun kızı olan bir Şinto su tanrıçasının adıdır.

Mirin [Japon Kültürü] % 40-50 oranında şeker içeren bir çeşit düşük alkollü pirimç rakısının adı olup yemek sosu olarak kullanılmaktadır.

Miro Maitreya’nın (Yaşayan Buda) Japonca karşılığıdır.

Miyazu-Hime Hükümdarlık tanrıçasının adı olup, fırtına tanrısı Susa-novo’nun karısıdır.

Mizuhame-no-Mikoto Ana tanrıça İzanami’nin en küçük çocuğu olan bir tanrıçanın adıdır.

Mono [Japon Folkloru] Hayvan ruhlarını tanımlamak için kullanılan eski bir terimdir.

Musubi-no-Kami Aşk ve evlilik tanrısının adı olup, Kanzakura adlı kutsal kiraz ağacında yaşayan yakışıklı bir genç olarak tasvir edilir.

Nai-no-Kami Deprem tanrısının adıdır.

Naka-Yama-Tsu-Mi Dağ bayırlarının tanrısının adıdır.

Nakatsu-Hime Japonca ‘Orta Dünyanın Hanımefendisi’ anlamına gelen bir tanrıçanın adıdır.

Nakazutsumo Munakata-no-kami olarak bilinen 3 deniz ve balık tanrısından birisinin adıdır.

Nakisavame Ölen karısının yasını tutan tanrı İzanagi’nin gözyaşlarından doğan bir tanrıçanın adıdır.

Nandaryu 28 Nijuhaçi-Buşu’dan birisi olan bir koruyucu tanrının adıdır.

Naraka Cehenenemin en alt ta-bakasının adıdır.

Ninigi-no-Mikoto, Ninigi Güneş tanrıçası Ameterasu’nun ve Takami-Musubi’nin torunu, Japon imparatorluk ailesinin atası olduğuna inanılan Şinto pirinç tanrısının adıdır. 4. yüzyılda yaşadığı sanılan efsanevi imparator, Japon halkına pirinç tarımını öğreten bir kültürel kahramandır.

Ninja (忍者) veya shinobi [Japon Kültürü] Feodal Japonya’da casusluk ve suikast amaçlı kullanılan

ninjutsu adlı savaş sanatında eğitimli, ninja-ken adlı kısa kılıçları ve bazı suikast silahlarını kullanan tepeden tırnağa siyah kıyafetlere bürünmüş kişilerin adıdır. Japonya’ya MS 522 yılında savaş sanatları becerisine sahip rahiplerce getirilmiştir. MS 8. Yüzyıldan itibaren varlıklı birbirleriye rekabet halinde olan varlıklı ailelerin güç kazanması suikastçi ve casuslara olan ihtiyacı arttırmış bu da bugün bildiğimiz anlamda Ninja savaşçıların ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Ninjalar, samuraylar ile karşılaştırıldığında daha zayıf olduklarından, ortadan kaybolma, binaların üzerinde sıçrayabilme ve 10 insan gücünde olmak gibi bazı hayali niteliklerin kendilerine yakıştırılarak efsaneleştirilmelerini teşvik ederek düşmanlarını korkutmayı başarmışlardır. 17. yüzyılda Ninjitsu eğitimi Japonya’da yasaklanmakla birlikte Ninjalar varlıklarını yakın zamana dek sürdürmüşlerdir.

Nioo Tapınak kapılarının korkunç bakışlı bekçi ruhunun adıdır.

Nominosukune Sumo güreşçilerinin koruyucu tanrısının adıdır.

Nunçaku, Nunchaku (三本ヌンチャク) [Japon Kültürü] Bir zincirle birbirine bağlanmış iki kısa sopadan oluşan bir silahın adı olup, Japonca ‘nunçucks’, ‘nun-çaks’, ‘nuçhaku’, Çince ‘Şuāng jié gùn’ olarak da bilinmektedir. Kobudo adı verilen savaş sanatında kullanılan nunçaku Batı dünyasında başrolünü Bruce Lee’nin oynadığı Enter the Dragon (1973; Ejder Kalesi) filmiyle tanınıp popüler olmuştur.

Nunçakunun orijini ve gelişimi belirsiz olmasına rağmen Çin’den Japon denizciler tarafından Okinava adasına getirilmiş bir çeşit pirinç harman döveninin modifiye hali olduğu tahmin edilmektedir.

O-Ana-Moçi, Oanomoçi Fiji dağının kraterinin sahibi olarak da bilinen bir ruhun adıdır.

O Gonço Beyaz bir ejderhanın adı olup, elli yılda bir altın bir kuşa dönüşmekte, çığlığının kıtlığa yol açacağına inanılmaktadır.

O-somal Amaterasu’nun sihirli aynası Kagami ile özdeşleştirilen pirinç kekinin adıdır.

O-Toşi Susanowa ile Kamu-O-İçi’nin oğlu olduğuna nanılan bir Şintı hasat tanrısının adıdır.

Oho-Kuninuşi Kitzuki bölgesi halkının inanışında geceleri bronz bir ata binerek dolaşan bir tanrının adı olup, ‘Toprağın Sahibi’ adıyla da bilinir.

Oho-Yama İha-Naga ile Ko-no-Ha-na’nın babası olan bir dağ tanrısının adıdır.

Ohonamoçi Yeryüzü tanrısının adıdır.

Ojin Tenno İmparator Çuai ile imparatoriçe Jingo’nun oğlu olan 15. imparatorun (Tenno) adı olup Şinto panteonunda önemli bir yeri vardır.

Okçuluk [Japon Kültürü] Nara ve Heian dönemlerinde samurayların temel silahı olan yay, savaş tanrısı Haçiman’ın da elinden düşmeyen kutsal bir silahtır.

Okinunişi Gökyüzünden kovulan fırtına tanrısı Susanoo’nun Japonya’nın İdzumo bölgesinde bir yılandan kurtarıp evlendiği bir kadından doğan çocuklarının en büyüğü olan oğludur. Şinto dininde büyü ve şifa tanrısı olarak kabul edilmektedir.

Olmai, Olmay Tanrı kelimesinin karşılığı olarak kullanılan bir terimdir:

Leib-Olmai ‘Ayı Tanrı’, Biegg-olmai ‘Rüzgâr Tanrı’ gibi…

Omitsunu Japonya’nın batı sahilinde yer alan İzumo bölgesinin efsanevi kralının adı olup, fırtına tanrısı Susanowo’nun büyük torunudur.

Omokage-no-İdo İdoji yakınlarında bulunan kutsal bir pınarın adı olup, efsaneye göre MS. 8. yüzyılda Kobo adlı rahibin asasının toprağa vurması sonucu açılmıştır. Bu pınarı ziyaret eden kişi su içerken su yüzeyinde Kobo’nun yüzünün suretini görürse şansı yaver gidecektir, görmemesi ise hastalık ve felaketlerin geleceğine delalettir.

Omotesenke [Japon Kültürü] Geleneksel çay sanatını öğreten okulların adlarından (Diğer adları: Urasenke ve Muşa-nokojisenke) birisi olup, ‘Sen evinin önü’ anlamındadır.

On   Kişinin başkalarından gördüğü iyilik ve yardımların karşılığı olarak ödemekle yükümlü olduğu manevi borcun adıdır. On, pasif olarak yüklenilen tüm mükellefiyetlerin adı olup borçlanılan kişiye (on jin) göre isimlendirilir:

Ko on: İmparatora olan borç

Oya on: Ana ve babaya olan borç

Nuşi no on: Efendiye olan borç

Şi no on: Öğretmene olan borç

Bkz. Gimu, Giri

Ecdadına ve içinde bulunduğu topluma borçlu olan fert

On, bir insanın birinci dereceden ve en büyük borcu, yani İmparatoru’na olan borcu manasında kullanıldığı zaman, daima sonsuz bir sadakat ifade etmiştir. Bu, bir insanın imparatorundan büyük bir minnet hissiyle kabullendiği borcudur. Japonlara göre bir insanın memleketinden, hayatından, küçük ve büyük işlerinden memnun olması minnet hissiyle kabullendiği borca layık olacağını düşünmekle olur. Japon tarihi boyunca bir kimsenin borçlu olduğu en üstün insan, kendi çevresinde en yüksek mevkii işgal etmiş şahıstır. Bu ayrı ayrı devirlerde, mahalle, bey, derebeyi ve Shogun olmuştur… İntihar uçaklarındaki Kamikaze pilotlarına İmparatora olan on’u ödedikleri söyleniyordu. Pasifik’te bazı adaların müdafaasını yaparken son nefere kadar ölen askerlere, İmparatora olan en büyük on’u yerine getirmekte oldukları bildiriliyordu (Ruth Benedict).

Onamuji Yeryüzü tanrısının adı olup, fırtına tanrısı Susanovo’nun oğludur.

Oni İnsana benzeyen üç gözlü, koca ağızlı, boynuzlu, keskin tırnaklı, korkunç görünüşlü, şekil değiştirebilen olağanüstü güçlü canavarların adıdır. Budizm vasıtasıyla Çin üzerinden taşınmış olmalıdır. Günahkârları yakalayıp alevli bir araba üzerinde ölüler tanrısına götürmekle görevlidir.

Oroçi, Yamata no Oroçi Sekiz başlı yılan formunda olan bir canavarın adı olup, Susanoo tarafından öldürülmüştür.

Otogo Zoşi Japon efsanelerini özellikle Budizm konulu hikâyelerin derlendiği bir kitabın adıdır.

Otohime, Toyotama, Toyo-Tama Deniz tanrısı Ryujin’in güzelliğiyle tanınan bir tanrıçanın adıdır. Hoori ile evlenmiş ve ona bir çocuk doğurduktan sonra babası gibi bir ejderhaya dönüşerek Toyotama adıyla anılmıştır.

Ovatatsumi, Ovadatsumi Bir deniz tanrısının adıdır.

Oya-Şima-Guni Japon kozmolojisinde sekiz Japon adasının adı olup, başlangıç okyanusunun ilk kara parçalarının bu adalar olduğuna ve gök tanrısı İzanagi ile yeryüzü tanrıçası İzanami tarafından şekillendirildiğine inanılmaktadır.

Oyamatsumi Bir dağ tanrısının adıdır.

Pheng, Feng Arap masallarında bahsi geçen Rok adlı dev kuşun benzeridir.

Raiden, Kaminari Sama, Raiden Keskin pençelere sahip, kocaman bir davul taşıyan kırmızı bir iblis olarak tasvir edilen gök gürültüsü (rai) ve şimşek (den) tanrısının adı olup, MS 1274 tarihindeki Moğol istilasını önlediğine inanılmaktadır.

Raijin Bkz. Raiden

Raiju Japonca ‘Şimşek hayvanı’ anlamına gelen bir iblisin adı olup, kedi, porsuk veya gelincik formunda tasvir edilmekte ağaçlara düşen yıldırımların izlerini Raiju’nun pençesinin yaptığı düşünülmektedir.

Raiko, Yorimitsu 11. yüzyılda yaşadığına ve pek çok devi öldürdüğüne inanılan kahraman Minamoto Yorimitsu’nun destanlarda geçen adıdır.

Raiko, insan kanıyla beslenen Şuten-doci (Ayyaş çocuk) adlı devi sarhoş ettikten sonra kafasını keserek öldürmüştür.

Raitaro Gök gürültüsü çocuk adıyla da bilinen doğaüstü bir varlığın adıdır. Bimbo adlı bir köylü kuraklık zamanı Buda’ya yağmur için yakarınca şiddetli bir gök gürültüsünün ardından yağmur yağdığına şahit olmuş ve bu sırada çayırlar üzerinde bir bebek bulmuş ve ona Raitaro adını vermiştir. Raitaro, büyüyene kadar istediği zaman yağmur yağdırarak Bimbo’nun hep bereketli mahsul almasını sağlamış, on sekiz yaşına geldiğinde ebeveynine kendisine iyi baktığı için teşekkür ederek evden ayrılmış ve beyaz bir ejderhaya dönüşmüştür.

Reiki [Japon Kültürü] İnsan vücudunda bulunduğu farz edilen şifa kanalları aracılığıyla şifa teknikleri uygulama geleneksel sanatının adıdır. Japon Mikao Usui (1856-1929) tarafından geliştirilen bu öğretiye göre her insan evrensel gücün parçası olan bir çeşit kıvılcımı içinde taşımakta, bu gücün aktif hale getirilmesi sayesinde yaşam gücüyle bağlantı kurabilmektedir.

< Japonca rei ‘ruh’ + ki ‘enerji’

Reiko Pek çok dev örümceği öldürmüş efsanevi bir kahramanın adıdır.

Roku Gu ‘Altı Parça’ [Japon Kültürü] Samurayların savaş sırasında giydikleri altı parçadan (göğüslük, eldiven, kol, önlük, kalça zırhları) oluşan zırhın adıdır.

Rokuyo [Japon Kültürü] Geleneksel Japon takviminde şans ile ilgili özel altı günün adıdır. Bunlar:

1. Senşo: Öğleden önce iyi öğleden sonra kötü şans
2. Tomobiki: Arkadaşlara kötü şeyler olabilecek gün, cenaze kaldırılmaz.
3. Senbu: Öğleden önce kötü öğleden sonra iyi şans
4. Butsumetsu: Buda’nın öldüğü gün, en kötü en şanssız gün; kesinlikle evlenilmez
5. Taian: En şanslı gün; evlenmek için ideal gündür.
6. Şakko: Saat 11:00-13:00 arası şanslı diğer saatlerin şanssızlık getirdiği gündür.

Ronin [Japon Kültürü] Muromaçi (MS 1138 -1573) ve Tokugava (MS 1603-1867) dönemlerinde ortaya çıkan efendisiz samurayların adı olup, Japonca ‘dalga adam’ anlamına gelmektedir. Samurayların aksine toprak ağalarını değil, yeni gelişen burjuva sınıfına hizmet etmişlerdir.

Ryu [Japon Kültürü] Japonca ‘nehir’ anlamına gelen kelime geleneksel Japon disiplinlerine ait okulların adları için kullanılmaktadır.

Örneğin Nihonkoryu ile Sogetsu-ryu ikebana okullarının, Kanteiryū bir hattatlık okulunun, Shotokan-Ryu bir karate okulunun adıdır.

Ryugu, Ryu Ku Deniz tanrısı Ryo-Vo’nun denizin dibinde yer alan kırmızı ve beyaz mercandan yapılmış ve ejderhalar tarafından korunan sarayının adı olup Ruy Ku adalarının yakınında yer almaktadır.

Ryujin, Rinjin, Ryo-Vo Ejderha Kral adıyla da bilinen deniz tanrısının adı olup denizin dibinde Ryugu adı verilen sarayında yaşar; gelgit dalgalarını kontrol eder ve kaplumbağaları haberci olarak kullanır.

Sado, Çado, Ça-no-yu [Japon Kültürü] Japon çay seremonisine verilen isim olup,

Zen Budizmi’nin etkisi ile yeşil çay tozunun bazı geleneksel kuralları bütünü içinde hazırlanması ve servisi ve sakince içilmesinden ibarettir. Ça-no-yu ‘çay için sıcak su’, sadō veya çadō ise ‘Çay yolu/sanatı’ anlamına gelmektedir.

Japonya’ya çay içme geleneği Budizmle/Budist rahiplerle birlikte MS 9. yüzyılda Çin’den gelmiştir. 12. yüzyıldan itibaren ‘matça’ adlı yeni bir çay formu gelişmiştir. Toplanan çay fermente edilmemekte olup önceleri sadece Budist manastırlarında dinî ayinlerde kullanılmaktaydı. 13. yüzyıldan itibaren Samuraylar ‘matcha’ hazırlayıp içmeye başlayınca çay seremonileri yaygınlaşmış, 16. yüzyıldan itibaren ise tüm Japonya’da tüm toplum katmanları çay içmeye başlamıştır.

Japon Çay seremonisinde kullanılan aletlere dogu adı verilmektedir. Bunlar:

1. Çakin: Çay kaselerini temizlemek için kullanılan beyaz keten bezin adıdır.
2. Fukusa: Çay kaşıklarını temizlemek için kullanılan ipek bezin adıdır.
3. Hişaku: Sapının ortasında bir yumru olan bambu kepçenin adıdır.
4. Tana: Çay hazırlamakta kullanılan her türden ahşap veya bambu mobilyanın adıdır.
5. Çavan: Çay kasesinin adıdır.
6. Natsume, Çaire: Çay kutusu
7. Çaşaku: Çay kepçesi
8. Çasen: Süpürge

Omotesenke ve Urasenke iki temel çay seremoni okulu olup, bu okulların birbiriden farklı kuralları bulunmaktadır. Her iki okul ve bunlara bağlı alt gruplarda ev sahibi ya da ev sahibesi kimono giyer, seremoni ev içinde ya da dışında yapılabilirse de ‘tatami’ üzerinde yapılması tercih edilir.

Omotesenke tarzı seremonide misafirler ev sahibi tarafından çağrılana dek bahçede oturur bu arada ellerini yıkayıp ağızlarını çalkalar, ardından ayakkabılarını çıkardıktan sonra çay evine girer ve tatami adı verilen döşeme üzerinde ‘seiza’ adlı pozisyonda oturarak kendilerine çay ikram edilmesini beklerler. Bu arada saki adlı pirinç rakısı eşliğinde gelen ‘kaiseki’ veya ‘çakaiseki’ adlı hafif yemeği yerler. Eğer misafir yemek yemeyecekse doğrudan tatlı servisine geçilebilir. Tatlılar, kimononun üzerinde taşınan ‘kaişi’ adlı kâğıtlar vasıtasıyla yenilir. Su sesi çay kokusu ve yakılan ateşin yarattığı rahatlatıcı atmosferde misafirin onuruna çay servisi başlatılır.

Japon Çay seramonisi (Sado) çeşitleri:

1. Çabako demae: Kimono giyen bir kadın tana adlı oturağa oturur ve Ryū-rei seremonisini gerçekleştirir.
2. Hakobi demae: Ryū-rei seremonisine benzer olmakla birlikte çay seiza pozisyonunda oturarak sunulur.
3. Obon Temae: Misafire tepsi içinde servis yapılır.
4. Ryū-rei: Çay özel bir masada hazırlanır, misafir eğer tek kişiyse o da bu masada bulunabilir.

Çabana ‘çay çiçekleri’ İkebana’nın bir kolu olup çay seremonisinde kullanılan bir çiçek süsleme yöntemidir.

Sae-no-Kami Yolların koruyucusu olan bir tanrı grubunun adıdır.

Sai [Japon Kültürü] Okinava adaları kökenli bir kamanın adı olup, Edo döneminde polisler tarafından kullanılmıştır. Yanlışlıkla tarımsal bir fonksiyonunun olduğu ileri sürülen bu kamanın keskin olmayan iki uzun çıkıntısı bulunmaktadır. Günümüzde pek çok Jui-jutsu ve Koryu okulunda bu silahla dövüş eğitimi verilmektedir.

Sake veya nihonshu (日本酒) [Japon Kültürü] Mayalandırılmış pirinçten elde edilen

geleneksel alkollü içeceğin adıdır. MÖ 4800 tarihinde Çin’de Yangtze nehri havzasında pirinç mayalandırılma işleminin başlatıldığı ve bu kültürün Japonya taşındığı sanılmaktadır.

Sake çeşitleri:

1. Honjozo-şu: Az miktarda distile alkolle karıştırılmış sake tipidir.
2. Junmai-şu: Alkol katılmayan % 30’luk saf sake tipidir.
3. Ginjo-şu: Alkol katılmayan % 30-50’lik saf sake tipidir.
4. Daiginjo-şu: Alkol katılmayan % 50-70’lik saf sake tipidir.

Sambi-kojin Üç yüzü olan mutfak tanrısının adıdır.

Sarudahiko, Sarutahiko Şinto dininde bir yeryüzü tanrısının adı olup, erkekliğin sembolü olarak kabul edilip uzun burunlu, kırmızı yüzlü, kocaman yuvarlak yüzlü olarak tasvir edilmektedir.

Sarutahiko Ohkami Cennet ile yeryüzü arasındaki köprünün bekçiliğini yapan patika ve yol kavşaklarının tanrısının adı olup, neşe, dans, ev kadınlığı ve sağlık tanrıçası Ama-no-Uzume no Mikoto’nun kocasıdır. Gözlerinden ışık saçan, koca sakallı ve değerli taşlarla süslü bir mızrak taşır formda tasvir edilir.

Seiza [Japon Folkloru] Japonca ‘doğru oturmak’ anlamına gelen kelime, diz çöktükten sonra kalçalarla ayakların üzerine yerleştirilmesiyle gerçekleştirilen geleneksel oturma şeklinin adı olup çoğunlukla tatami adı verilen dokunmuş saman hasırı üzerinde gerçekleştirilir. Seiza, çay içme törenleri, zazen ‘meditasyon’ ve savaş sanatlarının ayrılmaz bir parçasıdır. Geleneksel Japon halk tiyatrosu olan Kabuki’de izleyiciler de seiza formunda otururlar.

Sengen, Sengen-Sama, Asama Kutsal kabul edilen Fuji dağının kişileştirilmiş formu olan, çok az kişinin su içmesine izin verdiği kutsal gençlik pınarını koruyan çiçek tanrıçasının adı olup Fuji dağının zirvesinde adına yapılmış bir tapınak bulunmaktadır.

Seppuku [Japon Kültürü] Karın bölgesini keskin bir bıçak yardımıyla deşerek intihar etme ayininin adı olup, daha çok onurlu bir hayatı sürdüremeyecek bir olaya karışan samuraylar tarafından Buşido öğretisinin bir parçası olarak gerçekleştirilmekte ve harakiri adıyla da bilinmekteydi.

< Japonca setsu ‘kesmek’ + fuku ‘karın’

Sera-Fuku [Japon Kültürü] Ortaokul ve lisede okuyan kız öğrencilerin giydikleri denizci üniforması benzeri okul kıyafetinin adıdır. İlk olarak 1921 yılında Fukuoka Jo Gakuin Üniversitesi’nde tarafından öğrenci değişimi sırasında İngiliz Kraliyet Deniz Kuvvetleri Üniformasından esinlenilerek uygulanmaya başlamış ardından yaygınlaşmıştır.

Sinka Şinto tanrılarının ruhuna adanan tapınakların adıdır. Üç bölümden oluşmaktadır:

1. Honden, şinden: Ana tapınak
2. Heiden: Sunak
3. Haiden: Tapınma salonu

Soku-no-Kumi Japonca Yeraltı dünyası anlamına gelen bir terimdir.

Suijin Her yıl 1 Aralık tarihinde adına Sui-jin-Matsuri şenlikleri düzenlenen bir su tanrısının (kami) adıdır.

Suitengu Çocuk formunda bir deniz tanrısının adıdır.

Sukuna-Biko Şifa, sıcak su kaynakları ve tarımla özdeşleştirilen cüce bir tanrının adı olup, Kami-Musubi’nin oğlu ve Izumo kralıdır.

Sumo [Japon Kültürü] Olağanüstü irilikteki güreşçilerin rakibini yere düşürmeyi veya küçük bir daireden dışarı atmayı amaçladığı geleneksel bir sporun adıdır.

Susanoo, Susanovo Şinto dininde deniz ve fırtına tanrısının adı olup, İzanagi ile İzanami’nin oğludur. İzanagi’nin denizde burnunu temizlemesinden doğmuştur. Gökyüzünden hoyrat karakteri yüzünden kovulan Susanoo, sekiz başlı yılan Oroçi’yi, canavara sekiz çanak saki (her başa bir kase) verdikten sonra ‘kusanagi’ adlı büyülü kılıcını çekerek öldürmüştür.

Suşi, Sushi (すし, 寿司, 鮨)  [Japon Kültürü] Yosuna sarılarak haşlanmış, sirkeli

pirinç ve çiğ balıktan oluşan geleneksel yemeğin adıdır.

Suşi Çeşitleri:

1. Makizuşi (Rulo suşi)
2. Futomaki (Büyük rulo)
3. Hosomaki (İnce rulo)
4. Temaki (El rulosu)
5. Uramaki (Tersyüz rulo)
6. Oşizuşi (Sıkıştırılmış suşi)
7. Nigirizuşi (El formu suşi)
8. İnarizuşi (Doldurulmuş suşi)
9. Çirashizuşi (Dağınık suşi)
10. Edomae çiraşizuşi (Edo tarzı)
11. Gomokuzuşi (Kansai tarzı)
12. Narezuşi

Şi Tenno Dört ana yönün koruyucu krallarının adı olup, Japonya’yı da kötü ruhlara karşı beklemektedirler. Bunlar:

1. Jikoku ‘doğu’
2. Komoku ‘güney’
3. Tamon ‘kuzey’
4. Zoço ‘batı’

Şi-Ryo Geceleri etrafta dolaşan bir hayaletin adıdır.

Şiçi Fukujin, Şans Tanrıları, Mutluluk Tanrıları Şinto inancında yedi şans tanrısının adları olup Takara-Bune adlı hazinelerle dolu bir geminin içinde tasvir edilmektedirler. Bunlar:

Benten, Bişamon, Daikoku, Ebisu, Fukurokuju, Hotei ve Jurojin

Şiko-Me Küfür, kaza, salgın hastalık, yoksulluk, talihsizlik gibi insanları etkileyen felaketlerin kişileştirilmiş formlarının adı olup, Yomi-T’su-Kuni ‘karalık yer’ adı verilen yeraltı dünyasında yaşadıklarına inanılmaktadır

Şinda Hokkaido adasında yaşayan Ainu/Aynu halkının bereket tanrısının adıdır.

Şine-To-Be Rüzgâr tanrısı Şine-Tsu-Hik’in karısı olan bir tanrıçanın adıdır.

Şine-Tsu-Hiko Rüzgâr tanrısının adıdır.

Şitatera-Hime Yeryüzü tanrısı Okuni-Nuşi’nin kızı ve Ame-No-Vaka-hiko’nun karısı olan bir tanrıçanın adıdır.

Şiti Dama Ölmüş bir atanın oval kırmızı bir top formunda başıboş dolaşan ruhunun adıdır.

Şoden, Şoten Fil formunda tasvir edilen bilgelik tanrısının Japonya’daki adıdır.

Şodo Şonin Honşu adasındaki Nikko şehrindeki tapınağın kurucusu olan bir azizin adıdır.

Şojo Denizin dibinde yaşayan iyi huylu yaratıkların adı olup, kırmızı saçlı, pembe ciltli deniz yosunundan yapılma bir etek giymiş olarak tasvir edilmektedirler. ‘Şiroi sake’ adıyla bilinen ve iyi insanlar için şifa veren kötüleri zehirleyen bir içecek hazırlarlar.

Şoki Çin mitolojisindeki Zhong kui ile benzer öteki dünya tanrısının adı olup ‘Oni’ adı verilen bir grup iblisin lideridir.

Şotoku Siddharta’nın beden bulmuş formu olan bir Japon prensinin adıdır.

Tabi [Japon Kültürü] Diz boyunan uzanan parmaklı geleneksel Japon çorabının adı olup geta veya zori gibi geleneksel ayakkabılar ile kimononun altına giyilmektedir.

Taikvea [Japon Kültürü] Japonya’da MS 7. yüzyılda gerçekleştirilen yönetim reformunun adıdır.

Taişaku Hint tanrısı İndra’ya Japonya’da verilen isimdir.

Takamagahara Şinto dininde, yeryüzüne Ama-no-uki-haşi adlı köprüyle bağlı olan gökyüzünde ikamet eden gök tanrının adıdır.

Takami Musubi Şinto dininde karısı Amaterasu ile birlikte dünyayı yöneten ve imparatorluk ailesinin koruyucusu olan yaratıcı gök tanrının adıdır.

Takara Bune Shiçi Fukujin adlıyla bilinen yedi şans tanrısının hazine gemisi olup, çocukların yastıklarının altına bu geminin resminin konulması halinde güzel rüyalar göreceklerine inanılmaktadır.

Takemikadzuçi Bir şimşek tanrısının adıdır.

Taki Tsu Hiko Yağmur tanrısının adıdır.

Tamon Dört ana yönün koruyucularından birisi olan kuzey yönünün tanrısıdır.

Tanuki İnsan şekline bürünebilen, sake şişesine girebilen bir rakun veya porsuk ruhunun adıdır.

Tatami  (畳) [Japon Kültürü] Geleneksel Japon hasır döşemelerinin adı olmakla

birlikte günümüzde tatami yapımında sentetik materyallerde kullanılmaktadır. Çay evlerinde 4 ½ tatami hasırı (= 7.29 m²), dükkanlarda ise 5 ½ tatami hasırı (= 8.91 m²) kullanılır.

Tatsu Hayvanların efendisi olduğuna inanışan efsanevi bir ejderhanın adıdır.

Tatsuta-hime Sonbahar tanrıçasının adıdır.

Tayheyki 14. Yüzyılda Kocima adlı bir rahip tarafından yazıya dökülen destanın adı olup, iki klanın çatışmasını konu almaktadır.

Ten Japonca ‘gökyüzü’, ‘cennet’, ‘tanrı’ anlamına gelen bir kelime olup Şhinto diniyle özdeşleşmiştir. Şinto dini Kami ‘Tanrı’ ile Miçi ‘Yol’u birleştirmiş en eski Japon dinidir.

Tenega Uzun kollu efsanevi yaratığın adıdır.

Tengu  (天狗) Kanatlı, kırmızı yüzlü uzun burunlu (veya gagalı) yarı kuş yarı insan,

kötü olmaktan ziyade insanları kandıran haylaz bir dağ cininin/küçük bir Kami’nin adıdır. Şekil değiştirerek insan veya hayvan formuna bürünebilir, ağzını oynatmadan konuşabilir, kanatlarını oynatmadan bir anda bir yerden bir başkasına gidebilir.

Tengu, Japon tiyatrosu, sanatı ve literatürünün önemli bir öğesi olup kökü Şinto dini ve Budizm’e dayanan geleneksel inanışlarından bir tanesidir. Bazen, Sarutahiko, Susanoo, ve Karura adlı tanrılarla ilişkilendirilir.

Tengu’nun iki varyasyonu bulunmaktadır:

1. Karasu tengu
2. Kotengu

Kaflarının rengi genellikle kırmızı olmasına karşın yeşil hatta siyah da olabilir. Gagası üzerinde bazen sivri dişlerde dizili olarak tasvir edilmektedir.

Konoha tengu, yamabuşi tengu, konşa tengu veya daitengu yaratığın daha çok insanımsı özelliklere sahip akrabalarıdır. Kılıç, sopa (bo) veya bir çeşit tokmak taşırlar.

Daha çok Takao ve Kurama dağlarıyla özdeşleştirilen dağ cinleri olan tenguların tıpkı geleneksel Japon toplumu gibi hiyerarşik düzene tabi olduğu görülür. Sözgelimi Karasu Tengu, Yamabuşi Tengu’nun habercisi ve hizmetkârıdır. Hiyerarşinin en üst basamağında Kurama dağında yaşayan beyaz saçlı Sojobo bulunmaktadır. Japon folklorunda, dağlarda dolaşan insanları (çoğunlukla kibirli ve aşırı gururlu Budist rahipleri) kandırmanın dışında, çocuk kaçırdığına, insanlarla telepati kurarak anlaştığına çok nadiren insan yediğine dair motiflere de rastlanmaktadır.

Ölümsüz ve kibirli tengular savaş sanatlarında ve kılıç kullanmada ustadırlar. Japon folklorunun en önemli savaşçılarından Minamoto no Yoşitsune kılıç kullanmasını tengu kralı Sojobo’dan öğrenmiştir.

Tengu ‘cennet köpeği’ anlamında olup Çin mitolojisinde adı geçen Tien Kou ‘kutsal köpek’ kelimesiyle ilgilidir. Bu etimolojik köken akla tengunun neden köpek formunda olmadığı sorusunu getirebilir. Akla yakın bir teoriye göre Tien Kou aynı zamanda MÖ 6. yüzyılda Çin’e düşen bir kuyruklu meteoun adıdır. Meteorun yıkım etkisinden esinlenerek kelime zamanla ‘yıkıcı güç’ anlamı da kazanmış olmalıdır. Japon kültürüne MS 6. yüzyılda Kore ve Çin üzerinden gelen Budizm vasıtasıyla girmiş olup, cinin adı ilk olarak MS 720 yılına ait dokümanlarda kayıtlıdır.

Tengunun uzun burnu Japon sembolizminde yaratığın kibir ve önyargıdan nefretini ifade etmektedir.

Tengu Terminolojisi

• Daitengu ‘büyük tengu’: İnsan formunda kırmızı yüzlü, uzun burunludur. Geta adlı Japon sandaletlerini giyer ve kuş tüyünden yapılmış, sallandığında hortum/tornado oluşturan büyülü bir yelpaze taşır.
• Kurama tengu ‘Kurama dağının Tengusu’
• Karasu tengu, Kotengu veya küçük tengu. Diğerlerine göre daha küçük, yüzü karga şeklinde bir tengudur.

Tengu ile ilgili mevki ve festivaller:

• Senjoji dağları (söylenceye göre Tenguların evidir) yakınlarında (Kobe’nin 25 km kuzeyinde, Osaka’nın 35 km kuzeybatısında) konumlanmış Sanda şehri.
• İkegava köyünde her yıl Kasım ve Aralık ayları boyunca düzenlenen, 400 yıllık geçmişe sahip ‘İkegava Kagura’ festivali
• Koya-ike-şitsugen bataklığı (Tenguların bahçesi olarak bilinir)
• Tenguharayama dağı
• Kurama tapınağında savaşçı Yoşitsune Minamoto için düzenlenen anma töreni
• 1394 tarihinde inşa edilmiş Daiyuzan Saijo-ji tapınağı tengu heykellerini barındırmaktadır.

Ayrıca Bkz. Sojobo

Tenjin Öğrenme ve hat sanatı tanrısının adı olup insanlığa yazı yazmayı öğretmiştir.

Tennin Budist gelenekte sadece münzevi keşişlerin görebileceği dağların zirvelerinde yaşadığına inanılan peri ya da meleklerin adıdır. Dişil formlarına tennyo adı verilen bu periler Budist cennette Buddha ve Bodhisattvalara eşlik etmektedirler.

Tenno Güneş tanrıçası Ameterasu’nun torunu olan Ninighi’nin ‘imparator’ anlamına gelen lakabıdır.

Tenşi İnsanlara yardım eden ve Tanrıların habercisi olan meleklere verilen isimdir.

Tokoyo-no-Kuni Japonca ‘Sonsuz Ülke’ anlamına gelen ruhlar ülkesinin/cennetin adıdır.

Tonfa, Tong Fa, Tuifa [Japon Kültürü] Okinawa adasına özgü dikey bir kol vasıtasıyla tutulan kısa bir sopa (51-61 cm) olup, geçmişte değirmenlerde kullanılan bu araç silah taşıması yasaklanan köylüler tarafından bir çeşit silah olarak kullanılmaya başlanılmıştır. Kobudo adı verilen savaş sanatında tonfalar genellikle çift olarak her biri ayrı elde tutularak kullanılmaktadır.

Torii [Japon Kültürü] Şinto tapınaklarının girişinde bulunan, iki dikey ayak üzerinde tepede iki yatay sütundan oluşan geleneksel kemerli giriş kapısının adıdır.

Bkz. Paifang

Toyo-Uke-Bime Yeryüzü, tarım ve yemek tanrıçasının adıdır.

Toyouke-Omikami Tahıl tanrıçasının adıdır.

Tsuki-Yumi, Tsuki-Yumi-no-Mikoto Şinto dininde güneş tanrıçası Amaterasu’nun erkek kardeşi olan Ay tanrısının adıdır.

Uga-Jin Suda yaşayan yılan formunda tasvir edilen toprak ve refah tanrısının adıdır.

Uga-no-Mitama Tarım tanrıçasının adıdır.

Ujigami, Uji-Kami Ailelerin koruyucu tanrısı olan ata ruhlarının adıdır.

< Japonca uji ‘sülale’ + kami ‘tanrı’

Ukemoçi, Ukeomoçi Şinto dininde bereket ve yiyecek tanrıçasın adı olup, ay tanrısı Tsukiyumi tarafından öldürülmüştür.

Umaşi Aşi Kabi Evrenin yaratılışı sırasında yeryüzü ile gökyüzünün birleşmesi için aracılık eden kamış tarlalarının adıdır.

Uvibami Gökyüzünde uçabilen, at üstündeki süvarileri bile bir defada yutabilen dev bir ejderhanın adı olup, Yegarano-Heida adlı kahraman tarafından öldürülmüştür.

Uzume, Ama-no-Uzume Şinto dininde neşe ve mutluluk tanrıçasının adı olup, kelime anlamı ‘Ekseni etrafında dönen’dir.

Vakahiru-me Doğan güneş ile özdeşleştirilmiş bir tanrının adıdır.

Vata-tsu-mi Bir deniz tanrısının adıdır.

Ya-gami-hime Okuninuşi’nin 2. karısı ve Kimata-no-kami’nin annesidir.

Ya-Şima-Ji-Nu-Mi Susanova’nın İnada’dan doğan oğlunun adıdır.

Yabune Şinto dininde evin koruyucusu kabul edilen bir tanrının adıdır.

Yaçi-Mata Yol ve sınırların koruyucu tanrısı olup, Yakuşin tanrılarından birisidir.

Yadaijin Nio-san adıyla da bilinen Budist tapınaklarının girişinde bunan 2 bekçiden soldakinin adıdır.

Bkz. Udaijin

Yakuşi-nyorai Altı meditasyon Budasından birisi olan ‘Şifa Budası’nın adı olup, genellikle elinde bir kutu ilaç tutarken tasvir edilmektedir. Japonca ‘Çarenin Efendisi’ anlamına gelmekte olup Sanksritçe karşılığı Bhaishajya’dır.

Yakuşin Salgın hastalıklara karşı insanları koruyan bir tanrının adı olup, kimilerine göre Miçi-No-Kami ile özdeştir.

Yakuza veya gokudō (極道)[Japon Kültürü] Japonya’nın en büyük suç örgütü ve bu örgüte üye olan gangsterlerin ortak adıdır. Örgütün adı Oiçi Kabu adıyla da bilinen Ya-ku-za (ya ‘sekiz’ + ku ‘dokuz’ + za ‘üç’) bir kart oyunundan gelmektedir. Yazkuza 17. yüzyılda Kabuzi Mono (Kaçıklar) adı ile bilinen uzun kılıçlar taşıyıp, argo konuşan, kendilerine özgü saç sitiline sahip yağmacılardan gelişmiştir. Yakuza adı bu gruplar arasından birbirlerine sadakatle bağlı 17. Yüzyılın ortalarında kumarbaz ve sokak satıcıları arasından çıkmıştır. Yakuza örgütüne kabul töreninin sae içilen özgün bir seremonisi bulunmakta, önemli karakterlere ‘oyabun’, diğerlerine ‘kobun’ adı verilmektedir. Günümüzde yakuza örgütleri üç gruba ayrılmaktadır:

1. Tekiya: Sokak satıcıları
2. Bakuto: Kumarbazlar
3. Gurentai: Serseriler

Yamano [Japon Mitolijisi] Kadınları doğumları sırasında koruyan bir dağ tanrısının adı olup, bazen Ubugami ile özdeşleştirilmektedir.

Yamato Japonya’nın ruhu ve Japon halkının kişileştirilmiş formu olan tanrının adıdır.

Yamato-no-Oroçi Sekiz başlı bir ejderhanın adıdır.

Yamato Take, Yamato Takeru Kral Keiko’nun oğlu olan pek çok haydutu ve Omi’nin dev yılanını öldüren kahraman prensin adıdır.

Yao-yorozu-no-kami Japonya’da tüm tanrıları (kami) tanımlamak için kullanılan genel bir terimdir.

Yaşiro Bir Şintı tapınağı veya ruhlar evinin adıdır.

Yatagarasu Güneş tanrısı Amaterasu’nun güneş kargasının adıdır. Bkz. Yang Vu

Yayoi Bir ejderha tarafından kontrol edilen genç bir kızın adıdır.

Yo Çin kozmolojindeki erkek öğe Yang’ın Japon karşılığıdır.

Yokai, Youkai Youkai ‘ruh, hayalet, cin’ anlmına gelen bir kelime olup şeytani Oni’den haylaz Kitsune’ye kadar pek çok karakterin dahil olduğu bir grubun da adıdır. Bu gruba dahil olan cinler:

Tengu, Tanuki, Oni, Kappa, Kitsune

Yomi Öteki dünyanın adıdır.

Yomi-no-kuni Korkunç yaratıkların kapılarında bekçilik ettiği cehennemin adıdır.

Yorimasa Şişio (Aslanların efendisi) adlı kılıcıyla imparatoru koruyup, korkunç canavarları öldüren efsanevi bir savaşçının adıdır.

Yorimitsu Bkz. Raiko

Yoşitsune Yoşitomo’nun oğlu bir kahramanın adı olup Tara kabilesi tarafından öldürülen babasının öcünü almak için ormana gidip Tengu iblislerinin kralından savaş sanatlarını öğrenmiş ve düşmanlarını yok etmiştir. Moğolistan’a giderek Cengiz Han’a dönüştüğüne inanılmaktadır.

Yukar Aynu halkının kuşaktan kuşağa aktardığı bir manzum destanın adıdır.

Yukata [Folklor] Japonya’da yazın havai fişek festivallerinde kadınlar tarafından giyinilen kimonoya benzeyen pamuklu geleneksel kıyafetin adıdır. Bel obi (kuşak) ile bağlanarak bedene sabitlenip altına geta (Japon takunyası) giyilir.

Yuki Onna [Folklor] Japonca ‘kar kadın’ anlamına gelen uzun boylu, uzun saçlı güzel bir dişi cinin adıdır. Soluk teninin üzerine çoğunlukla beyaz bir kimono giymekteyse de bazı varyantlarda çıplak gezmektedir. Yuki Onna’nın bakışları insanları dehşete düşürmekte, kar üzerinde akarcasına yürüyüp, ayak izi bırakmamaktadır. İstediği zaman duman, sis veya kar formuna dönüşebilmektedir.

Zennyo Rahip Şubin tarafından hapsedilmesine karşın yağan yağmuru bir kapta biriktirerek kıtlığa sebep olan bir ejderha kralın adıdır.

Zokho Kötü iblislerle mücadele eden güneyin koruyucu tanrısının adı olup, Şintoizmin ilahi krallarından (Şi Tenno) birisidir.

Zouçoten, Zoçoten, Zoço Budist gelenekte dört deva kralından (Şitenno) güney yönünün gardiyanı olan tanrının adı (Sanskrit karşılığı Virudhaka) olup Japonca ‘genişleten, büyüten’ anlamına gelmektedir. Sağ elinde bir baltalı kargı tutmuş, diğer eli belinde, ayağının altında yendiği bir iblisle birlikte tasvir edilmektedir.

Zuijin Ok ve yay taşıyan koruyucu bir tanrının adıdır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009