Yunan Mitolojisi Sözlüğü (F-G)
Aşağıdaki çalışmam A’dan Z’ye Online sunulan alfabetik Yunan Mitolojisi Sözlüğü‘nün F-G harfleri arasındaki bölümünü içermektedir.
Fate, Moirae Kaderi kontrol eden üç tanrıçanın adı olup, Roma mitolojisinde Parcae, İskandinav mitolojisinde Norn olarak bilinirler.
Fatuclus Faunus’un adlarından birisi olup ‘konuşan’ anlamına gelmektedir.
Femynye Amazonların yaşadığı ülkenin adıdır.
Fratri Yunan toplumunu (phyle) oluşturan kan bağına dayalı kabilelerin adıdır.
Gagges Hindistan’da bulunan Ganj nehrinin tanrısının adı olup İndos ile su perisi Kalauria’nın oğludur.
Gaia, Ge Kaos’tan doğmuş yeryüzü tanrıçası olup aynı zamanda tüm tanrıları içinden çıkartan ilk elementtir. Kaos’un ardından doğmuş, Eros’un da doğumundan sonra başka bir elementin yardımı olmaksızın Ouranos (gökyüzü) ve Pontos’u (deniz) doğurmuş ardından Ouranos’la birleşerek hepsi birer tanrı olan çocuklar doğurmuştur. Sırasıyla bunlar:
Titanlar: Okeanos, Koios, Krios, Hyperion, İapetos, Kronos
Titanidler: Theia, Reia, Themis, Mnemosyne, Phoibe, Tethys
Kykloplar: Arges, Steropes, Brontes
Ve son olarak yüz kollu devler olan Hekatogkheirler doğmuştur.
Gaia çocuklarını gün ışığına çıkarmayan Ouranos’tan intikam almak için Kronos’u kullanmış o da babasının hayalarını bir orak yardımıyla kesmiş, yere dökülen kandan Gaia Erinyeler, Gigantlar, ağaç perilerini doğurmuştur.
Gaia son olarak Pontos’la birleşerek Nereus, Thaumas, Phorkys, Keto ile Eurybia doğurmuştur.
Galanthis, Galinthias Amphitryon’un karısı Alkmene’nin bir hizmetçisinin adı olup Hera tarafından gelinciğe dönüştürülmüştür.
Galas Polyphemus ile Galatea’nın oğludur.
Galata Kimilerine göre Herakles’ten Korineus’u doğuran Gal prensesinin adıdır.
Galateia Sicilyalı çoban Akis’in sevgilisi olan Nereidlerden birisinin adıdır. Kendisine aşık olan bir Polyphemus Akis’i öldürünce Galatea aşığının kanından Sicilya’daki Akis nehrini yaratmıştır.
Galates Herakles’in Geryoneus’un sığırlarını ele geçirmesinden sonra gittiği Galya’da evlendiği bir prensesten doğan oğlunun adıdır.
Galathe Truvalı Hektor’Un atının adıdır.
Galeotes Hyperborea kralı Zabios’un kızı Themisto ile tanrı Apollon’un oğlu olan bir kahramanın adı olup bir kehaneti dinleyip Sicilya’ya yerleşmiştir.
Galinthias Thebaili Proitos’un kızının adı olup arkadaşı Alkmene’nin doğum yapmasına yardım ederek Moiraları kızdırmış bu yüzden cezalandırılarak gelincik çiçeğine dönüştürülmüştür.
Gamelia Evlilik ile ilişkilendiren Hera’nın adlarından birisidir.
Gamelios Evlilik ile ilişkilendiren Zeus’un adlarından birisidir.
Ganymedes Zeus’un aşıklarından olan yakışıklı bir gencin adıdır. Zeus, genci İda dağında hayvan otlatırken fark etmiş ve kartal kılığında yanına gitmiş, Ganymedes tanrıların hizmetkârı (şarap kadehlerini dolduran) olmuştur.
Gargarenses Sadece erkeklerden oluşan bir halkın adı olup, her yıl varlıklarını sürdürebilmek için Amazonlarla işbirliği yapmaktadırlar.
Gargettos Herakles’in on iki görevinden birisi olan Geryon’un sürüleri çalma esnasında öldürdüğü yırtıcı köpeğin adıdır.
Garmathone Mısır kralı Nilos’un karısı olup tanrıça İsis’e konukseverlik göstermiştir.
Gauanes Argos kralı Temenos’un oğullarından birisi, Aeopos ile Perdikkas’ın kardeşidir. Üç kardeş önceleri Lebaia kralı için çobanlık yapmış ardından Makedonya’ya yerleşmişlerdir.
Gelanor Argos kralı Sthenela’ın oğlu olup Danaos ve kız kardeşleri Argos’a gelip yöneticilik iddiasında bulunanca Gelanor kendi isteğiyle tahtı bırakıp kenti teslim etmiştir.
Gemiler Kataloğu Truva ve Yunan askeri güçlerini karşılaştıran listenin Homeros’un İlyada’sına sonradan eklendiği sanılmaktadır.
Gemini Thestius’un kızı Leda ile Tyncareus’in oğulları olan Kastor ve Polydeukes adlı ikizler olup aynı zamanda Truvalı Helen’in erkek kardeşleridir.
Georgos Yunanca ‘çiftçi’ anlamına gelen kelime tanrı Zeus’un lakaplarından birisidir.
Gerana Pygmailer’in tapınıp tanrıları olarak gördükleri kendi ırklarından bir kadın olup, Hera tarafından turna kuşuna dönüştürülmüştür.
Geras Yaşlılığın kişileştirilmiş formu olup, Geras’ı öldüren Herakles ölümsüzlüğü elde etmiştir.
Gerarai Dionysos rahibelerine verilen isim olup, Anthesteria festivalinde kurban törenle iştirak etmekle görevliydiler.
Geryoneus Cebelitarık boğazı yakınlarında Erythea adasında yaşayan bellerinden birbirine yapışmış, üç gövdeli üç kafalı, altı kollu ve kanatlı bir devin adıdır. İki kafalı köpek Orthus’un çobanlık ettiği bir sığır sürüsü vardır. Herakles’in on iki adamından birisi bu sığırları alıp Eurtstheus’a getirince Geryoneus Herakles’in peşine düşmüştür. Herakles, devi Hydra’nın kanına batırılmış bir ok yardımıyla öldürmüştür.
Geyik Diana’nın hayvanıdır.
Gie Yüz kollu, elli kafalı üç devden birisinin adıdır.
Gigantlar Uranos’un kanı toprağa (Gaia) düşünce oluşan, Zeus ve Olympos tanrılarına saldıran, çıkan savaşı kaybedince volkanların içinde yaşamaya mahkûm edilen devlerin adıdır (Ovid I, 151).
Trakya’da Phlegrai’de Pallene yarımadasında doğmuş olağanüstü güçlü, korkunç görünümlü yaratıklar olup gür saçlı ve kirpi sakallıydılar.
Gigantomakhia Olympos tanrılarının Titanları yendikten sonra Gigantlarla yaptıkalrı savaşın adıdır. Tanrılar, ölümlü Herakles’in yardımıyla (Arkadia veya Trakya’da) Gigantları yenmeyi başarmıştır.
Gimno Sofist Eski Yunan’da Benzerine Hindistan’da rastlanan kendini ibadete adamış, nefsini körelterek dünyevi arzularından kurtulmuş bilgelere verilen isim olup fakirlerin selefleridir.
Glauke 1. Nereus ile Doris’in elli kızından (Arkadialı Nereidler) birisinin adıdır.
- Thebai kralı Kreon’un İason’a aşık olan kızının adıdır.
Glaukia Nehir tanrısı Skamandros’un kızı olup, Truva Savaşına katılan Deimakhos’tan hamile kalmış doğan çocuğuna dedesi Skamandros’un adını vermiştir.
Glaukos 1. Anthedon’lu (Boeotia) bir balıkçının adı olup, yakaladığı balığı tekrar nehre bırakınca ölümsüz bir deniz tanrısı olmuştur.
- Sisyphos ile Merope’in oğlu olan Korinth kralının adıdır.
- Minos ile Pasiphae’nin oğlunun adı olup henüz çocukken bir bal küpüne düşerek boğulup ölmüşse de büyülü bir bitki sayesinde hayata dönmüştür.
- Antenor ile Theano’nun oğlu olup Paris’in Helen’i kaçırmasına yardım etmiştir.
Glyphios Teiresias’a banyo yaparken tecavüz etmeye kalkışan ama kadın tarafından öldürülen bir adamın adıdır.
Gnothi Seuton Delphoi tapınağının desturlarından birisi olup ‘kendini tanı’ anlamına gelmektedir.
Golgus Kimine göre Adonis ile Aphrodite’nin çocuklarından birisidir.
Gordias Frigyalı bir çiftçi olup bir gün kral olup Gordium kentini kuracaktır. Kibele’den Midas adlı bir oğlu olmuştur.
Gordion Düğümü Söylenceye göre Büyük İskender’in kılıcıyla kestiği Frigya’nın başkenti Goridon’da kentin kurucusu Gordios’un arabasındaki görünmeyen düğümün adıdır. Bu suretle Asya’yı fethedebilecek güçte olduğunu ispatlamıştır.
Gorge 1. Korinthos kentinin kurucusu olan Korithos’un Megaralı karısının adı olup Gorgopis gölüne adını vermiştir.
- Kalydon kralı Oineus’un ensest ilişkiye girdiği kızının adıdır.
Gorgolar Saçları yaşayan yılanlardan oluşan, gözleri bakanları taşa çeviren yaratıklar olan, deniz tanrısı Phorkys ile Keto’nun üç çirkin kızının adıdır.
Bunlar: Euryale ‘uzağa giden’, Sthenno ‘kuvvetli’, Medusa ‘efendi’
İnsanlar kadar tanrıları da korkutan bu yaratıklardan birisi olan Medusa ile sadece Athena’nın öğüdü üzerine Poseidon çiftleşmiştir.
Gorgon Medusa, Medusa Gorgonlar adı verilen üç kız kardeşten birisinin adıdır. Bir zamanlar güzel bir bakireyken Athena’dan daha güzel olduğunu söyleyerek övünmüş, tanrıça Athena da genç kızın tüm güzelliğini alarak iğrenç bir canavara çevirmiştir. Athena ve Hera’nın yardımıyla Herakles tarafından öldürülmüştür.
Gorgophonos Ülkesinden kovulan bir Epidauros kralının adı olup, Miken kentinin kurucusudur.
Gorgopis Athamas’ın karısı ve Phriksos’un üvey annesidir.
Gorgyra Kimine göre Akheron’dan Askalaphus’u doğuran bir yeraltı perisinin adıdır.
Gortys Arkadia’ya adını veren Kral Arcas’ın torununun oğlunun adıdır. Pausanias’ın bildirdiğine göre Arkas krallığını üç bölüme ayırdıktan sonra üç oğluna paylaştırmış, Gortys’in dedesi Elatos’a Peloponnese’nin batısındaki Cylena dağı civarı düşmüştü. Gortys Arcadya’da bulunan Gortyn kentinin kurucusu kabul edilmekteydi.
Gouneus, Helen’in taliplerinden birisi olup, Truva Savaşı’ndan dönüşte gemisi Libye’de batmıştır.
Graceler Zeus ile Eurynome’nin kızı olan güzellik ve cazibe ile özdeşleşmiş bir grup tanrıçanın adıdır. Aphrodite’nin hizmetinde olan Graceler Apollon’un lirinin eşliğinde dans ederek tanrıları hoşnut eder ve Kharitler (Üç Güzeller) olarak da bilinirler.
Grace/Kharit adları: Euphrosyne ‘neşe, sevinç’, Thalia ‘keyif’, Aglaie ‘ihtişam’
Graeae, Graii, Graiai Phorkys ile Keto’nun kızları, Gorgonların koruyucusu ve kız kardeşlerinin adı olup Yunanca ‘gri olanlar’ ya da ‘yaşlı kadınlar’ anlamına gelmektedir.
Bunlar: Enyo ‘korku’, Deino ‘dehşet’, Pemphredo ‘panik’
Perseus, Medussa’yı öldürmeye giderken önce sahip oldukları tek gözle sırayla bekçilik yapan Graialerle karşılaşmış, gözü onlardan çalmayı başarınca rahatça geçidi geçmiş, ardından kocakarıların gözünü Tritonis gölüne atmıştır.
Granikos Adramitteion’un (Edremit) kurucusu olup, Thebe’nin babası ve Herakles’in kayınpederidir.
Grynos Eurypylos’un oğlu ve Telephos’un torunu olan Mysia kralıdır. Pergamon ve Gryneion kentlerinin kurucusudur.
Grypes, Griffin, Gryphon Aslan gövdeli, kartal kafalı, kanatlı bir canavarın adıdır. Eski Babil, Asur ve Fars mitolojisindeki benzerlerinden yaratığın köklerinin Ortadoğu olduğu sanılmaktadır. Yunan mitolojisinde Arimaspias ırmağından Zeus’un altınlarını getirirken, Roma’da sadece dekoratif öğe olarak kullanılmıştır.
Ortaçağ Avrupa’sında Gotik kiliselerde süsleme amaçlı (gargoyle) yakın zamanlarda ise sadece armacılıkta kullanılmıştır.
Güneş Soyu Titan Hyperion ile Theia’nın çocukları olan Helios (güneş), Eos (şafak) ve Selene (ay) hatta bu tanrıların soyundan gelenler için kullanılan terimdir.
Güvercin Tanrıçası Girit Adası’nda MÖ 3000-1100 yılları arasında var olmuş, Minos dininde önemli bir rol oynayan tanrıçanın adıdır. Gournia, Karph, Knossos’da adına yapılmış tapınaklar bulunmuştur.
Güzellik Yarışması Olympos tanrıçalarından Athena, Hera ve Aphrodite arasında düzenlenen, kavga tanrısı Eris’in kışkırtması sonucu düzenlenen güzellik yarışması kendi alanında bir ilktir. Peleus ile Thetis’in düğününe çağrılmayan Eris, ortalığı karıştırmak için düğüne davetsiz olarak gelmiş beraberinde getirdiği üzerinde ‘tanrıçaların en güzeline’ yazılı altın bir elmayı tanrılara vermiştir. Tanrı Zeus zor durumu düzeltmek için bir aday gösterdiği üç tanrıça arasında güzellik yarışması yapılmasını buyurmuş hakem olarak da Paris seçilmiştir. Her tanrıça ölümlü Paris’e kendisini seçmesi için vaatlerde bulunmuş (Hera krallık, Athena bilgelik, Aphrodite ise dünyanın en güzel kadınının aşkını), Paris, Aphrodite’yi seçince diğer ikisi ona düşman olmuştur.
Gyas 1. Aineias’ın öldürdüğü bir Latin olup, Melampous’un oğludur.
- Agkhises’in cenazesinde düzenlenen oyunlara katılan bir kahramanın adıdır.
Gyges, Gyes Hekatonkhirelerden birisinin adı olup Kottus ile Briareus’un kardeşidir.
Gymnopaidia Eski Yunanistan’da Tanrı Apollon için düzenlenen spor karşılaşmalarının adıdır.
Gyrton Phlegyas’ın kardeşinin adı olup Teselya’da bulunan Gyrton kentinin kurucusudur.
Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009