Pantheon (Roma)
Pantheon 41°53′54.82″N 12°28′36.66″E (Piazza della Rotonda) Antik Roma’nın tüm tanrıları için tapınak olarak inşa edilmiş bir yapı olup, adı Yunanca Πάνθεον ‘tüm tanrıların tapınağı’ anlamına gelmektedir.
Pantheon tarihi
Augustus (MÖ 27 – MS 14) döneminde Marcus Agrippa tarafından yaptırılan daha
Günümüzde devlet mülkü olan yapı Kültürel Miras ile Etkinlikler ve Turizm Bakanlığı tarafından yönetilmekte ve yılda 6 milyonun üzerinde kişi tarafından gezilmektedir. Pazartesi-Cumartesi 08.30-19.30, Pazar 09.00-18.00 ziyaret edilebilen Pantheon’a giriş ücretsizdir.
Panteon hakkında ilginç ve önemli bilgiler
Bugünkü Panteon Antik Roma’nın aynı adla inşa ettiği üçüncü yapı olup, önceki ikisi yanmıştır. İlk Panteon Marcus Vipsanius Agrippa tarafından MÖ 31’de inşa edilmiş olup, bugünkü yapıdan farklı olarak cephesi kuzeye değil güneye bakmaktaydı. MS 80’de yanan ilk Panteon MS 110’da İmparator Hadrian döneminde yeniden inşa edilmiştir.
Panteonun tepesinde kubbenin tam tersinde yer alan 8.8 m çapındaki oculus yapının içine güneş ışığı girmesine vesile olmaktadır. Büyük sanatçı Michelangelo, Pantheon için ‘bu yapı meleklerin işi olmalı, insan tasarımı olamaz‘ sözlerini sarf etmiştir.
İtalya kralı I. Umberto ve karısı kraliçe Margherita ile II. Vittorio Emmanuele
Pantheon’a gömülmüştür. Ayrıca büyük sanatçı Raphael’in (1483-1520) mezarı da buradadır. Papa VII. Urban yapıya Bernini’nin tasarladığı iki çan kulesi ekletmişse de antik yapının görünümünü bozan ve halk tarafından ‘eşek kulakları‘ olarak adlandırılan kuleler 1883’de yıkılmıştır.
Pantheon’da tepedeki yukarlak delik oculustan yapıya giren yağmur suyunun atılması için bir kanalizasyon sistemi de bulunmaktadır.
Oriijinal kitabenin altında 202 tarihli ikinci bir kitabe bulunmakta olup, yapının restorasyonu hakkında bilgi vermektedir: ‘İmparator ucius Septimius Severus… ve İmparator Marcus Aurelius Antoninus… Yıllar geçtikçe zarar gören Panteon’u incelikle onarmışlardı (IMP[ERATOR] CAES[AR] L[UCIUS] SEPTIMIUS SEVERUS … ET IMP[ERATOR] M[ARCUS] AURELIUS ANTONINUS… PANTHEUM VETUSTATE CORRUPTUM CUM OMNI CULTU RESTITUERUNT). Ayrıca 1800’lerde Papa VII. Pius döneminde Panteon’un önündeki meydan temizlenmiş, bu olayın da anısında duvara bir kitabe asılmıştır: ‘Kutsal Papa VII. Pius, rahipliğinin 23. yılında Marcus Agrippa’nın Panteon’unun görünümünü netleştirmek için bölgede incelikli bir yıkım programını üstlenmiştir’ (PIVS · VII · P · M · AN · PONTIFICATVS · SVI · XXIII · AREAM · ANTE · PANTHEON · M · AGRIPPAE IGNOBILIBVS · TABERNIS DEMOLITIONE · PROVIDENTISSIMA AB · INVISA · DEFORMITATE · VINDICAVIT ET · IN · LIBERVM · LOCI · PROSPECTVM · PATERE · IVSSIT)
Panteon’un bronz süslemeleri zamanla sökülmüş olup, hatta 1631’de Papa Urban VIII Barberini portikolardaki tüm bronzun söktürerek Castel Sant’ Angelo için top dökümünde kullandırmıştır.
Pantheon mimari açıdan pek çok yapının inşaasında esin kaynağı olmuşturki Amerikan Kongre Binası (United States Capitol, Capitol Building), Paris‘in Quartier Latin mahallesinde bulunan Panthéon, Floransa’da Santa Maria del fiore kilisesi ve Washington, D.C.’de yer alan Thomas Jefferson Anıtı (Jefferson Memorial) bunların en önemlileridir.