Zerdüşt, Zerdüştlük dininin kurucusu kabul edilen peygamberin adı olup, Eski Avesta dilini konuştuğu ve MÖ 7-6. Yüzyıllar arasında Doğu İran’da yaşadığı bilinmektedir. Doğum yeri ve tarihi bilinmeyen Zerdüşt’ün Zerdüştlük dininin dinî metinleri Yasna Haptanghaiti ile Gathalar’ı yazdığı kabul edilmektedir.
Hayatı
Zerdüşt, Spitamidler adıyla bilinen soylu bir Pers ailesinden gelen Pouruşaspa ile kutsal Haoma bitkisine dokunan henüz 15 yaşındaki Dughdova’nın oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Ditya nehri civarında doğup, büyüdüğü sanılan peygamberin gerçek adı bilinmemekte Avesta dilinde “deve sahibi” anlamına gelen Zaratuştra kelimesi Xanthus’un Lydiaca ve Plato’nun Alkibiades adlı eserlerinde Yunanca’ya uyarlanarak Zoroastres’e dönüştürülmüştür. Zerdüşt 30 yaşından itibaren 12 yıl boyunca kurduğu dini ve Ahura Mazda adını verdiği üstün varlığa ibadeti yaymaya çalışmışsa da başarılı olamamıştır. Bununla birlikte Baktriyalı bir prens olan Viştupa dinleyip inandığı Zerdüşt’ü koruyup kollayarak düşüncelerinin tüm İran’a yayılmasına yardım etmiştir.
Fikirleri
Zerdüşt dinine göre iyi tanrı Ahura Mazda (Hürmüz) iyi bir dünya yaratmış, kötü Ahriman her şeyin kötü karşılığını yaratarak onu bozmuştur. Zerdüşt’e göre insan ruhu iyi ve kötünün savaş alanı olup, insan iyilik ve aydınlığın temsilcisi Ahura Mazda ile kötülük ve karanlığın temsilcisi Ahriman’ın mücadelesinde kim galip çıkarsa onun tarafına meyletmektedir. Zerdüşt dinine göre insan iyinin yanında mücadeleye katılmalı ve kötüye karşı mücadeleyi onun öğütlerine uyarak kazanmalıdır.
MS 650 yılından itibaren İslam İran’da yayılmaya başlayana dek Zerdüştlük ülkede bin yıl hüküm sürmüş se de Mazdeistler ancak 1490 yılına kadar varlıklarını sürdürebilmişler bu tarihte Hindistan’a kaçmak zorunda kalmışlardır.
Zerdüşt’ün gata adı verilen özdeyişlerinin toplandığı Zend Avesta Zerdüştlük dininin kutsal kitabı kabul edilmektedir. Büyük İskender döneminde bazı nüshaları kaybolan bu eser Sasaniler döneminde 21 kitap halinde toplanmışsa da bugün beş bölüm halinde incelenmektedir:
- Gatha: Kurban törenleriyle ilişkilidir
- Bayramlarda okunan metinler
- Tanrılara övgüler
- Yasalar ve ahlak kuralları
- Dualar
Zerdüşt dinine göre on beş yaşını dolduran her erkek ve kadının cevap vermek zorunda olduğu sorular şunlardır:
Ben kimim?
Kime aitim?
Nereden geldim nereye gideceğim?
Bu dünyada görevim nedir, öteki dünyada ödülüm ne olacaktır?
Görünmeyen dünyadan mı geldim yoksa hep bu görünen dünyaya mı aitim?
Hürmüz’ün tarafından mıyım yoksa Ehrimen’in mi?
Tanrıların tarafından mıyım yoksa şeytanların mı?
İyiliklerin mi arasındayım yoksa kötülerin mi?
İnsan mıyım yoksa kötü bir ruh muyum?
Selamete götüren kaç yol vardır?
Kimdir dostum, düşmanım kimdir?
Prensip tek midir yoksa iki midir?
İyilik kimden gelir, kötülük kimden gelir?
https://www.youtube.com/watch?v=IZ_jfRMLyXY