16 Kasım 1941 Rusya’nın meşhur soğukları çamuru dondurarak araçların ilerlemesine uygun hale getirirken Moskova’ya yeni düzenlenen Alman saldırısının öncüleri Klin kasabasını kuzeyden kuşattılar. Alman tank mürettebatı, motordaki yağın donmasını önlemek için gece boyunca araçlarının altında ateş yakmak zorunda kalıyor. Almanlarınkinin aksine Sovyet tankları soğukta çalışmaya hazır antifriz barındıran bir sistemi barındırmaktaydı. Stalin’in Sovyet karşı saldırısı isteği yüzünden Kızıl Ordu’nun Moskova’nın kuzeyinde cephe hattını tutan birkaç birlik dışında neredeyse hiçbir ciddi rezervi bulunmuyor.
Alman kuvvetleri, SSCB’nin derinliklerinde ilerliyor. Doğu Kırım’ın Kerch şehrini ele geçiren Wehrmacht şimdi Sovyet petrol üretiminin merkezi olan Kafkasya kapılarına dayanıyor. Bitkin durumdaki Alman güçleri Moskova için son saldırıyı yaparken Nazi propagandası, Noel öncesi Doğu Cephesinde zafer kazanmayı bekliyor.
https://www.youtube.com/watch?time_continue=209&v=WBy__0sbxJ8
Doğu Cephesindeki gelişmeleri kapsayan Kasım 1941 tarihli 24 dakikalık orijinal Alman haber bülteni (‘Die Deutsche Wochenschau’) aşağıdaki bölümlerden oluşmakta:01:36 İngiliz Kanalında hava savaşı ve it dalaşı 02:54 İtalyan siyasetçiler Hitler’i ve diğer Alman yetkilileri ziyaret etti 04:01 Türk generalleri Ali Fuat Erden ve Hüseyin Emir Erkilet, bir cephe gezisi yaptıktan sonra Hitler ile buluşuyor 04:22 Rus kışı için ekipmanların incelenmesi 05:46 Finlandiya’daki kuzey cephesinden rapor 07:46 Leningrad çevresindeki savaş gruplarından rapor 09:51 Ordu Grup Merkezinden Rapor 14:06 Çok sayıda savaş esiri transit kampa götürülüyor 15:15 Alman tankları Moskova’nın dış savunmasını bozuyor 15:59 Tank öncülerinin savaşı 20:00 Moskova’nın dış savunma halkasının grafiklerle gösterimi 20:52 Savunma halkasının gerçek görüntüleri 23:04 Yaralı askerlerin cepheden geri çekilmesi |
Fransız Faşist gönüllülerden oluşan ‘Bolşevizme Karşı Fransız Lejyonu’ (Legion Des Volontaires) Doğu Cephesinde savaşmak için Rusya’ya geldi. Fransız SS birlikleri Alman General von Kluge tarafından Napoleon’un ordusunda Fransız ve Almanların omuz omuza Rusya’ya karşı yürüdüğü sözleriyle cesaretlendiriliyorlar.
17 Kasım 1941 Alman General Blumentritt: “Cesurca dövüşmelerine rağmen, Fransızlar ne yazık ki, düşmanın şiddetine, ne de Rusya’nın soğuk ve kar fırtınasına dayanamıyor.”
Almanlar, ilk kez Kızıl Ordu’nun Orta Asya birlikleri ile savaşıyor. Taşkent’ten gelen 44. Moğol Süvari Tümenine açık bir ovada Alman topçusu üzerine süvari hücumu yapması emredildi. Bir Alman topçusu anılarında ‘İnanılmaz güzellikteki güneşli kış manzarasında süvariler parıldayan kılıçlarıyla yarışıyordu’. Bununla birlikte Alman topçuları Sovyet süvarilerini paramparça etti; yerler at ve insan eti parçalarıyla doldu. 300’den fazla Kızıl Ordu süvarisi ve at ölürken bir teki bile Alman hatlarına ulaşmayı başaramadı.
1. Dünya Savaşı aslarından Alman General Ernst Udet, Luftwaffe’nin başarısız olduğunu ve kaçınılmaz olarak kaybedileceğini iddia ederek kendini vurdu. Udet, şaşırtıcı akrobatik uçuş becerisiyle tanınmakta olup, Luftwaffe’nin muharip hale gelmesinde büyük rol oynamıştı. İntihar notunda, arkadaşı ve pilot meslekdaşı Hermann Göring’in onu terk ettiğini söylüyor.
Flipper Operasyonu (Operation Flipper) Libya, 1941
18 Kasım 1941 İngiliz komandolarınca Libya’daki karargâhında Rommel’i öldürmek için düzenlediği baskın başarısız oluyor. Gece yarısı İngiliz komandoları Sidi-Rafa’da Alman Genel Merkezine saldırdığında durumu fark eden dışarıda bir Alman nöbetçinin ateşe başlaması saldırının sürpriz niteliğini yok etti. Flipper Operasyonu’na (Operation Flipper) komuta eden iki İngiliz subayı da kazara kendi adamları tarafından vuruldu. Saldırı önlenmeseydi bile başarılı olmayacaktı çünkü o sırada Rommel İtalya’da eşiyle birlikte tatil yapıyordu.
Kuzey Afrika’daki müttefik kuvvetler Haçlı Operasyonunu (Operation Crusader) başlatıyor: Almanlara sürpriz bir saldırı ile Tobruk kuşatmasını kırmak ardından Kuzey Afrika’da ki Alman ve İtalyan güçlerini ezmek istiyorlar. Avustralya ve İngiliz birlikleri, Tobruk’da Alman kuşatmasından kaçmaya çalışıyor. Müttefik topçular ateşlerini Alman çizgileri boyunca sabit bir hızla yürüterek, askerlerin bir karşı ateşe maruz kalmazlarsa ilerlemesi için uygun bir koridor açıyorlar.
19 Kasım 1941 Hitler, Alman Genelkurmay Başkanı General Halder ile buluşuyor. General Halder: “Bu yıl Moskova’yı almaktan bahsetme.”. Halder: “Hitler’in, her iki tarafın da diğerini yok edemediğini ve bunun barış görüşmelerine yol açacağını bildiği izlenimini ediniyorum.”
20 Kasım 1941 Reich’ın işgal altındaki Doğu Toprakları Bakanı Alfred Rosenberg, “Avrupa’daki tüm Yahudi’nin biyolojik olarak imha edilmesi yoluyla Uralların batısında kalan Avrupa topraklarını Yahudilerden arındırma sözü verdi. Kendini Nazi filozofu ve ırk uzmanı olarak gören Rosenberg, ırk teorisinde Slavların, Aryanların önemli ölçüde altında olmasına rağmen Yahudilerin üzerinde olduğunu, SSCB’ye karşı savaşmak için Rusları da işe almak istediklerini belirtti. Naziler, Luftwaffe General’in kazayla öldüğünü ve deneysel bir silahı test ettiğini iddia ederek Ernst Udet’in intiharını gizlediler. Udet’in kız arkadaşı Gestapo tarafından sessiz kalması konusunda uyarıldı.
Kuzey Afrika’da İngiliz kuvvetleri Haçlı Operasyonu ile Alman kontrolündeki Libya’nın derinliklerine doğru ilerliyor. İngilizler operasyonu gizli tutmakla birlikte, üç gün boyunca Müttefiklerin radyo sessizliğini sürdürdüklerini fark eden Almanlar büyük bir saldırının geleceğini biliyorlardı. Müttefik kuvvetler yeni ” Crusader” tanklarıyla donatıldılar ve Tobruk’ta ki Mihver kuşatmasını kırmak için Libya’ya derinlemesine saldırmayı umuyorlar.
21 Kasım 1941 Tartışmalı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, Amerikalıları Şükran Günü’nde ikiye böldü. Başkan Roosevelt, ABD’de tatilin Noel alışverişi ve yardım ekonomisini denemek ve uzatmak için bu hafta uzatılmasını emretti. Rakipleri “Franksgiving” adıyla alay etti ve gelecek hafta kutlayacak.
22 Kasım 1941 Washington’daki Japon elçileri ABD hükümetine ‘nihai’ barış önerilerini sunarken, askerlerini Çin’den çekmeyi reddederken Amerikalılardan petrol ve diğer savaş malzemelerini tedarik etmeyi talep etti.[1]
Alman kuvvetleri, Stalingrad’ın batısındaki Rostov kentini ele geçirerek güney SSCB’ye daha derinlemesine nüfuz etti. Bu birlikler şimdi Doğu Cephesinin en doğusuna ulaşan Almanlar oldular. Rostov teslim olurken Almanlar 10.000 civarında esir aldıysa da Kızıl Ordu’nun büyük kısmı güvenli bir şekilde doğuya çekilebildi. Alman General von Kleist, askerlerinin tehlikeli bir şekilde açıldığı ve panzerlerin dondurucu havalarda etkisiz olduğu konusunda genelkurmayı uyardı.
Moskovalılar, sokaklarda tanklara karşı hendek kazmak için belirlenmiş yerlerde Alman saldırısına karşı şehri tahkim etmeye devam ediyor.
Kuşatılmış Leningrad şehrinin doğusunda bulunan Ladoga Gölü nihayet dondu. Buz, artık kızak konvoylarına, açlıktan çeken vatandaşlara yağ ve un tedarik eden taşınabilecek denli kadar kalın. Donmuş Ladoga Gölü’ndeki tedarik konvoyu “Yaşam Yolu” olarak adlandırılıyor. Ancak Finlandiya Ordusu kuzey sahili korurken, güney sahilinde ise Almanlar ve Luftwaffe zaten kırılgan olan buzları bombalarken ölümcül bir yol olabilir.
23 Kasım 1941 Etrafı kuşatılan ve açlığın pençesinde kıvranan Leningrad’dan Lazar Brontman çimenden hazırlanan çorba ve ekmek yiyeceğim aklıma bile gelmezdi ki çimen ekmekleri artık pazarda bile satılıyor.
Libyanın Sidi Rezegh köyünde Almanlar ve İtalyanlar Müttefiklerle karşı karşıya geliyor: Afrika’nın gördüğü en büyük tank savaşı gerçekleşiyor. Libya’daki İngiliz, Avustralya ve Yeni Zelanda birimleri arasında telsiz bağlantısı olmadığından Müttefik saldırısı Almanlara karşı bölük pörçük birimlerin koordinasyonsuz meydan kavgası şeklinde gerçekleşiyor.[2]
Stalin Almanların barınabileceği tüm binaların cephe hattının 50 km gerisine dek yakılması kararını verdi. Rusya’nın dondurucu kışında işgalcilerin barınmasına izin verilmeyecek.
Alman topçuları Moskova’ya ateş açmaya menziline ulaştılar. Dahası Luftwaffe bombardımanı
yüzünden sokaklara düşen bombalar Moskova metrosunun barınak olarak kullanılmasına sebep oluyor. Moskova’da paranoya o derece şiddetli ki bir tramway kazasında ayakları kırılan bir Rus kadın koltuk değneği yüzünden yere düşerken sakatlanmış Alman paraşütçü zannedilerek az kalsın linç ediliyordu.
Almanya’nın SSCB’nin işgaline başlamasından bu yana yani beşinci ayda, New York Times haritası, Mihver güçlerinin engin kazanımlarını gösteriyor ama Alman ilerlemesinin son birkaç haftada ne kadar yavaşladığını da görmek mümkün.
24 Kasım 1941 Almanlar şimdi Moskova’ya sadece 35 km uzaklıkta: Kızıl Ordu askerleri intihar derecesinde saldırılara dayanacak cesaret göstermelerine rağmen, Solnechnogorsk kasabasını terk etmek zorunda kaldı. Sadece 2 tanksavar silahı ve Molotof kokteylleri ile donanmış bir Sovyet piyade alayı, 2 gün boyunca bir Alman panzer alayına karşı direndi dahası Solnechnogorsk’ta 15 tankı imha etmeyi başardı.
Haçlı Operasyonu (Operation Crusader), 1941 Libya
Libya Çölü, iki gün süren kaotik savaşın ardından yanmış tanklarla doldu. Almanlar, Birinci Dünya Savaşı’nı anma günü olan Totensonntag’da (“Ölülerin Pazarı”) büyük bir karşı saldırı başlattı. Müttefik saldırganları tuzağa düşürmek için cüretkâr bir plan hazırlayan ‘Çöl Tilkisi’ lakaplı Alman General Rommel panzerlerine Mısır sınırına güneye doğru inmelerini ve 8. Ordu’yu kuşatma emri verdi. Böylece Libya’da, Haçlı Hareketi Operasyonu saldırısı başarısızlığa uğradı. Almanlar da ağır kayıplar vermesine rağmen, ilk altı günde 500’den fazla Müttefik tankı devre dışı bırakıldı.
İngiliz Çavuş Sam Bradshaw, çölde topallayarak yürüyen bir düşman askerini görüyor: “İtalyan mısın?”sorusuna “Hayır, Almanım” cevabını alıyor. Bradshaw, yaralı adamı tankına alıyor, su ve sigara veriyor. Alman esir yolda parçalanmış İngiliz tanklarını görünce neşeyle “Londra‘da görüşürüz.”diyor. Çavuş’tan “Onu Berlin yap” cevabını alıyor.
25 Kasım 1941 Rommel, Libya’daki etraftaki Müttefik birlikleri ortadan kaldırmamaya karar verdi; bunun yerine, Mihver tanklarına Müttefik hatlarının arkasında kaos yaratmayı umarak Mısır sınırına doğru bir hamle yapmakla yetiniyor.
Çekoslovakya’daki Nazi işgalcileri getto ve toplama kampı olarak kullanmak üzere etrafı duvarlarla çevrili Terezín kalesini ele geçirdi. Kaleden dönüştürülen Theresienstadt hapishanesi Çek siyasi mahkûmlarını, Yahudi kadın ve çocuklarını barındıracak şekilde tasarlanmıştır. Theresienstadt’a sürülen 1300 Yahudi erkeğe, 7000 kişilik bir garnizonu 40.000’de tıkmak için kampa dönüştürmeleri için iki ay süre verildi.
26 Kasım 1941 Alman savaş esiri olan iki Luftwaffe pilotu, İngiltere’den kaçmak için cüretkâr bir girişimde bulunuyor; Hollandalı pilotlar kılığına girerek, RAF üssünden bir uçak çalıyorlar. Heinz Schnabel ve Harry Wappler adlı esir Alman pilotları Miles Magister eğitmen uçağında uçmayı başarıyorlar. Nazi işgali altındaki Hollanda’ya uçarken yakıt sıkıntısı yüzünden Kuzey Denizi’ne geri dönüyor ve Norfolk’a inmek zorunda kalıyorlar. Yerel polis onları karaya inen Hollandalı havacılar olarak RAF üssüne götürdü. Pilotlar, RAF memurlarının karargâhlarında dinlenirken, Alman pilotlarının kaçtıklarının haberleri Norfolk’a ulaşmasıyla tutuklanıyolar. Biri banyo yaparken tutuklanan pilotlar 28’er günlük oda hapsi cezasına çarptırıldı.
Kraliyet Donanması savaş gemisi HMS Barham, Akdeniz’deki bir Alman denizaltsıı tarafından çok hızlı şekilde batırıldı. Yakındaki bir gemideki Pathé News kameramanı HMS Barham’ın son anlarını yakalayabildi. Yakın mesafeden dört Alman torpil tarafından vurulan HMS Barham sadece dört dakika içinde alabora oldu. Mühimmatların patlamasıyla 862 kişilik mürettebat anında öldü.
ABD Başkanı Roosevelt gizli bir Amerikan Savaş Konseyi topluyor. Savaş Sekreteri Henry Stimson’un günlüğü: “Muhtemelen gelecek Pazartesi günü saldırıya uğrama ihtimalimiz var, çünkü Japonlar uyarı da bulunmadan saldırı yapmakla ünlüler.” Stimson: “Asıl soru, [Japonları] kendimize çok fazla tehlike yaratmadan ilk atışı yapma konumuna getirme şeklimizdi.” ABD Dışişleri Bakanı Cordell Hull: “Japonlar ağır silahlara sahipler, Hitler’le müttefikler ve kontrol altındalar – biz değiliz.”
27 Kasım 1941 Almanya, Japonya ve 12 Nazi müttefiki devlet, Anti-Komintern anlaşmasını yeniledi; önümüzdeki beş yıl içinde, “Komünizm tehdidini” bastırmaya söz verdiler. Yeni müttefikler: Bulgaristan, Finlandiya, Macaristan, İtalya, Romanya (hepsi SSCB’nin istilasına katılıyor), Hırvatistan, Danimarka, Slovakya (hepsi Almanlar tarafından işgal edildi), Türkiye, İspanya ve Japonya’nın Çin’deki kukla devleti.
Leningrad’ın doğusundaki Ladoga Gölü’ndeki buz, artık kamyonları taşımak için yeterli kalınlığa ulaşmış durumda: Bugün kuşatılmış şehre 33 ton un ve 2 ton yağ ulaştı. Açlıktan kırılan Leningrad’a haftada 600 ton un lazım.
Libya’da tarafların kesin bir üstünlük kurmadığı inanılmaz bir karmaşa hüküm sürüyor: Mihver tankları Mısır sınırına doğru saldırıyor, ancak Müttefik kuvvetleri hala savaşıyor, her iki taraf da her saat başı toprak ve mahkûmları ele geçiriyor veya kaybediyor.
Amerikan Dışişleri Bakanı Cordell Hull, Japon büyükelçisine Japonya’nın Pasifik’te bir imparatorluk inşa etme planına son vermesi için nota verdi.[3]
28 Kasım 1941 Japon Başbakanı Tojo: Bu Amerikan notu ültimatomdan sonra ABD ile savaş artık kaçınılmaz ve Japonlar tarafından da arzu ediliyor. Zaten Japon deniz kuvvetleri, ABD’nin Pearl Harbor üssüne doğru çoktan yola çıktı.
Kış SSCB’yi dondururken, Alman birlikleri ölü Rusların kıyafetlerini alarak soğukla mücadele etmeye çalışıyor.
ABD Başkanı Roosevelt, 3 yıl sonra Şükran Günü’nü bir hafta ileri almayı tasarlamışsa da sonunda yenilgiyi kabul etti. Kasım ayında resmi Amerikan bayram tarihinin dördüncü Perşembe gününü işaretleyen bir belgeyi imzaladı.[4]
29 Kasım 1941 Bir Kızıl Ordu karşı saldırısı, Almanları yeni ele geçirdikleri Rostov şehrini terk etmeye zorladı. Hitler, geri çekilme iznini reddettiyse de General von Rundstedt, Führer’e meydan okurcasına geri çekilme emri verdi.
Kudüs Müftüsü Haj el-Husseini, Berlin’e giderek Hitler’le müttefik oluyor. Filistin’deki Arap bağımsızlığını savunan müftü İngilizlere karşı Almanya’nın desteğini almayı umuyor. Müftü, İngilizlerin ve Yahudilerin kendilerine çektirdikleri acılar yüzünden Arapların Nazilerle müttefik olması gerektiğini savunuyor. Kudüs Müftüsü Haj el-Husseini, Hitler’den Yahudi sorunu Almanya ve İtalya’da nasıl çözdüyse Filistin’de de çözmesini istiyor.
USS Enterprise savaşa hazırlanıyor: Japon gizli mesaj trafiğinin bir kısmından anlaşıldığı kadarıyla Pasifik’teki muhtemel bir saldırı beklendiğinden ABD uçak gemisi savaşa hazır durumda tutuluyor. ABD komutanları uyardı: “Her an düşmanca bir eylem gerçekleşebilir. Eğer düşmanlık hali kaçınılmazsa, ABD Japonya’nın ilk açık savaş eylemini gerçekleştirmesini istiyor.” Amerikan istihbaratı, Japonların muhtemel hedeflerini sıralıyor: Filipinler, Borneo ve Malaya.
30 Kasım 1941 Kötü hava koşullarına rağmen, Almanlar Moskova’nın kuzeyinde ilerlemeye
devam ediyor; bu yıl bitmeden Moskova’yı almayı umuyorlar. 18 yaşındaki Sovyet partizan Zoya Kosmodemyanskaya, Alman birliklerini barındıran evleri yaktığı için idam edildi. “Beni şimdi asıyorsunuz ama yalnız değilim. İki yüz milyon insan var. Hepimizi asamazsınız.“. Almanlar tarafından işkence edilen Zoya, partizanlarına ihanet etmeyi reddetti. Kundakçı olarak asıldı, Sovyet kaynaklarına göre son sözleri: “Elveda, yoldaşlar! Savaşın, korkmayın! Stalin bizimle! Stalin gelecek!” oldu.
Doğu Afrika’da hala savaşan İtalyan kuvvetlerinin son kalesi olan Etiyopya kenti Gondar teslim oldu. Mussolini’nin Afrika’da yeni bir Roma İmparatorluğu kurma hayali sona erdi. Gondar, African Rifles, Etiyopya vatansever gerillaları ve İngiliz Ordusu birliklerinin karışık gücü tarafından ele geçirildi. 40.000 İtalyan ve zorunlu “Askari” savaşçısı esir alındı.
Fransız direnişlerin attığı bir bomba Paris Montmartre’de bir kafede patladı ve 2 Alman askerini öldürdü; Nazi işgalcileri akşam 18:00’de sokağa çıkma yasağı ilan edildiğini, geceleyin sokaklarda bulunan ve yasağı ihlal edenlerin vurulacağını açıkladı.
Notlar
[1] http://ibiblio.org/hyperwar/PTO/Dip/PlanB.html
[2] http://ww2today.com/22nd-november-1941-another-vc-at- sidi-rezegh
[3] https://en.wikisource.org/wiki/Hull_note
[4] https://www.history.com/this-day-in-history/fdr-establishes-modern-thanksgiving-holiday