İmparator I. Konstantin tarafından 324 yılında temeli atılan Bizans devleti 29 Mayıs 1453’te Konstantinopolis’in Osmanlı Türkleri tarafından fethi ile yıkılmıştır. Tarihçiler Bizans Erken (324 – 650), Orta (yaklaşık 650–1071) ve Geç (1071–1453) dönem olarak üç bölüme incelemektedir. Çoğu yazar Bizans’ın son dönemini Malazgirt Savaşı ile başlatırken kimileri 1204 yılında gerçekleşen ve Latinlerin İstanbul’da 1261’e dek sürecek bir Haçlı devleti kurması ile sonuçlanan 4. Haçlı Seferini bu dönemin başlangıcı saymaktadır.Aşağıda 324-1461 arasındaki olaylar Kronolojik Bizans tarihi veya Bizans Tarihi Kronolojisi başlığıyla verilmiştir.
Kronolojik Bizans tarihi
324–337 I. Konstantin veya Büyük Konstantin (Latince ‘Flavius Valerius Aurelius Constantinus Augustus’), Hristiyanlığı kabul eden ilk Roma imparatoru, Konstantinopolis kentinin ve Doğu Roma İmparatorluğu’nun “Büyük” lakabıyla anılan kurucusu ilk Bizans imparatoru olarak hüküm sürmüştür.
324 Konstantinopolis’in kuruluşu. Şehrin Büyük Konstantinus tarafından Byzantion şehri üzerine, Doğu Roma İmparatorluğu’nun yeni başkenti olarak kurulması. Hemen ardından imparatorluğun dört bir yanından toplanan çeşitli antik sanat eserleri yeni başkente getirilmiştir.
325 Nikea’da İlk Ekümenik Konseyi. İmparator I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu’nda resmî din olacak Hristiyanlığın içerisinde tartışılan bazı konuları netleştirmek amacı ile Birinci İznik Konsili’nin toplanması. İznik Konsili’nin ana konusu İsa’nın gerçek Tanrı olup olmaması idi. I. Konstantin’in topladığı Birinci İznik Konsili Oğul İsa’nın Baba’ya eşit, Baba’yla bir ve aynı özden olduğunu beyan etti (Yunanca homoousios).
330 Konstantinopolis’in başkent olması. Altı yıl önce, imparator büyük bir yeni şehrin inşasını emretmişti. 11 Mayıs 330’da inşaat, o şehrin adanması için yeterince tamamlandığında İmparator Konstantin, yeni kentini Meryem Ana’ya adanan, yeni inşa ettiği kilise olan Aya İrini’de büyük bir kalabalık ile birlikte katıldığı törende Yeni Roma veya İkinci Roma olarak İmparatorluğun başkenti ilan ettiği bir fermanı okutmuştur. Yüz yıl içinde şehir başka bir adla bilinmeye başlanacaktır: Konstantinopolis.
337–361 II. Konstantius’un saltanatı. II. Constantius (Latince Flavius Iulius Constantius) Büyük Konstantin ve ikinci karısı Fausta’nın üç oğlundan ikincisiydi. Üç erkek kardeş babalarının vasiyeti uyarınca Roma İmparatorluğu’nu aralarında bölüşmüş, II. Konstantin Büyük Britanya, Galya ve Hispania’yı, Constans İtalya, Afrika ve İlliryum’u, II. Konstantius da Doğu’yu kendine almıştır. II. Konstantin 340 yılında Konstans’ı İtalya’da devirmeye çalışırken ölünce durum değişmiş ve ve Konstans imparatorluğun Batı bölümünün yegâne yöneticisi konumuna gelmiştir. Konstans’ın 350 yılında tahta talip olan Magnentius’a bağlı güçler tarafından öldürülünce Batı’da durum değişirken II. Konstantius Sasaniler’le savaşmak zorudna kalmıştır. Konstantius kuzeni Gallus’u kendisine yardımcı olmak üzere Doğu’nun Sezar’ı ilan ettikten sonra 351 yılında Magnentius’u Mursa Savaşı’nda yenmeyi başarmıştı.
353 Magnentius’un intihar ederek ölümü. Konstantius çok geçmeden kuzeni Gallus’u öldürterek Doğu’da yeni bir rakibin çıkmasını engellemiştir. Buna karşın hayatta kalan son akrabası Julian’ı 355 yılında Sezar, Claudius Silvanus’u ise magister militum (Roma İmparatorluğunda ve cumhuriyet döneminde bugünün genelkurmay başkanına denk gelen rütbe) yaparak Germen kabileleriyle uğraşma işini ona bırakmıştır. Germenlerle savaşmaktansa onlara rüşvet veren Claudius Silvanus 11 Ağustos 355’de Galya’da ayaklandı ve imparator Silvanus’u görevden aldı. 361 yılında Julian Galya’da ordu tarafından Augustus ilan edilince Konstantius’un tahtın yeni talibinin üzerine ordusunu göndermişsede 3 Kasım, 361 günü Tarsus’ta ateşli bir hastalıktan öldü ve Julian tüm Roma İmparatorluğu’nda Augustus ilan edilmiştir.
359 Persler Amida’yı (günümüzde Modern Diyarbakır’ın bulunduğu Mezopotamya antik şehri) ele geçirdi. Amida Kuşatması, II. Şapur yönetimindeki Sasaniler 359 yılında Roma’nın Amida şehrini kuşattığında gerçekleşti. Yunan kökenli Antakyalı bir tarihçi olan Ammianus Marcellinus bu savaşta bir Roma ordusu subayıydı; Kuşatmayı eseri Res Gestae’de anlatmıştır.
361–363 Julian Dönemi. Flavius Claudius Iulianus ya da Julianus Apostata, 361-363 yılları arasında Konstantin Hanedanı’na mensup Roma imparatoruydu. Kendisi son pagan Roma imparatoruydu ve imparatorluktaki çöküşü durdurmak amacıyla geleneksel ibadeti geri getirmeye çalışmıştır.
363–364 Jovian Dönemi. Flavius Claudius Iovianus imparator Julian’ın Sasani seferi sırasında ölümü üzerine ordu tarafından 26 Haziran 363’te Roma imparatoru seçilmiş bir askerdi. II. Constantius’un korumalarının komutanının oğlu olarak Singidunum’da (bugünkü Belgrad) dünyaya geldi. Perslerin tacizinden bunalınca son derece kötü şartlarda bir barış antlaşması imzalamak zorunda kaldı. Sınırların güvenliği karşılığında Galerius’un 298 yılında işgal ettiği ve Diokletian’ın ilhak ettiği Dicle’nin doğusundaki beş eyaletten çekildi. Romalılar ayrıca Ermeni krallığındaki haklarını da Perslere bırakıldı. Antlaşmaya göre Hıristiyan Ermeni kralı II. Arşak ileride iki imparatorluk arasında çıkacak çatışmalarda tarafsız kalacak, ayrıca krallığının bir bölümünü Şapur’un krallığına verecekti. Antlaşma utanç verici kabul edildi ve Jovian hızla popülaritesini yitirdi. Jovian, paganizmi diriltmeye çalışan selefi Julian’ın aksine Hristiyandı ve onun döneminde Hıristiyanlık resmî din oldu ve Konstantin bayrağı tekrar ordunun sancağı haline geldi. Ariusçulardan ziyade Ortodoks inancına yakınlık duyan Jovian sekiz ay hükümdarlık yaptıktan sonra 17 Şubat 364’te zehirlenerek ölmüştür.
364–378 Valens Dönemi. Flavius Iulius Valens, selefi Jovian’ın Sasani imparatoru II. Şapur ile yaptığı bir antlaşma yüzünden Mezopotamya ve Ermenistan’daki topraklarının büyük bir bölümünden çekilmiş bir imparatorluğunun doğu kısmını miras almıştı. Valens’in Perslerle karşılaşmak için 365’de ordusuyla doğuya hareket ettiğinde daha Kapadokya’ya vardığında anne tarafından kuzeni Procopius’un Konstantinopolis’te tahtı gasp ederek kendini imparator ilan ettiğini öğrendi. Askerlerinin çoğunun Kilikya’nın ötesine Suriye’ye geçmiş olduğundan rakibini deviremeyen Valens ancak 366’ının ilkbaharında Procopius ile etkin biçimde mücadele edecek kadar yeterli sayıda asker topladı. Valens, Ankara’dan yola çıkarak Pessinus üzerinden Frigya’ya girdi ve Akhisar yakınlarında yapılan savaşta Procopius’un generali Gomoarius’u yendi. Ardından Nacoleia’da Procopius’un kendisiyle buluştu ve askerlerini onu terk etmeye ikna etti. Procopius 27 Mayıs’ta idam edildi ve kesik başı Trier’deki Valentinianus’a gönderildi. 332 yılında Büyük Konstantin tarafından yenilgiye uğratıldıklarından beri sessiz kalan Gotlar isyan ettiğinde 367’nin ilkbaharında Batı Roma imparatoru Gratianus’un yardımıyla Valens Tuna’yı geçti ve Athanaric’in Gotlarının üzerine yürüdür. 369’da Athanaric’in Trevingisi ile karşılaşıp onları yenmeden önce kuzeydoğudaki Got kabilesi Greuthungi’ye saldırdı. Athanaric antlaşma istedi ve Valens de memnuniyetle kabul etti. Antlaşma Gotlarla Romalılar arasındaki serbest ticaret ve asker değiş tokuşu dahil ilişkileri sona erdirmiştir. İlerleyen yıllarda Valens bu askerî insan gücü kaybını hissetmiştir. 371’de Sasani kralı Şapur Ermenistan’a yönelik karşı saldırıya geçtiğinde Valens’in generalleri Traianus ve Vadomarius tarafından yenilgiye uğratıldı. 75 yılında Valens’in ağabeyi Valentinianus kafatasında bir damar çatlaması geçirdi ve bunun sonucunda 17 Kasım 375’te öldü. Valentinianus’un iki oğlu ve Valens’in yeğenleri Gratianus ve II. Valentinianus Panonya’da Augustus’luğa getirildiler. Zaman zaman Son Gerçek Romalı olarak da anılan Valens Roma İmparatorluğu’nun çöküşünü başlatan Hadrianapolis Muharebe’sinde yenilmiş ve öldürülmüştür.
376 Visigothlar Tuna’yı geçiyor. Vizigotlar, 375’te Hunların istilası yüzünden yerlerinden olmuş ve 200 bin kadarı 376’da aşağı Tuna kıyılarında ilerleyerek Moesia ve Dacia‘ya gelerek Balkan yarımadasında sığınma ve toprak talep etmişlerdir. Kontrollü bir yerleştirme olarak başlayan faaliyet büyük bir akına dönüşünce vaziyet kötüleşmiş, Roma komutanları sorumlulukları altındaki Vizigotları taciz etmeye başlayınca Gotlar 377’de ayaklanmış ve Marcianopolis yakınlarında Trakya‘daki Roma birliklerini yenilgiye uğratmışlardır. Ad Salices yakınlarında yapılan bir savaşta Gotlar bir kere daha zafer kazandılar ve Balkan dağlarının güneyinde kalan Trakya’nın yönetimini ellerine geçirdiler. 378’e gelindiğinde Valens doğudaki üssü Antakya’dan batıya ilerlemiş ve 30 Mayıs 378’de Konstantinopolis’e varmıştır. Valens’in danışmanı Richomeres ve generalleri Frigerid, Sebastian ve Victor Valens’i uyardılar ve kendisini Gratianus’un Galya’dan gelecek muzaffer lejyonlarını beklemesi konusunda ikna etmeye çalıştılar. Yeğeni Gratianus’un başarısını kıskanan Valens zaferi kendi başına kazanmak istediğine karar verdi.
378 Hadrianapolis Muharebesi. Hadrianopolis veya Edirne Muharebesi (9 Ağustos 378), Doğu Roma İmparatoru Valens ve Gotik isyancılar tarafından yönetilen bir Doğu Roma ordusu ile büyük ölçüde Therving, Greutung gibi Goth kabileleri ile Goth olmayan Alanlar ve Fritigern liderliğindeki yerel isyancılar arasında gerçekleşmiştir. Savaş, Roma’nın Trakya eyaletinde Adrianople kenti (bugünkü Edirne) civarında gerçekleşti. Gothlar ezici bir zafer kazanırken savaş İmparator Valens’in ölümü ile sona erdi.
379–395 I. Theodosius Dönemi. Flavius Theodosius I. Theodosius ve Büyük Theodosius olarak da bilinir. MS 379’dan 395’e kadar Roma İmparatorluğu yapmıştır. İmparatorluğun doğu ve batı kısımlarını birleştiren Theodosius, Doğu ve Batı Roma’nın ikisini birden yönetmiş son imparatordur. Ölümünden sonra imparatorluk ebediyen ikiye ayrılmıştır. Edirne’deki yenilginin ardından Roma’nın konumundaki önemli bir zayıflık, barbarlara karşı savaşmak için barbarların askere alınmasıydı. Batıdaki Roma ordusunu yeniden yapılandırmak için Theodosius’un güçlü askerlere ihtiyacı vardı, bu yüzden kısa süre önce imparatorlukta yerleşmiş olan barbarlara yöneldi. Bu durumda diğer barbarlarla yapılan savaşta birçok soruna neden oldu çünkü yeni alınan savaşçıların Theodosius’a doğru dürüst sadakati yoktu.
381 Birinci İstanbul Konsili, I. Theodosius tarafından İstanbul’da toplanan konsildir. Ekümenik olma iddiası ile toplanan konsil, İznik Konsili ile çelişen kararlar aldığı nedeniyle günümüzde hala Vatikan tarafından kabul görmemektedir.
391 Theodosius, Hıristiyanlığı imparatorluğun yegane meşru dini ilân etti ve geleneksel Roma dinine olan desteğe son verdi. Yeni yasalarda pagan tanrılara ibadet ve sunu sunmayı yasaklıyor. Tüm pagan tapınaklarının kapatılması emrediliyor. Roma Forumundaki Vesta tapınağındaki ebedi ateş söndürüldü ve Vesta bakireleri dağıtıldı. Kahinlik ve büyücülük cezaya tabi oldu. Got topluluklarının değişken sadakati, imparatorluğun kontrolü için verilen iç mücadelelerde istikrarsızlık yaratan bir unsurdu. Theodosius’un yönetiminin son yıllarında öne çıkan I. Alaric adındaki bir Got lideri, 394 yılında Theodosius’a Eugenius üzerine yaptığı seferde eşlik etmiş ancak Theodosius’un ölümünden sonra Theodosius’un oğlu ve halefi Arcadius’a karşı asi davranışlarda bulunmuştur. 383 yılından İmparator Theodosius I’un emriyle öldürüldüğü 388 yılına kadar Roma İmparatorluğu’nda kendini zorla imparator olarak ilan ettiren Romalı general Magnus Maximus ile Theodosius’un orduları 388’de Poetivio’da karşılaştılar ve Maximus yenilgiye uğradıktan sonra 28 Ağustos 388’de idam edilmiştir. Valentinianus’un odasında asılmış şekilde bulunmasından sonra yeni sorunlar çıkmış, Magister Militum Arbogast bunun bir intihar olduğunu iddia ederek yerine pagan inancı yeniden diriltmek için girişimlerde bulunan hatip Eugenius’u imparator olarak seçmiştir. Buna karşın heodosius 393’ün Ocak ayında oğlu Honorius’u batının Augustus’u yaparak Eugenius’un gayrimeşru olduğunu ima etmiştir. Theodosius, Eugenius’un üzerine bir sefer yaptı. İki ordu 394’ün Eylül ayında Frigidus Savaşı’nda karşı karşıya gelmiş, 5 Eylül 394’te başlayan savaşta ilk gün Theodosius’un ordusu ciddi kayıplar vermesine karşın etresi gün savaş kazanılmış ve Eugenius uyakalanarak idam edilmiştir. Böylece Theodosius yegane imparator olmuştur.
395–408 Arcadius, Doğu Roma imparatoru. 383-395 arasında babası I. Theodosius’la birlikte, 402’ye değin de tek başına hüküm sürdü. 402’de oğlu II. Theodosius’u yönetimine ortak etti. Arcadius’un zayıf ve etkisiz bir imparator olması nedeniyle, yönetim gerçekte bakanları Rufinus, Eutropius ve Anthemius’un elindeydi. Arcadius’un hükümdarlığının döneminde I. Alarik liderliğindeki ayaklanan Gotlar Moesia ve Trakya’yı yağmaladıktan sonra Konstantinopolis şehrinin surları önüne kadar gelmiş yolları üzerindeki tüm Roma şehirlerini yağmalamışlardır. Bu sırada Batı’da Honorius (395–423) hüküm sürüyordu.
400 Konstantinopolis’te Goth Katliamı.
402 Honorius’un sarayı Milano’dan Ravenna’ya çekildi.
408–450 II. Theodosios dönemi. Batıda ise Honorius (423’e kadar) ve III. Valentinianus hüküm sürdü. II. Theodosius daha ziyade hükümdarlığı sırasında Konstantinopolis’te yaptırdığı 6 kilometre uzunluğundaki Theodosius surları ile yine kendi adını taşıyan Theodosius kanunları (Codex Theodosianus) ile tanınır.
410 Roma Visigothlar tarafından yağmalanıyor. Roma’nın Yağmalanması 24 Ağustos 410 tarihinde gerçekleşmiştir. Şehre Alarik komutasında Vizigotlar saldırdılar. O dönem Roma artık Batı Roma İmparatorluğu’nun başkenti değildi, önce 286 yılında Mediolanum başkent olmuş, sonra 403 yılında Ravenna olmuştu.
413 Konstantinopolis’te Theodosius surlarının inşası tamamlanıyor.
425 Konstantinopolis Üniversitesi yeniden düzenleniyor.
429 Vandallar ve Alanslar Kuzey Afrika’ya geçiyor.
431 Efes’te Üçüncü Ekümenik Konseyi toplanıyor. Birinci Efes Konsülü, 431 yılında Efes Meryem Ana kilisesinde, İstanbul Patriği Nestorius’un tartışmalı öğretileri yüzünden toplanmıştır. İskenderiye Patriği Cyril, Nestorius’u sapkınla suçlayarak Papa I. Celestine’e başvurmuştur.
438 Codex Theodosianus ilan ediliyor. Theodosius kanunları II. Theodosius’un praefectus praetorio Antiochus Chuzon’un teşvikiyle 435 ve 438 yılları arasında hazırlattığı kanunlardı. Büyük Konstantin’den beri çıkartılmış olan imparatorluk kararnameleri tek bir derleme halinde toplanmış ve tasnif edilmişti.
439 Vandallar Kartaca’yı ele geçiriyor. Kartaca, Vandallar tarafından Batı Roma İmparatorluğu’ndan 19 Ekim 439 günü alınmıştır. Genserik liderliğinde Vandallar Cebelitarık Boğazı’nı Afrika’ya doğru geçip, krallıklarının başkenti yaptıkları Hippo Regius’u Ağustos 431’de ele geçirdiler.
449 Efes’teki “Haydut Konseyi”. İkinci Efes Konsili 449 yılında toplanmış kilise meclisidir. Ekümenik Konsil olarak İmparator II. Theodosius çağrısı ile toplanmasına rağmen tartışmalı tutanakları nedeniyle ekümenik kabul edilmemiş, “Sahte meclis” olarak adlandırılmıştır. Daha sonra Kadıköy Konsili tarafından red edilmiştir.
450–457 Marcian dönemi. Marcianus, 450-457 arasında Doğu Roma İmparatoru. İmparator I. Theodosius’la başlayan hanedanın son hükümdarıdır. Marcianus’un imparatorluk döneminde Doğu Roma İmparatorluğu Marcianus’un ülkesini dış tehditlerden koruması ve malî ve ekonomik reformlar uygulaması nedeniyle bir altın çağı olarak değerlendirmektedir. Buna karşılık Marcianus’un Doğu’yu yalıtma politikası ile, Batı Roma İmparatorluğu’nu barbar hücumlarına karşı desteksiz bırakmıştır. Attila’nin Galya ve İtalya seferi ve Vandallar tarafından 455 yılında Roma’nın talan edilmesi Marcianus saltanat döneminde gerçekleşmiştir ve onun döneminde Batı Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasına yol açan kargaşayla çarpıcı bir karşıtlık oluşturmuştur. Bkz. (Marcianus Sütunu) Kıztaşı
451 Khalkedon’da (Kadıköy) Dördüncü Ekümenik Konseyi. Kalkedon Konsili veya Kadıköy Konsili, 451 yılında 8 Ekim’de başlayıp 1 Kasım’da sonlanmış ekümenik konsildir. Kalkedon bugün İstanbul şehri içerisinde kalan Kadıköy ilçesinin merkezidir. Batı Ortodoksları, Roma Katolikleri ile birçok diğer batı hristiyanlarının 4. Ekümenik konsili olarak kabul edilir.
453 Avrupa Hun İmparatorluğu hükümdarı Attila’nın Ölümü.
455 Roma, Vandallar tarafından yağmalanıyor. 455 yılında Kartaca’da yeni kurulan Vandal Krallığı’nın muktedir kralı Genserik komutasındaki Vandalların Roma’yı talan etmiştir.
457–474 I. Leo dönemi. Sevenlerince Magnus Thrax (“Büyük Trakyalı”), düşmanları tarafından Makalles (“Kasap”) unvanıyla anılan Trakyalı I. Leo (Latince Flavius Valerius Leo), Konstantinopolis reel iktidarı elinde tutan ordu başkomutanı (“magister militum”) rütbeli barbar Alan asıllı Aspar’in bir kuklası olacağı görülerek imparatorluğa yükseltilmişse de imparator olduktan sonra diğerlerinin bir kuklası olmadan yetenekli bir idareci ve çok becerikli bir siyasetçi olduğunu göstermiştir. Saltanatı Roma İmparatorluğu’nun barbar kavimlere kaybetmiş olduğu arazilerin geri alınması ve çok zayıf olarak bocalayan Batı Roma İmparatorluğu’nun desteklenmesi için birçok ileri görüşlü ve azimli ekonomik ve siyasi planların yapılması ve uygulanmaya çalışılması ile geçmiştir.
468 Vandallara karşı deniz seferi başarısız oldu. Cape Bon Muharebesi, 468 yılında Basiliscus liderliğindeki Kartaca başkenti Kartaca’ya karşı yürütülen Batı ve Doğu Roma İmparatorluklarının ortak bir askeri seferinde gerçekleşti.
474 II. Leo dönemi yardımcı imparator olarak Zeno ile birlikte hükmetmiştir. II. Leo veya Flavius Leo 18 Ocak 474 ile 17 Kasım 474 arasında Doğu Roma imparatoru imparatoru olarak hüküm sürmüş olup, İmparator I. Leo ile Verina’nin kızı olan, Ariadne ile Zeno’nun oğluydu.
474-491 Zeno dönemi. Flavius Zeno iki defa tahta geçmiş Doğu Roma İmparatorluğu İmparatorudur. İlk imparatorluk dönemi 9 Şubat 474-9 Ocak 475’te; sonraki ise Ağustos 476- 9 Nisan 491 arasında olmuştur. Kendisi İsaurialı asıllı olup orijinal ismi Tarasicodissa veya Trascalissaeus idi. Hükümdarlığı sırasında içişleri alanında yurtiçi isyanları ve dinsel uyuşmazlıklar çok önemli olmuştur buna rağmen dışişleri alanında büyük başarılar kazanmıştır. Doğu İmparatorluğunu dengeli tutmayı başarmakla beraber, İmparatorluk döneminde Julius Nepos ve Romulus Augustus imparatorluklarından sonra Batı Roma İmparatorluğu ortadan kalkmıştır.
475–476 Basiliskos dönemi. Bizans generali olan Basiliscus 9 Ocak 475’te Hebdemon sarayında yüksek saray mensup ve memurları ve Senato tarafından Augustus yani Bizans İmparatoru olarak ilan edildi. Basilicus imparator olduktan sonra, Zeno 20 ay kendini İsauria’da bir kalede koruyarak asker toplayıp onları yetiştirme işine verdi ve bir İsaurialı kabile reisi olarak yaşamaya başladı. 476 yazında Zeno, yeni hazırladığı bir ordu ile, Konstantinopolis üzerine yürümeye başladı. Basilicus, yeğeni Harmatius komutasında bir orduyu Zeno’ya karşı göndermişse de Harmatius savaşmadan taraf değiştirerek ordusunu Zeno emrine verince öte yandan Konstantinopolis’te bulunan ordu parçaları ise Strabo emri altında Trakya’da Zeno taraftarı olan Gotlar üzerine yürümek için başkentten ayrılınca başkent savunmasız kalmıştır. Zeno Temmuz 477’de Konstantinopolis kapılarına geldiğinde karşı duracak kimse bulunmamakta ve şehir halkı lehinde bulunduğundan enato, şehir kapılarının eski imparator İsaurialı Zeno’ya açmasını emretti ve Zeno hiçbir direniş görmeden yeniden imparator olmuştur. Eski imparator Basiliscus önce yine Aya Sofya‘ya sığındı. Sonra kendisine yanındakilerin kanı akıtılmayacağı sözü alınca teslim oldu. Gönderildiği sürgünde bir kalede eski bir su sarnıcına kapatılıp hapsedildi ve hiç kan akıtmadan orada açlıktan ve soğuktan öldü.
476 Batı imparatoru Romulus Augustulus Odoacer tarafından devrildi.
482 Henotikon (ōνωτικόν) yayınlandı. 482’de Bizans imparatoru Zeno’nun Kadıköy Konseyi’nin destekçisi ve karşıtları arasındaki farkları uzlaştırmak için yapılan başarısız bir girişimdi.
484–519 Akakian Şizmi. Doğu ve Batı Hristiyan Kiliseleri arasındaki Akasya şizmi MS 484’ten 519’a kadar 35 yıl sürdü. Doğu Hristiyanlık liderlerinin Miafizizm ve İmparator Zeno’nun tarafları Henotikon ile uzlaştırma çabalarında başarısız olmalarına doğru sürüklenmesinden kaynaklandı
491–518 I. Anastasios Dönemi. 430/431 yıllarında ‘Dyrrhachium’da doğmuş; 11 Nisan 491’de bir saray memuru iken imparatorluğa geçirilmiş ve 518’de Konstantinopolis da ölmüştür.
497 İsauryan isyanı bastırdı. Theodoric, İtalya’nın hükümdarı oldu. İsauria Savaşı, 492’den 497’ye kadar süren ve Doğu Roma İmparatorluğu’nun ordusu ile İsauria’nın isyancıları arasında savaşan bir çatışmaydı. Savaşın sonunda, Doğu İmparatoru I. Anastasius, İsauria bölgesinin kontrolünü ele geçirdi ve isyan liderleri öldürüldü.
505–507 Perslerle Savaş
513–515 Vitalian İsyanı. 511’de Macedonius’un yerinin değiştirilmesi Konstantinopolis’teki isyanları ve Trakya’daki Vitali isyanlarını kışkırtmıştı.
518–527 I. Justin dönemi. I. Justinus, 518’den ölümüne kadar Bizans imparatoru idi. Jüstinyen Hanedanı’nın kurucusudur. I. Justinus bir Bizans eyaleti olan İlirya’da doğmuş bir köylü çocuğu olup genç yaşta Konstantinopolis’e gelip Bizans ordusuna girmiştir. I. Anastasius’un çocuksuz ölümü sonunda Bizans İmparatoru olmuştur. I. Justinus’un okuryazarlığı bulunmayıp imparator olduktan sonra bile imzasını delikli bir kalıp üstünden geçerek atardı. Karısı ve sonunda imparatoriçe olan Euphemia’dir. Saltanatının en önemli başarıları eski Bizans soylularının etkilerini azaltmak hedefli bir kanun çıkartılması ve varisi ve 1000 yıllık Bizans tarihinin en büyük Bizans İmparatoru olduğu kabul edilen yeğeni I. Justinianus‘in Bizans idaresine katkısıdır.
527–565 I. Justinianus dönemi. Jüstinyen olarak da bilinmekte olup, bazı tarih yazarları tarafından kendisine büyük unvanı yakıştırılmaktadır. Saltanat döneminde imparatorluğun eski büyüklüğünü tekrar geri getirmeye ve tarihsel Roma İmparatorluğu’nun elden çıkmış olan Batı kısımlarını kendi topraklarına katmak için büyük gayretler sarf etmiştir. Latinceyi anadili olarak konuşan son Doğu Roma İmparatoruydu. Justinianus’un saltanatı dönemindeki gelişmelerin temel taşı “Antik Roma İmparatorluğu’nun restorasyonu” (renovatio imperii) tutkunluğu idi; ama bu ancak kısmen başarmıştır ki bu yüzden modern tarihçiler tarafından “son Roma imparatoru” olarak anılmaktadır. Justinianus, yaptığı savaşlarla eski Roma İmparatorluğu yönetimi altında bulunmuş olan batıdaki arazileri çoğunu kendi imparatorluğu sınırları içine alması ile gerçekleşmiştir. Generali olan Belisarius Vandallar Savaşı ile kuzey Afrika; General Belisarius ve General Narses’in Gotlar Savaşı (535-554) ile Dalmaçya, İtalya ve vali Liberius’un İber Savaşı ve Hispania Fethi ile güney İber yarımadası bölgelerini almış dahası Fas Savaşı ile Kuzey Afrika’ya ele geçirmiştir. Bu askeri kampanyalar Doğu Roma İmparatorluğu’nun batı Akdeniz bölgesinde kontrolünü sağlamıştır. Bu fetihler Doğu Roma İmparatorluğu mali vergilerin yıllık hasılatını 1 milyon solidus altını artırmıştır. Justinianus döneminde Doğu Roma İmparatorluk arazilerinde birçok önemli mimari inşa edilmiş olup, Doğu Ortodoks Hristiyan mezhebinin merkez kilisesi olarak yapılan Ayasofya bunların en önemlisiydi. 529 Justinian Atina’daki Akademiyi kapattı
532 Nika İsyanı. Maviler” ve “Yeşiller” olarak bilinen siyasi kimliğe de sahip iki taraftar (Demoi) grubunun liderliğinde Konstantinopolis’te Hipodrom’da İmparatora ve devlete karşı Nika!, Nika!” bağırışıyla ülkeyi sarsan ciddi bir isyan çıkmış, Nika ayaklanması sırasında isyancı halk güruhu şehri yakıp yıkmış ancak kan dökülerek bastırılabilmiştir.
532–540 Perslerle Barış
533–534 Vandallar Savaşı, Haziran 533 – Mart 534 döneminde Bizans İmparatorluğu ile Vandal Krallığı arasında yapılan, Vandal Krallığı’nın yenilip ortadan kaldırılması ile sonuçlanan ve çoğunluğu modern Tunus’ta yer alan savaştır.
534 Corpus Juris Civilis yayınlandı. Corpus Juris Civilis, 529-534 yılları arasında Doğu Roma İmparatoru I. Justinianus tarafından hazırlatılan, Roma Hukuku konusunda en geniş ve derinlemesine bilgi veren, sonradan bu ismiyle anılan hukuk külliyatıdır.
535–554 Ostrogoth Savaşı ve Gotlar Savaşı 535’ten 554’e kadar Bizans İmparatorluğu ile Ostrogotlar Krallığı arasında yapılan ve İtalya, Dalmaçya, Sardinya, Sicilya ve Korsika’da yer alan savaştır.
537 Ayasofya’nın inşasına başlanıyor. Ayasofya, günümzüde İstanbul’da tarihî bir müzedir. Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından, 532-537 yılları arasında İstanbul’un tarihî yarımadasındaki eski şehir merkezine inşa ettirilmiş bazilika plânlı bir patrik katedrali olup, Osmanlı döneminde cami oalrak kullanılmıştı.
540–545 Perslerle (İran’la) Savaş
545–550 Persia ile beş yıllık ateşkes (yenilenenmesi 551 ve 556)
550 Güneydoğu İspanya, Bizans kuvvetleri tarafından işgal edildi.
553 Konstantinopolis’teki Beşinci Ekümenik Konseyi. İkinci İstanbul Konsili, Batı Ortodoksları, Roma Katolikleri ile birçok diğer batı Hıristiyanlarının 5. ekümenik konsili olarak kabul edilir. 5 Mayıs ile 2 Haziran 553 tarihleri arasında, İmparator I. Justinianus’un çağrısı ile toplanmıştır.
562–572 İran ile barış anlaşması
565–578 II. Justin dönemi. II. Justinus 565 ile 578 yılları arasında Jüstinyen Hanedanı üyesi olarak, 574-578 döneminde II. Tiberius ile ortak imparator olarak, Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatoru olarak saltanat sürmüştür. Annesi Vigilante, I. Justinianus’un kızkardeşi ve eşi Sophia ise I. Justinianus’un eşi Theodora’nın yeğeni idi.
568 Lombardlar İtalya’yı istila etti
572–591 Perslerle Savaş
578–582 II. Tiberius Konstantin. 574 ile 582 arasında Jüstinyen Hanedanı üyesi olarak, 574-578 döneminde II. Justinus ile ve 582’de ise damadı olan Mauricius ile ortak imparator olarak Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatoru olarak saltanat sürdü.
578–585 Slavlar topluca Yunanistan’a yerleşiyorlar
582–602 Maurice dönemi. Mauricius (Latince: Flavius Mauricius Tiberius Augustus, Yunanca: Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αύγουστος), Saltanatının hemen tümünde imparatorluğun ya doğu sınırlarında ya da batı Balkanlar sınırlarında neredeyse devamlı savaşlar yapılmıştır.
586 Avarlar ve Slavlar’ın Selanik’i kuşatması
602–610 Phokas dönemi. Lejyonun gedikli subaylarındandı. İmparator Mauricius’a karşı bir askeri ayaklanma ya elabaşılık yapıp isyan başarılı olunca imparatorluk görevini gaspedip meşru İmparator Mauricius’un boynunu vurdurdu. Hükümdarlığı zamanında Pers-Sasani istilaları ve içeride ardı arkası gelmeyen suikastlar oldu. 610’da Herakleios tarafından tahttan indirildi ve öldürüldü.
603-628 İran ile savaşı devam ediyor
610–641 Herakleios Dönemi. İmparator Mauricius döneminde, 590 yılında Sasani tahtına geçen asi General Behram Çubin ile savaşan Roma ordusunda kilit rol üstlenen Yaşlı Herakleios’un oğlu olduğu sanılan Ermeni asıllı hükümdardı. Kendisini terk eden Hazarların desteğinden mahrum kalan Romalılar tek başlarına Rahzadh komutasındaki İranlıları 627’de Ninova Savaşında yenmeyi başarmışlardır. Herakleios savaş meydanında şahsen Rahzadh ile teketek düelloya tutuştu, onu yenip öldürdü. Herakleios 629 yılında Yunancada basitçe monark anlamına gelen Basileus unvanını benimsemiş, 8 asır boyunca sonraki imparatorlar Basileus unvanını taşıyacaklardı. İmparatorluğun resmi dilini de Latince’den Yunancaya çevirdi. İmparatorluk resmen Roma adını taşımayı sürdürdü; ancak artık Rum biçiminde de söylenen bu ad her şeyden önce Yunan anlamına gelecekti.
611–622 Küçük Asya’ya Pers saldırıları
626 Avarlar ve Persler Konstantinopolis’i kuşattı
630 İran’da Bizans zaferi
632 Muhammed‘in Ölümü
635 Araplar, Şam’ı fethetti
636 Yarmuk Nehri Savaşı. Ağustos 636’da Yarmouk Nehri yakınında altı gün süren ve şu an Celile Denizi’nin doğusunda Suriye-Ürdün ve Suriye-İsrail’in sınırları boyunca olan bir dizi çatışmadan sonra Suriye’deki Bizans yönetimini sona erdiren tam bir Müslüman zaferi kazanılmıştır.
637 Araplar Kudüs’ü fethetti. Kudüs Kuşatması, 637 yılında Bizans İmparatorluğu ile Rashidun Halifeliği arasında gerçekleşen askeri bir çatışmanın parçasıydı. Ebu Ubeyde komutasındaki Rashidun ordusu Kasım 636’da Kudüs’ü kuşattığında başlamış, 6 ay sonra Patrik Sophronius sadece Halife’ye teslim olmak şartıyla teslim olmayı kabul etmiş, 637 Nisan’ında Halife Ömer, şehri teslim almak için şahsen Kudüs’e gitmiştir.
638 Ekthesis veya Ektez yayınlandı. Ektesis (Yunanca: Ἔκθεσις), 638 yılında, Bizans imparatoru Heraclius tarafından, monoteletizmi resmi olarak emperyalizmin resmi emperyal formu olarak tanımlayan bir mektuptur.
641 Herakleios ve Herakleios Constantine dönemi.
641 Heraklonas dönemi. Heraklonas imparator Herakleios ile onun yeğeni olan Martina’nın oğlu olsa da annesi Martina, Hipodromda bir halk toplantısında Herakleios’un vasiyetini halka sunup buna göre efektif iktidar gücünün kendinde olacağını ilan etmiştir. İmparatorluğun bir kadın hele ki halk tarafından benimsenmeyen Monotelitizme destek veren Martina tarafından idare edilmesini halk istemediğinden hoşnutsuzluk yaratmıştır. Konstantinopolis aristokrasisinin kontrolünde bulunan Bizans Senatosu bir hüküm çıkartarak Heraklonas ve annesi Martina’nın tutuklanmasını sağlamış, utuklanan anne ve oğluna işkence yapılarak her ikisinin de burunları kesilmiştir. Bu olay Bizans tarihinde ilk defa imparatoru sakat edip tahttan indirmedir. Kesik burunlu Heraklonas bu sakatlıkla imparator olamayacağı için tahttan inmiş sayıldı ve III. Konstantinos’un oğlu olan II. Konstans tek imparator olarak hüküm sürmeye başladı. Heroklanas ve annesi de Rodos‘a sürgüne gönderildilmiş, muhtemelen orada ölmüşlerdir.
641–668 II. Konstans yahut “Sakallı Konstantine” dönemi. Konstans, 641 ile 668 arasında Bizans imparatoru olmuştur. 642’de Konsül olup tarihte Roma Konsülü unvanı verilen son Bizans imparatorudur.
642 Araplar, İskenderiye’yi fethetti
646 Araplar ilk kez Anadolu’ya saldırıyor
647 Kıbrıs’a ilk Arap saldırısı
648 Konstans’ın Typos’u yayınlandı.II. Konstans’ın Typos’u, Ortodoks doktrin ile Monotelist doktrinin uygun taraflarını birleştiren bir arabulucu bildiriydi. Roma’da bulunan Papa I. Martin hem Monotelizm doktrini hem de II. Konstans’in arabulucu bildirisini çok büyük bir ayinde telin etti. II. Konstans Bizans’in İtalya’da bulunan Ravenna Eksarhlığı’na Papa I. Martin’i tutuklaması için emir verdi. O zamanki Eksarhı bunu yapmayınca görevinden alındıysada yeni gönderilen eksarhı ise 653de Papa I. Martin’i yakalayıp gözaltına aldı. Papa Konstantinopolis’e getirildi ve bir saray mahkemesi tarafından adî bir suçlu gibi yargılandı. Sonunda ceza olarak Karadeniz kuzeyinde bir liman olan Kherson’a sürüldü ve 655’te Papa I. Martin burada öldü.
656–661 Halifelikte İç Savaş
658 Sklavinia’dan Slavlar Küçük Asya’ya yerleştirildi.
663–668 II. Konstans küçük kardeşi Theodosius’un bir darbe ile tahta geçmesi ihtimalinden korktuğundan önce kardeşini bir manastıra rahip olmaya zorladı ardından 660’ta hala kesiş olan Theodosius’u öldürttü. Bu olay yüzünden halkın nefretini kazanınca oğullarını başkent Konstantinopolis’te bırakarak Akdeniz’de Sicilya adasında Siraküza şehrine çekilip, hayatının sonuna kadar burada yaşadı ve imparatorluğu buradan idareye etti.
663–678 Araplar Küçük Asya’ya her yıl ayrı bir baskın düzenledi
668–685 IV. Konstantinos dönemi. Babası 685’te Sicilya’da bir askeri isyanda suikaste kurban gidince IV. Konstantinos imparator olmuştu. Sicilya’da çıkan askeri isyan ve isyancıların gaspçı imparator olarak seçtikleri Mizizios ile uğraşmak zorunda kaldı. Roma’da bulunan Papa Vitalian’in desteği ile tahta geçişinden 7 ay sonra bu isyanı bastırmayı başardı. Sicilya’da babasının imparatorluk idaresine katkıda bulunan bürokratlar Konstantinopolis’e getirildiler.668’de ilk Emevi Halifesi olan I. Muaviye oğlu Yezid komutası altında bir Arap ordusu Khalkedon’a kadar ilerledi. İstanköy (Kos), Sakız (Chios) ve İzmir (Smyrna) bu dönemde Arapların ellerine geçmişse de
674–678 Konstantinopolis’in ilk kez Araplarca kuşatılması. Suriye’nin Heliopolis (Baalbek) şehrinden bir mimar ve kimyager olan Callinicus’un icat ettiği “Rum Ateşi” adlı gizli silahı kullanan Bizanslılar Arapların Konstantinopolis kuşatmasını başarısızlığa uğratmış ardından 678’de Syllaeum muharebesinde Arap donanmasını yenerek üstünlük sağlamışlardır.
680–681 Konstantinopolis’te Altıncı Ekümenik Konsey. Üçüncü İstanbul Konsili, Batı Ortodoksları, Roma Katolikleri ile diğer birçok batı Hristiyanlarının 6. Ekümenik konsili olarak kabul edilir. 7 Kasım 680 tarihinde ilk oturumu, 16 Eylül 681 tarihinde son oturumu yapılmıştır. İsa’nın iki tabiatı gibi iki iradesi olduğu bu konsilde kabul edildi.
681 İlk Bulgar İmparatorluğu kuruldu
685–695 II. Justinian dönemi. II. Justinianos veya II. Jüstinyen, ilk defa 685-695 ve ikinci defa 705-711 arasında saltanat süren Herakleios Hanedanı mensubu son Bizans imparatoru olmuştur.
695-698 Leontios dönemi. Bir gaspçı hanedansız imparator olarak II. Justinianos’a karşı bir isyanla ile imparator olmuş ve bir donanma komutanı olan III. Tiberios tarafından isyanla tahttan indirilmiştir.
698 Araplar, Kartaca’yı ele geçirdi.
698–705 II. Tiberios Dönemi. Hanedansız imparator olarak Leontios’a karşı bir isyanla ile imparator olmuştur. On yıl önce bir isyanla tahttan indirilmiş Herakleios Hanedanı mensubu II. Justinianos, Justinianos’un Kırım’da sürgününden sonra ona destek veren bir Bulgar ordusunun yardımı ile Konstantinopolis’e gelip şehri ele geçirmesi ile tahttan indirilmiş ve idam edilerek öldürülmüştür.
705–711 II. Justinian’ın yeniden tahta çıkması.
711–713 Philippikos Dönemi. Filippikos Bardanes’in asıl adı Vardan’dır. 711-713 arasında Bizans imparatoru. Hükümdarlığı sırasında papalıkla anlaşmazlığa düşmüş, imparatorluk topraklarını Bulgar ve Arap istilacılara karşı savunmakta başarısız kalmıştır.
713–715 II. Anastasios Dönemi. Tahta geçtikten hemen sonra Anastasios eski imparatora karşı açıkça isyan eden birliklerin komutanlarını ve isyanın elebaşılarını yakalatıp idam ettirdi. Konstantinopolis Patriği olan ve “Monotelitizm” doktrinlerini tutup koruyan VI. İoannis’i görevinden 715’te uzaklaştırıp, Roma hakkında çok daha toleranslı ve mutedil görüş ve tutumları olan I. Germanos”u Konstantinopolis Ortodoks Patriği yapmıştır.
715–717 III. Theodosios Dönemi
717–741 III. Leo Dönemi
717–718 Arapların Konstantinopolis kuşatması
730 III. Leo’nun tüm dini resimleri yasaklaması
740 Akroinon Savaşı. Afyon Savaşı, Akroinon’da Anadolu platosunun batı ucunda, 740 yılında Emevi Arap ordusu ve Bizans İmparatorluğu güçleri arasında yapıldı. Arapların başında Abdullah El-Battal ve El-Malik Bin Su’aib, Bizansların başında İmparator III. Leon ve onun oğlu, gelecekteki V. Konstantinos vardı. Savaş Bizansların kesin galibiyeti ile sonuçlandı ve Arapların Anadolu’daki ilerleyişi durmuş oldu.
741–775 V. Konstantin V Dönemi
742–743 Artabasdos İsyanı. Artabasdos veya Artabasdus, Haziran 741 ile Kasım 743 arasında Bizans imparatoru. Saltanatı V. Konstantinos’tan gaspla eline geçirmiştir.
751 Lombardlar, Ravenna’yı ele geçirdi
754 Hiera İkonoklastik Konseyi
775–780 IV. Leo dönemi. IV. Leon Hazar 775 ile 780 yılları arasında hüküm süren Bizans imparatoru. Araplar karşısında Hazarlar ve Bizanslıların beraber hareket etmesi III. Leon zamanında da devam etmiş ve III. Leon, oğlu V. Konstantinos’u Hazar kağanı Bihar’ın kızı olan Çiçek ile evlendirmiştir.
780–797 VI. Konstantin dönemi.
787 Konstantinopolis’teki Yedinci Ekümenik Konseyi
797-802 Irene dönemi. İrini Sarantapechaina veya Atinalı İrini olarak da anılan ve tam yetkili imparatorluk gücü ile 797-803 döneminde hüküm süren Bizans İmparatorluğu İmparatoriçesidir. 775-780 döneminde kocası Leo imparatorluk yapmakta iken eşi olarak imparatoriçe unvanı taşımıştır.
800 Charlemagne’ın taç giymesi
802–811 I. Nikephoros Dönemi. Arap asıllı bir aileden gelen Nikiforos, İmparatoriçe İrini’nin saltanatı sırasında saray bürokrasisi içinde ilerlemiş ve imparatoriçe tarafından hazine nazırı (Logothetis tu geniku) görevine getirilmiştir. 801’de Roma’da Papa III. Leo’nun Frankların Kralı olan Şarlman’a Batı Roma İmparatorluk tacı giydirmesi Bizans tarafından hoş karşılanmamış, Nikiforos başkanlığı altında yüksek saray bürokratları, soylular ve hadımlar bir hükumet darbesi yapıp İrini’yi tahttan indirip Midilli (Lesbos) adasına sürgüne göndermişlerdir. 803’de Nikiforos Batı Roma İmparatoru olarak Papa tarafından taç giydirilmiş olan Charlemagne (Şarlman) ile Pax Nicephori adı verilen bir barış anlaşması imzalamışsa da karşı tarafın imparatorluk niteliği kabul edilmemiştir. 806–810 arasında Batı ile Venedik yüzünden İtalya’da bir savaş çıkmış, Bizans yetkisi altında bulunan Venedik’te 807’de çıkan isyanı bastırmayı başarmışsa da İtalya’da bulunan birçok Bizans kalıntıları Franklara karşı zayıflamıştır.
811 Staurakios dönemi.
811–813 I. Michael Rangabe dönemi
813–820 V. Leo dönemi
815 İkonoklazm V. Leo tarafından yeniden canlandırıldı
820–829 II. Michael dönemi
826 Sicilya’ya ilk Arap saldırısı
829–842 Theophilos Dönemi
838 Araplar, Amorion ve Ankyra’yı fethediyor. Amorium, Afyonkarahisar ilinin sınırları içinde, Emirdağ ilçe merkezine 13 km uzaklıkta bir antik kenttir.
842–867 III. Michael dönemi. Amorian hanedanının üçüncü ve son üyesi olarak Bizans imparatoru olmuştur. Sonradan gelen ve saltanatı gasp eden Makedon Hanedanı taraflısı ve daha önceki hanedanı kötüleme amacındaki tarihçiler tarafından “Sarhoş” lakabı verilmiştir.
843 İkonların restorasyonu
860 Konstantinopolis’e ilk Rus saldırısı
863 Constantine ve Metodius kardeşler, Prens Rastislav’ın davetiyesinde Büyük Moravya’ya bir misyon yöneldi. Bunlar Yunan alfabesinden en eski Slav kaligrafisi olan Glagolitik (Hlaholitik) alfabeyi tasarladı.
867–886 I. Basil dönemi
886–912 VI. Leo Dönemi
912–913 Alexander Dönemi
913–959 VII. Konstantin Dönemi. VII. Konstantinos Porfirogennetos ya da Porphyrogenitus, “Mor Oda’da Doğan” Makedon Hanedanının dördüncü imparatoru, 913 ile 959 yılları arasında hüküm sürmüştür. İmparator VI. Leon ile onun dördüncü karısı Zoe Karbonopsina’nın oğlu, öncülü Aleksandros’un yeğenidir.
954–958 John Tzimiskes ve Nikephoros Phokas Fırat’ın karşısında zafer kazanıyor.
959–963 II. Romanos Dönemi
961 Girit yeniden ele geçirildi
963 Athos Dağı’nda Büyük Lavra Manastırı kuruldu.
963–969 Nikephoros II Phokas dönemi
969–976 I. John Tzimiskes dönemi
976–1025 II. Basil dönemi (yardımcı imparator VIII. Konstantin ile). Basileios ile başlayan Makedonyalı hanedanından olup, II. Romanos ile Theofano’nun oğluydu.
988 Kiev prensi Vladimir’in Vaftizi; Bardas Phokas’ın yenilmesi
1014 II. Basil’in Bulgarları yenmesi
1025–1028 VIII. Konstantin Dönemi
1028–1034 III. Romanos Dönemi Argyros. “Argirus” unvanı Yunanca “gümüş” kelimesinden gelmekte ve üye olduğu soylu ailenin adıdır.
1034–1041 IV. Michael Paphlagon. Tahta çıkışı VIII. Konstantin’in kızı olan Zoi ile birlikte hazırladığı bir komplo ile Zoi ile daha önce evlenip imparator olarak tahta geçen III. Romanos Argyros’u Saray’da öldürmeleri sonucunda olmuştur.
1040 George Maniakes Syracusa’yı ele geçirdi
1041 Peter Deljan İsyanı bastırıldı. Asen ve Peter’in İsyanı (Bulgarca: Въстание на Асен и Петър), vergi artışının neden olduğu Bizans İmparatorluğu’nun Paristrion’u olan Moesia ve Balkan Dağları’nda yaşayan Bulgarların ve Vlah‘ların isyanıydı.
1041–1042 V. Michael Kalaphates dönemi.
1042 Zoe ve Theodora Saltanatı
1042–1055 IX. Constantine Monomachos dönemi
1043 Konstantinopolis’e Rus saldırısı; Maniakes isyanı
1045 Ani Krallığı yıkıldı
1046 Konstantinopolis Üniversitesi yenilendi
1047 Leo Tornikos İsyanı bastırıldı; Peçenekler Tuna Nehri ve Trakya’yı yağmaladı
1054 Kiliseler arası bölünme
1055–1056 Theodora saltanatı (yeniden)
1056–1057 VI. Michael Stratiotikos dönemi
1057–1059 I. Isaac Komnenos Dönemi
1059–1067 X. Konstantin Doukas dönemi. Türkmenlerin Batıya yönelerek Anadolu’ya sızmalarının en kesif olduğu bir dönemde Bizans doğu yerel askerî savunmasını, 50 bin askerden oluşan Ermenistan yerel milis gücünü dağıtarak, nerede ise ortadan kaldırması büyük bir hataydı. Devlet harcamalarını ve mali gereksinimleri karşılamaya çare olarak asker sayısını azaltma ve sınır savunmasını zayıflatmayı seçmesi Bizans’ın çöküşünü hızlandırmıştır.
1060 Sicilya’nın Normanlarca fethi başlıyor.
1064 Selçuklular Ani’yi ele geçirdi
1064–1065 Bizans kaynaklarında Uz olarak geçen çeşitli yazarlarca Hazar, Peçenek veya Oğuz olarak yorumlanan bir Türk kavmi Tuna Nehrini geçip Trakya’ya baskın düzenledi.
1067 Selçuklular, Küçük Asya’da Caesarea’yı (Kayseri) yağmaladı
1068–1071 IV. Romanos Diogenes Dönemi. Kapadokyalı Diogenii ailesinin mensubu olan Romen Diyojen (Ρωμανός Δ’ Διογένης) Doğu Anadolu’ya giren Selçuklu ordularına karşı başarılı üç askerî sefer düzenlemiştir. 1068-69’daki son seferi ile Selçuk ordularını Fırat Nehri’nin doğusuna püskürtmeyi başarmıştır.
1071 Normanlar Bari’yi ele geçirdi. Balkanlar’dan ve Anadolu’dan toplanan birçok paralı asker kapsadığı için iyi eğitimli olmayan ve kumanda ve kontrolü uyumdan uzak bir ordu ile girdiği 26 Ağustos 1071’de Malazgirt Meydan Muharebesi’nde Selçuklulara yenilmiştir.
1071–1078 VII. Michael Doukas dönemi
1072 Bulgaristan’da Konstantin Bodin’in İsyanı
1073–1074 Roussel de Bailleul (Norman reisi Ursel) İsyanı
1078–1081 III. Nikephoros Botaneiates Dönemi
1081–1118 I. Alexios Komnenos dönemi. Bizans ımparatoru Komnenos Hanedanının kurucusu I. Isaakios’un yeğeni idi. Kendinden sonra döneminde imparator olacak Komnenos Hanedanı mensuplarından 5 Komnenos Hanedanı imparatorlarından ilki idi. Doğu Roma’nın en karışık döneminde başa geçmiştir.
1081–1085 Alexios Normanlara karşı sefer düzenliyor
1082 Venedik ticari imtiyazlar veriyor; John Italos’un yargılanması
1088–1093 Çaka Bey (Τζαχάς), Ege’deki adalara saldırıyor. Çaka, Smyrna merkezli bağımsız bir beylik kuran ve yöneten 11. yüzyıl Selçuklu komutanı ve denizcisidir.
1091 Normanlar Sicilya’yı fethini tamamladı; Peçenekler Lebounion dağında mağlup edildi.
1092 I. Alexios’un Para Reformu
1095–1099 İlk Haçlı Seferi
1108 Antepli Bohemond ile Devol Antlaşması.
1118–1143 II. John Komnenos Dönemi
1126 Venedik ticari ayrıcalıkları yeniden onaylandı
1127–1129 Sırp ve Macarlara Karşı Zaferler
1132–1137 Dânişmendliler Beyliği ve Rubenidler’e (Kilikya Ermeni Krallığı) karşı zaferler
1137 Antakya, II. John’a boyun eğiyor
1143–1180 I. Manuel Komnenos Saltanatı
1147–1198 İkinci Haçlı Seferi
1147 Normanlar Kerkyra’yı ele geçirdi, Korint ve Thebes’i yağmaladı
1171 Venedikliler tutuklandı ve mülklerine el konuldu
1176 Myriokephalon Savaşı. Miryokefalon Muharebesi Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan ile Bizans imparatoru I. Manuel arasında, Denizli Çivril Düzbel geçidi yakınlarında Miryokefalon’da yapılan savaş. Anadolu’da Türk hakimiyetinin kabul edildiği savaştır.
1180–1183 II. Alexios Komnenos Dönemi
1182 Konstantinopolis’te Latinler katlediliyor
1183–1185 I. Andronikos Komnenos Dönemi
1184 Isaac Komnenos, Kıbrıs’ı ele geçiriyor
1185 Normanlar Selanik’i ele geçirdi
1185–1195 II. Isaac Angelos saltanatı
1186 İkinci Bulgar İmparatorluğu kuruldu
1187 Alexios Branas İsyanı
1187–1191 Üçüncü Haçlı Seferi
1195-1203 III. Aleksios Angelos saltanatı
1203-1204 Isaac II (yine) saltanatı ve IV. Alexios Angelos dönemi. V. Alexios Doukas (“Mourtzouphlos”) saltanatı ve Dördüncü Haçlı Seferi ile Latinlerin Konstantinopolis’i ele geçirmesi. Komnenos hanedanından iki kardeşin Trabzon’da bir devlet kurması.
1204–1261 Latin Konstantinopolis İmparatorluğu
1205–1221 I. Theodore Laskaris Dönemi (Nikea)
1221–1254 III. John Vatatzes dönemi (Nikea)
1246 III. John Vatatzes Selanik’i ele geçiriyor (Nikea)
1254–1258 II. Theodore Laskaris Dönemi (Nikea)
1258–1261 IV. John Laskaris Dönemi (Nikea)
1259 Pelagonia Savaşı. Pelagonia Savaşı, Eylül 1259’da, Nicaea İmparatorluğu ile Epirus Despotate, Sicilya ve Achaea Prensliği arasında gerçekleşti.
1261 Konstantinopolis’in yeniden ele geçirilmesi
1261–1282 VIII Michael Palaiologos Saltanatı
1274 Lyons Konseyi; kiliseler birliği
1282 Sicilyalı Vespers Savaşı ya da sadece Vesperlar Savaşı, Sicilyalı Vesperların 1282’de Anjou Charles’a karşı ayaklanmasıyla başlayan ve 1302’de Caltabellotta Huzuru ile sona eren bir çatışmaydı.
1282–1328 II. Andronikos Palaiologos Dönemi
1302 Bapheuss Savaşı. Bafeus Muharebesi, Bapheus Muharebesi, veya Koyunhisar Muharebesi, 18 Temmuz ve 27 Temmuz 1302 tarihleri arasında Osmanlı Beyliği ile Bizans İmparatorluğu’nun yaptığı muharebe. Koyunhisar Savaşı Osmanlı Beyliği ve Bizans İmparatorluğu arasında yapılan tarihteki ilk silahlı çarpışmadır.
1305 Roger de Flor öldürüldü.
1311 Atina ve Thebes Katalan Dükalığı kuruldu
1321–1328 Andronikos II ile Andronikos III arasında ilk iç savaş
1326 Osmanlılar Prousa’yı (Bursa) fethetti
1328–1341 III. Andronikos Palaiologos dönemi
1330 Velbuzd Savaşı. Velbazhd Savaşı, Bulgar ve Sırp orduları arasında 28 Temmuz 1330’da Velbazhd kasabası yakınlarında yapılan bir savaş.
1331 Osmanlılar, Nicaea’yı ele geçirdi
1341–1391 V. John Palaiologos dönemi
1341–1347 İkinci iç savaş (V. John ile John Kantakouzenos)
1342–1350 Selanik’te Zealot isyanı
1347–1354 VI. John Kantakouzenos dönemi
1348–1349 Kara Ölüm veba hastalığı Konstantinopolis’i tahrip ediyor
1354 Osmanlı Gelibolu’yu işgal etti
1355 IV Stefan Urosh Duşan’ın ölümü
1366 Savoylu Amadeo VI Gelibolu’yu kurtardı
1369 V.John’un Roma’ya yolculuğu
1376–1379 IV. Andronikos Palaiologos dönemi
1382 Osmanlılar, Serdica’yı (Sofya) fethetti
1387 Osmanlı Selanik’i fethetti
1389 Kosova Polje Savaşı
1390 VII. John Palaiologos Dönemi
1391–1425 II. Manuel Palaiologos Dönemi
1393 Osmanlılar Bulgaristan’ı fethetti
1394 Osmanlı yine Selanik’i el geçirdi
1399-1403 II. Manuel nin Avrupa seyahati
1402 Ankara Savaşı
1403 Selanik’in Bizanslılarca kurtarılması
1422 II. Murad Konstantinopolis’i kuşattı
1423 Selanik, Venedik’e teslim oldu
1425–1448 VIII. John Palaiologos Dönemi
1430 Osmanlı Selanik’i yeniden fethetti
1438–1439 Ferrara-Floransa Konseyi
1444 Varna Haçlı Seferi
1449–1453 XI Constantine Palaiologos Dönemi
1452 XI. Constantine kiliselerin birliğini yeniden doğruladı; Rumeli Hisar inşa ediliyor
1453 Osmanlılar Konstantinopolis’i fethetti
1456 Osmanlılar Atina’yı fethetti
1460 Osmanlı Mistra’yı fethetti
1461 Osmanlılar Trebzon’u fethetti