İsveç’in en popüler müzesi Vasa Müzesi (İsveççe: Vasamuseet), Stockholm şehrinde eski İsveç kraliyet savaş gemisi Vasa’yı barındıran bir deniz müzesidir. Djurgården adasında bulunan müzede, neredeyse tamamen bozulmadan kurtarılmış durumdaki dünyanın 17. yüzyıldan kalma tek gemisi, 1628’de ilk seferine çıkarken batan 64 toplu savaş gemisi Vasa sergilenmektedir.
Vasa Müzesi Hakkında Bilgi
1990’da açılmasına karşın yılda yaklaşık bir milyondan fazla misafiriyle İskandinavya’nın en çok ziyaret edilen müzesi unvanını elinde tutan Vasa Müzesi, Stockholm Denizcilik Müzesi gibi diğer müzelerle birlikte, İsveç Ulusal Denizcilik Müzeleri‘ne (SNMM) aittir. Geminin yüzde 95’inden fazlası orijinal olup, yüzlerce oyma heykelle süslenen Vasa sadece bu yönüyle bile eşsiz bir sanat hazinesi kabul edilmektedir. 69 metre uzunluğundaki savaş gemisi Vasa, 1628’de Stockholm’ün ortasındaki ilk yolculuğu sırasında batmış ve tam 333 yıl sonra 1961’de kurtarılmıştır. Özel yapım müze binasının dışındaki çatıda bulunan üç direk gemi orijinal direklerinin yüksekliğini göstermektedir. Vasa’da gemideki yaşam hakkında fikir veren on farklı sergi bulunmakta olup, ana oditoryumda 13 farklı dilde Vasa’nın tarihi hakkındaki film gösterimi yapılmaktadır. Vasamuseet buna ek olarak, çeşitli hediyelik eşyalar satan bir mağaza ve keyifli bir restoranı da barındırmaktadır. Müzeye 18 yaşına kadar olan çocuklar için ücretsiz girebilmekteyken yetişkinler 150 İsveç Kronu vererek giriş bileti alabilmektedir. Ayrıca Stockholm Pass kartı alırsanız Stockholm kentinde 60 turistik mekana olduğu gibi Vasa Müzesi’ne de ücretsiz girebilirsiniz.
Vasa Gemisi Tarihi
İsveç Kralı Gustavus Adolphus (Gustav II. Adolf) için 1626-1628 yılları arasında Hollandalı gemi yapımcısı Henrik Hybertsson’un nezaretinde Stockholm’de inşa
edilmiş, zengin bir şekilde dekore ediliptir. Hybertsson’a marangozlar, doğramacılar, heykeltıraşlar, boyacılar, camcılar, demirciler, yelken yapımcıları ve daha birçok esnaf yardım etmiş, tam dört yüz kişi Vasa’nın yapımı için çalışmıştır. Yapımı yaklaşık iki yıl süren, on adet yelkeni taşıyabilen üç direği bulunan, direğinden omurgasına kadar 52 metre, pruvadan kıça kadar 69 metre olup 1200 ton ağırlığındaki geminin yapımı bitirildiğinde, o güne kadar yapılmış olan gemilerin en güçlüsü olmuştur. 64 top ile güçlü bir şekilde silahlandırılan Vasa, İsveç’in 20 kadar savaş gemisi arasında en büyüğü ve en ağır silahlara sahip olanıydı. Vasa, muhtemelen, İsveç’in yıllardır bir numaralı düşmanı olup, İsveç kralının bir kuzeni olan Kral Sigismund tarafından yönetilen Polonya’ya yelken açacaktı. Bununla birlikte İsveç’in güç ve prestijinin sembolü olması düşünülen savaş gemisi ilk seferinde birkaç dakika içerisinde batmış, 300 yüz yıldan fazla bir süre yoğun trafiği olan Stockholm limanının yatağında yatmıştır.
1950’lerde amatör bir arkeolog enkazı bulduğunda ve İsveç donanmasından dalgıçlarını araştırdığında, geminin çamura gömüldüğü için çürümeyip son derece sağlam olduğunu tespit etmişlerdir. Uçan Hollandalı benzeri batık gemi çamurdan Vasa’nın çıkarıldıktan sonra korunmasına izin verecek koşullarda halkın ziyaretine sunulması dolayısıyla bunun için bir müzenin inşa edilmesi gerekiyordu. Aslında Vasa Müzesi, tek bir nesne hakkında açılan bir müze olup, ziyaretçilerde zaman kapsülüne girilmiş hissi uyandırmaktadır. Vasa Müzesi aslında İsveç’in Avrupa siyasetinde öne çıkan ve Baltık bölgesinde büyük bir imparatorluk geliştirdiği İsveç’in ‘Büyüklük Çağı’ (stormaktstiden) olarak kabul edilen şeyin ikonik temsili olarak ortaya çıkan Vasa Savaş gemisinin birkaç dakika içinde batıp nasıl başarısız olabileceğine dair garip bir alegoriyi barındırıyor.
Vasa Nasıl battı?
Vasa’nın planları gemi üzerinde çalışma başladıktan sonra değiştirilmiş, Kral bordoda normalden daha fazla sayıda top bulunmasını isteyince, toplar için iki ek
güverte ile yüksek bir üst yapı yapılarak orijinal plan bozulmuştur. Geminin suda sabit durabilmesini sağlamak için Vasa’nın altı safra olarak görev yapan büyük taşlarla doldurulmuşsa da üst kısmı toplar yüzünden çok ağır olduğundan, taşımış olduğu 120 tonluk safra yeterli gelmemiş, geminin dengesi bozulmuştur. 10 Ağustos 1628 tarihinde Stockholm limanından ayrılmak üzere yelken açan gemiye İsveç tahtındaki Vasa soyunun arması olan Vasa adı verilmiş, kutlama amacıyla geminin yan taraflarındaki lombarların içinden dışarı çıkan toplardan bir selamlama atışı yapılmıştır. Vasa liman çıkışına doğru yavaş yavaş yol alırken, aniden şiddetli bir fırtına çıkmış, gemi yana yatmış ancak kendi kendine tekrar toparlanmışsa da ikinci bir fırtına darbesi ile yeniden yatarken açık top lombarlarından içeri su dolunca geminin batmaktan kurtulamamıştır. Vasa batarken 150 tayfasından otuz veya ellisi de boğulmuştur.
Vasa Nasıl Bulundu?
Stockholm takımadalarındaki batıkları arayan sualtı araştırmacısı Anders Franzen1950’lerin başlarında Vasa’yı aramaya başlamıştır. , Baltık Denizinin acı sularına dayanamayan gemi kurdu Teredo Navalis’in batık gemilere zarar vermediğini gören araştırmacı Baltık Denizinde kaybolan gemilerle ilgili bu gerçeğin farkına vardıktan sonra, 1956’da Vasa’yı yeniden keşfetmiştir. Vasa, 24 Nisan 1961 tarihinde yüzeye çıkarılmış, uzmanlar uygun koruma yöntemleri üzerinde çalışırlarken, Vasa
sürekli olarak suya yavaş yavaş işleyen ve suda çözülebilen mum benzeri bir madde olan polietilen glikol (PEG) ile ıslatılarak korunmuştur. Vasa ile birlikte, 700 heykel de dâhil olmak üzere 14.000 parça ahşap nesne de kurtarılmış, bunlar teker teker korunmuş ve daha sonra gemideki orijinal yerlerine yerleştirilmişlerdir. İsveç Monarşisini yüceltmek ve onun gücüne, kültürüne ve politik hırslarına anlam kazandırmak için bu yüzen saray benzeri savaş gemisine yerleştirilen heykeller, dini kahramanları, Roma İmparatorlarını, deniz yaratıklarını, Yunan tanrılarını ve pek çok diğer şeyleri temsil ediyorlardı.
Vasa Müzesine (Vasamuseet) Nasıl Gidilir?
İsveç’in başkenti Stockholm’de Djurgården adası üzerinde, Galärvarvsvägen 14 adresidne yer almak olup, Stockholm merkez garından 30 dakika ya da Karlaplan metro istasyonundan 10 dakika yürüyüş mesafesindedir. Ayrıca Hamngatan’dan Tramvay 7 (Spårvagn 7) ile Nordiska museet/Vasamuseet durağına gidilebilmektedir. Özel aracınızla ya da kiralık otomobille gitmek isterseniz Djugården’de park alanı çok az olduğundan köprüye gelmeden Strandvägen ya da Narvavägen’de aracınızı park etmeniz akıllıca olacaktır.
Vasa Müzesi’nin Açık Olduğu Saatler
Ocak- Mayıs ve Eylül- Aralık 10.00 – 17. 00, Çarşamba 10.00 – 20.00 (Vasa Restoranı 10.00 – 16.30, Çarşamba 10.00 – 19.30)
Haziran – Ağustos 8.30 –18.00 (Vasa Restoranı 8.30 – 17.30)
31 Aralık 10.00 –15.00 (Vasa Restoranı 11.00 – 14.00)
Vasa Müzesi’nin Kapalı Olduğu Saatler: 1 Ocak, 23-25 Aralık.
Vasa Müzesi, Vasamuseet, Vasa Museum website: https://www.vasamuseet.se