Yazı: Özhan Öztürk
Gleiwitz Olayı, Gleiwitz vakası veya Gleiwitz Radyo İstasyonu Baskını (Almanca Überfall auf den Sender Gleiwitz, Lehce Prowokacja gliwicka) Polonya’ya Alman saldırısı için sahte bir bahane üretmek amacıyla 31 Ağustos 1939 gecesi Polonya askeri üniforması giymiş NAZI SS güçlerinin Yukarı Silezya’nın Gleiwitz[1] kentinde Polonya sınırına 6 km uzaklıktaki Gleiwitz Radyo İstasyonu’na yaptığı düzmece saldırının adıdır. Gleiwitz Olayı aslında 1939 yılında Polonya’yı Almanya’ya karşı saldırgan göstermeyi amaçlayan ve Himmler Operasyonu veya Konserve Operasyonu adıyla bilinen 21 Alman provokasyonundan birisiydi. Ertesi sabah II. Dünya Savaşı’na sebep olan Alman ordularının Polonya’nın işgali başlamışsa da Adolf Hitler savaş ilanı sırasında bizzat Gleiwitz’in adını anmamış ancak “Polonya Ordusu holiganları nihayet sabrımızı taşırdılar” sözleriyle Polonya’nın saldırgan tutumundan şikâyet etmiştir.
Gleiwitz Olayı hakkında bilinenlerin çoğu Nürnberg Duruşmalarında SS-Sturmbannführer Alfred Naujocks’un yeminli ifadesine dayanmakta olup, Reich Güvenlik
Başdairesi başkanı Reinhard Heydrich ve Gestapo şefi Heinrich Müller’in emriyle gerçekleştirilmiştir. Olay gecesi ‘Annanne öldü’ (Grossmutter gestorben) adlı plan uyarınca Naujocks liderliğinde Polonya kıyafetleri giymiş 6 kişilik bir SS grubu sözde Gleiwitz Radyo İstasyonu’nu ele geçirerek Lehçe Almanya karşıtı bir mesaj yayınlamıştır. Kılık değiştirmiş bir SS subayı olan Karl Hornack radyoda Lehce “Dikkat’ Burası Gleiwitz. Radyo istasyonu şu anda Polonyalıların elindedir[2]” şeklinde bir mesaj yayınlamak istemiş ama eli çabuk radyo mühendisi Nawroth propagandasının yayınlanmasından önce Hornack’in mikrofonunu yayından çıkarmıştır.
Alman istihbaratı Abwehr ile SS’in organize ettiği saldırıyı inandırıcı göstermek amacıyla bir gün önce Gestapo tarafından tutuklanıp infaz edilen Polonyalılara sempati duyduğu bilinen Polomia köyünden Alman kökenli bekâr ve Katolik çiftçi 43 yaşındaki Silezyalı Franciszek Honiok’un cesedi ve Alman Toplama Kamplarında öldürülen bazı tutukluların cesetleri[3] sözde kurbanlar olay yerine bırakılmıştır[4]. Olaydan sonraki gün Amerikalı muhabirler olay yerine davet edilmişse de tarafsız bir heyetin olayı soruşturmasına izin verilmemiş ve uluslararası kamuoyu Almanların hikâyesini inandırıcı bulmamıştır.
Nürnberg duruşmalarından yıllar sonra 1958 yılında Britanyalı yazar Comer Clarke, Alfred Naujocks’u Hamburg’da bulmuş “Evet, hepsini ben başlattım. Artık kimsenin benim için rahatsız olacağını düşünmüyorum.” itirafını kaydettikten sonra ‘Son Savaşı Başlatan Adam‘ adlı makalesinde yayımlamıştır. 1960 yılında ölen ve hiçbir zaman bir savaş suçları mahkemesine çıkarılmayan Naujocks, Alman gizli polisinin ünlü Reinhard Heydrich’in Berlin’deki bürosuna çağrıldığını, Heydrich’in yanına 6 adam
alıp, harita üzerinde gösterdiği istasyonu basması emri aldığını ve çok gizli tutulan operasyonun Grossmutter gestorben adlı kod adının olduğunu anlatmıştır. Alman çiftçi Franciszek Honiok 2. Dünya Savaşı’nın ilk kurbanı olmakla birlikte Polonya tarafından bugüne dek hiç bir anma gösterisinde bahsi geçmemiş hatta savaş resmen 1 Eylül’de başladığı için 31 Ağustos günü öldürülen Honiok savaş kurbanı olarak bile kayıtlara girmemiştir.
Deutsche Reichspost tarafından ahşap malzeme kullanılarak inşa edilen ve 1 Ağustos 1934-23 Aralık 1935 arasında inşa edilip ‘Silezya’nın Eiffel’i’ lakabıyla anılan ‘Gliwice Radyo Kulesi’[5] 2005’te müze olarak ziyarete açılmıştır[6].
Notlar
[1] 2. Dünya Savaşı sonlarında 24 Ocak 1945 günü Kızılordu tarafından işgal edilen Gleiwitz Müttefik İşgal Bölgesi’ne dâhil olmuştur. Savaş sonrasında bir oldubitti ile Polonya’ya verilen bölgenin fait accompli statüsü 1945 Postdam Konferansı sırasında onaylanmıştır. Gleiwitz’adı Gliwice olarak değiştirilirken Alman halkı sürgün edilmiş yerlerine Polonyalı göçmenler yerleştirilmiştir.
[2] Leh dilinde. “Uwage! Tu Gliwice. Rozglosnia znajduje sie w rekach Polskich.”
[3] Önceden öldürülmüş kişilerin cesetlerinin kullanılmasına atfen operasyon SS’lerce ‘Konserve et’ olarak da anılmıştır
[4] https://www.telegraph.co.uk/history/world-war-two/6106566/World-War-IIs-first-victim.html (29 Ağustos 2009)
[5] Almanca Sendeturm Gleiwitz
[6] http://www.muzeum.gliwice.pl/industriada-swieto-szlaku-zabytkow-techniki/radiostacja/