İzanami, Izanami no mikoto (Japonca 伊弉冉尊 veya 伊邪那美命), Izanami no kami ve İzanagi (いざなぎ, 伊邪那岐, 伊弉諾), Izanagi-no-mikoto,Izanagi-no-Okami Şinto inancına göre karanlık ve yeryüzünün kişileştirilmiş formu olan başlangıç tanrı ve tanrıçasının adıdır. İzanagi ile İzanami kaosun ayrışmasından sonra petrol ve balçığın kıvam kazanıp şekillenmesiyle ortaya çıkan yedinci nesil kardeş tanrılardır.
Japonca ‘Çağıran kadın’ anlamına gelen tanrıça İzanami ile ‘Davet eden erkek’ anlamına gelen gökyüzü ve ışık tanrısı İzanagi Kuni-toko-taçi’nin çocukları, Amaterasu, Hiru-Ko, Kazu- Tsuçi, Susanowa ile Tsukiyomo’nun anne-babasıdır. MS 712’de yazılan Kojiki’ye göre İzanagi ile İzanami gökkuşağının üzerine oturup mücevherlerle süslü bir mızrakla kaosu karıştırarak yeryüzünü şekillendirmiştir. Çiftin ilk birlikteliklerinden Hiru-Ko (Sülük Çocuk) adlı sakat bir oğulları olunca onu sazdan bir sal içerisinde suya bırakılmış, ardından İzanami, diğer tanrıları, Japon takımadalarını, nehirleri, bitki ve hayvanları doğurmuştur. İzanami’nin idrarından su tanrıçası Mitsu-ha-no-me, dışkısından ise yeryüzü tanrıçası Hani-yama-hime oraya çıkmıştır. Ateş tanrısı Kagutsuçi’nin doğumu sırasında yanan İzanami ölünce yeraltı dünyasına (Yomi-no-kuni) gitmiştir. Tanrıçanın peşinden giden İzanagi tarafından umutsuzca geri dönmesi için yalvarılmışsa da İzanami ölüler dünyasının yiyeceklerinin tadına baktığından geri dönememiştir. İzanagi ile İzanami burada da birlikte olmuşsa da İzanagi bir ateş yakarak etrafı aydınlatınca karısının bedeninin çürümeye başladığını ve kurtçuklarla dolu olduğunu görmüştür. İzanami tanrının kendini bu halde görmesine kızınca çift ayrılmış, İzanagi bir cesetle birlikte olmanın günahından bedenini arındırmak için suya girince sol gözünden Güneş tanrısı Amaterasu, sağ gözünden Ay tanrısı Tsukiyomi, burnundan Fırtına tanrısı Susanoo doğmuştur. Şinto dininde kötü şans getiren günahları temizlemek amacıyla suyla sembolik olarak yıkanma veya bir Şinto rahibi tarafından arınmak isteyen kişinin üzerine büyük bir kâğıt sallayıcı (Onusa) sallanması şeklinde gerçekleştirilip harae adı verilen arınma ritüelinin bu surette İzanagi tarafından başlatıldığına inanılmaktadır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016
Ayrıca Bkz.
Japon Mitolojisi Sözlüğü A – J
Japon Mitolojisi Sözlüğü K – Z