Gülistan veya Gulistan (Farsça گلستان) Şirazlı Şeyh Sadi’nin ahlaki öğütler veren nesir ve nazım koleksiyonunun adı olup, 1258’de yazılan eser önsöz dışında 8 bölümden oluşmaktadır.
1. Sultanların Geleneklerine Dair: 40 hikâyeden oluşan bölümde sultanların nasıl davranması gerektiği anlatılmakta olup bunlardan birisinde Horasan sultanlarından birisinin Gazneli Mahmud’u rüyasında kendisine baktığını görmüş, tabircilere rüyasını yorumlatınca ölmeden önce iyilik yapmanın gereğini anlamıştır.
2. Derviş Ahlakı: Erdemin önemi vurgulayan 48 hikâyeden birisinde Lokman hekimin güzel ahlakı kimden öğrendiği sorusuna ahlaksızlardan cevabı dikkat çekmektedir.
3. Kanaat Edinmenin Erdemleri: 29 hikâyeden oluşan bölümdeki öykülerden birisinde bir hastanın kendisine sorulan ne istersin sorusuna bir şey istememeyi dilemesi bölümün ana fikri gibidir.
4. Sükûtun Faydası: 13 hikâyeden oluşan bölüm kendini bilmek ve özellikle cahillerle tartışmadan uzak durma konulu öğütler verilmektedir.
5. Aşk ve Gençlik: 21 hikâyeden oluşan bölümde aşk dâhil hayattaki her konuda ölçülü olmaya dair öğütler verilmektedir.
6. Yaşlılık ve Güçsüzlük: 8 hikâyeden oluşan bölümün en ilginç öyküsü zengin ve yaşlı bir adamın bir dereye giderek Allah’tan erkek evlat diledikten sonra doğan oğlunun aynı dereye giderek babasının ölmesini istemesini anlatılmaktadır.
7. Eğitim: 18 hikâye bulunan bölümde insanın her konuda davranışlarından sorumlu olduğu ve kendisini eğitmesi gerektiği vurgulanmaktadır. Öykülerden birisinde gözü ağrıyan adamın birisinin doktor yerine baytara gitmesi kendine verilen ilacın gözünü kör etmesini kadıya şikâyet etmesine rağmen “eşek olmasaydın baytara gitmezdin” cevabıyla baytara kusur bulunmaması anlatılmaktadır.
8. Muhabbet Kuralları: Toz göğe yükselse de değersizdir özdeyişiyle özetlenebilecek bir mesaj içeren bölümde Sadi’nin birisiyle zenginlik ve yoksulluk üzerine yaptığı tartışma aktarılmaktadır.
Gülistan 1651 yılında Latince’ye çevrilmişse de Batı’da özellikle 18. Yüzyılda Voltaire ve diğer aydınlanmacı filozoflar arasında popüler olmuştur.
GÜLÜSTAN-I BAĞ-İ İREM (Türk Mitolojisi)
İrem Bağı veya Gülistan-ı Bağ-ı İrem, Azeri halkının inanışında ‘Dünyanın en güzel yeri’ olarak tasvir edilen, Kaf Dağı’nın ortasında veya doğusunda dört yanı çam ağacı ve çiçeklerle bezenmiş, her yerinden sular akan bir güzelliğe sahip bir zamanlar Süleyman’a ait olan bir bağlıktır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016