Lao Zi, Lao Tsu, Lao Tse, Lao Tzu, Laotze veya Laozi

Makale: Özhan Öztürk

Lao Zi (Çince 老子 ‘Yaşlı Bilge’), Lao Tsu, Lao Tse, Lao Tzu,  Laotze veya Laozi Taoizmin kurucusu ve Tao Te Ching kitabının yazarı Çinli filozofun adı olup, zamanla tanrılaştırılmıştır. Lao Tzu simyacı ve çömlekçilerin koruyucusu ve 3 San Ching’den birisi kabul edilmektedir.

Lao Tzu  veya Laozi, muhtemelen MÖ 6. Yüzyılda Çu Devletinin (Henan eyaleti) Ku (Luyi) kasabasında zengin bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiş, uzun süre Lo-Yang’da Zhou Hanedanlığının imparatorluk kütüphanesinde arşivcilik yaptıktan sonra 80 yaşında insanoğlunun riyakârlığına kızarak Çin’i terk ederken bir muhafızın uyarısı üzerine öğretisini kaleme alarak, Tao Te Ching kitabını yazdığına inanılmaktadır. Bir söylenceye göre Lao Tzu’nun annesi ışıktan hamile kalmış, 72 yıl süren hamileliğinin ardından kadının koltukaltından aksakallı ve konuşma yeteneğine sahip bir çocuk olarak doğurmuştur ki Lao Zi Çince ihtiyar çocuk anlamına gelmektedir.

Lao Tzu ile Konfüçyüs’ün karşılaşması

Lao Tzu’nun Konfüçyüs’ün çağdaşı olduğuna inanılmakta olup Çin sanatında Çin

dinî geleneğinin iki kolunu temsil eden iki büyük filozofun karşılaşması temasını işleyen çok sayıda eser bulunmaktadır. Söylenceye göre Lao Tzu, ayinler hakkında tartışmak için yanına gelen Konfüçyüs’a “Tao’yu buldun mu?” sorusunu sorunca “27 yıl aradım ama bulamadım” cevabını alınca “Bilge insan karanlığı sever ama gereksiz işlere kendini kaptırmaz, zamanı ve şartları değerlendirir. Ancak yer ve zaman elverişliyse konuşur, değilse susar. Hazinesi olan biri, onu herkese göstermez. Demek ki gerçek bilge hikmetini her gelene açıklamaz. Kendini beğenmişliğini, kendini yeterli, ihtiyaçsız ve zengin görme huyunu, nefsini, arzularını, gayretkeş görüntünü yok et! Bunların, kişiliğine bir faydası yoktur. İşte sana söyleyeceklerimin hepsi bu” öğüdünü almıştır. Üzüntüyle talebelerinin yanına dönen Konfüçyüs “Bütün hayvanları tanırım; kuşlar nasıl uçar, balıklar nasıl yüzer, dört ayaklı hayvanlar nasıl koşar bilirim. Ancak size ejderhanın bulutların ve rüzgârın üstünde göğe nasıl çıktığını anlatamam. Bugün Lao Tzu’yu gördüm, onu ancak bir ejderha ile kıyaslayabilirim” demiştir. Bu buluşmanın gerçekliği şüpheli olmakla birlikte anlatı iki dinin temsil ettiklerinin uyuşmazlığını göstermesi açısından sembolik bir öneme sahiptir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016