Tefen Adının anlamı
Asar Tepesi ve Gaziler Köyünde bulunan kale, sütun ve mezar kalıntıları Tefen adı da İslam öncesi bir yerleşim olduğunu açıkça göstermekle birlikte yerleşimin Osmanlı dönemi öncesi tarihine ait çok az şey bilinmektedir. Τheophaneia[1] “Tanrı’nın görünümü” anlamına gelmekte olup, Ortodoks kilisesinde Julian (Rumi) takvimine göre 6 Ocak (19 Ocak) günü kutlanılan epifani festivalinin de adıdır. Roma ve Bizans döneminde muhtemelen Tefen’de yerleşime adını veren “Kutsal Theofani kilisesi” adlı bir yapı bulunmaktaydı.
1519 yılında Bolu Sancağı’na bağlı kaza statüsünde olan Tefen, 1841’den itibaren Kastamonu Eyaleti Viranşehir Sancağı’na bağlanmış, 1870’de İdare-i Umumiye-i Vilayet Nizamnamesi sonra nahiyeye dönüştürülmüş, zamanla küçülerek 1928’de “Tefen Pazarı” adıyla Uzunahmetler Köyü’ne bağlı bir mahalle olmuştur. Zonguldak-Ankara Demiryolunun 1930’da ulaşıma açılması ile Tefen’de demiryolu civarında yerleşim yoğunlaşarak nüfusu hızla artmaya başlamıştır. 1954 yılında Devrek ilçesine bağlı nahiye yapılan Tefen’in adı 1960’larda Gökçebey olarak değiştirilmiş, 1990 yılında ise ilçe statüsü kazanmıştır. Günümüzde 3 belediye (Bakacakkadı, Gökçebey, Hacımusa), 14 mahalle ve 19 köyden oluşan ilçenin 2009 yılı nüfusu 23.755 (7.312 kent, 16.443 köyler), Gökçebey kasabasının nüfusu ise 7.312’dir.
Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016
Notlar
[1] Yunanca Θεοφάνεια
Zonguldak Tarihi Makale Serim
Alaplı (Kalis, Cales) ve Gümeli Tarihi
Çaycuma Tarihi: Tius, Tieion, Tium, Tion, Çarşamba, Çaycami
Devrek Tarihi (Tephrike, Hamidiye), Zonguldak
Karadeniz Ereğli Antik Çağ Tarihi: Herakleia Pontika, Panderaki, Bend Ereğli
Karadeniz Ereğli: Roma, Bizans ve Osmanlı Dönemi Tarihi
Karadeniz Ereğli Tarihi Eserler
Gökçebey Tarihi: Tefen, Zonguldak
