Hint Mitolojisi Sözlüğü adlı alfabetik sözlük çalışmamda Hint tanrıları, Hindu destanları ve efsanelerini maddeleştirmeye çalıştım.
Babhru Vahana Arjuna ile Çitrangada’nın oğlu olup, kazayla babasını öldürmüşse de üvey annesi Ulupi babasını hayata döndürecek sihirli mücevheri genç adama vermemiştir.
Badi Mata On Mahavidyadan birisinin adıdır.
Bagala On Mahavidyadan bir tanesi ve Şiva’nın Sakti’si olan tanrıçanın adıdır.
Bahukaraji Erkekleri hadım etmeye meraklı bir tanrıçanın adıdır.
Bakasura Kansa’nın Krişna’yı öldürmesi için gönderdiği karga görünümündeki bir iblisin adıdır.
Bala Bir ana tanrıçanın adıdır.
Balakrişna Tanrı Krişna’nın çocuk bedenine girmiş formudur.
Balarama, Bala-Rama Mahabharata’da adı geçen tanrı Vişnu’nun beyaz cilt ve siyah saçla tasvir edilen görünümü (Krişna ise koyu cilt rengiyle tasvir edilmiştir) olup, Vasudeva ile Devaki’nin oğlu, Krişna’nın ağabeyidir. Doğu Hindistan’da Vaişnava mezhebinde Balarama Vişnu’nun dokuzuncu avatarı olarak değerlendirilirken, diğer gelenekte Adişeşa’nın görünümü olarak değerlendirilir.
Balık Vişnu Tanrı Vişnu’nun yeryüzüne ilk inişinde kullandığı avatarın adıdır. Tüm insanların boğulduğu Tufan’da balık Vişnu sağ kalan son insan Manu’yu sırtına alarak insanın soyunun sürmesini sağlamıştır.
Balin İndra’nın oğlu, Dara’nın kocası ve Sugriva’nın kardeşinin adı olup, Sugriva’nın saçından doğduğuna inanılmaktadır.
Baltalı Rama Tanrı Vişnu’nun baltasıyla yeryüzünü kana boyadığı avatarlarından birisidir.
Bana Bali’nin oğlu ve Uşa’nın babası olan 1.000 kollu bir fırtına cininin adıdır.
Bandara Sri Lanka krallığında en önemli devlet görevlilerinin lakabı olup, zamanla bir grup Yaksanın da adı olmuştur.
Banka-Mundi Avcılık tanrıçasının adıdır.
Basanti Altı Şitala kardeşten birisi olan şifa tanrıçasının adıdır.
Behula, Bangla 13-18 yüzyıllar arasında yazıldığı sanılan Manasamangal destanının kadın kahramanının adıdır. Hindu tanrıçası Manasa’yı övmek amacıyla yazılan bu destanda Behula’nın kocası olan Lakhindar’ın babası, tanrıça Manasa’yı kızdırınca Lakhindar düğün gecesi bir yılan tarafından ısırılmış, kocasının ölü bedeni ile birlikte demirden bir tekneye hapsedilmişse de tanrıçanın öfkesi yatışınca kocası hayata dönmüştür.
Benares Kraliçesi Budanın fil kılığında dünyaya inip 8 bin filin kralı olduğu zaman evlendiği iki dişi filden ikincisi ilk eşi kıskanmış ve dünyaya bir daha geldiğinde Benares kraliçesi olmak istemiştir. Öldükten sonra Benares kraliçesi olarak tekrar dünyaya gelen kıskanç dişi fil, fil görünümünde ki Buda’yı öldürtmüştür.
Bera Pennu Bengal’de bitkilerin yeşermesinden sorumlu bir tanrıçanın adıdır.
Bhadra Şiva’nın hizmetkârlarından bir tanrıçanın adıdır.
Bhadra Vira Maratha’nın Şiva’ya taktığı isim olup, boğa Nandi’ye biner formda tasvir edilir.
Bhadraçaru Krişna ile Rukmini’nin oğludur.
Bhadrakalpa Yaşadığımız dönemi kapsayan zaman diliminin adıdır.
Bhaga Vedik gelenekte refah ve zenginlik tanrısının adı olup, evliliğin koruyucusudur. Şiva’nın yarattığı Virabhadra adlı yaratık tarafından kör edilmiş olup, Mart ayının adandığı Adityalardan birisidir. Fars tanrısı Baga ile ilgili olmalıdır.
Bhagavad-Gita MÖ 200 tarihinde Sanskrit dilinde yazılmış Hint kahramanlık destanı Mahabharata’nın bir bölümünün adı olup ‘Tanrının şarkısı’ anlamına gelmektedir. Tanrı Krişna Pandu prensi Arjuna’nın arabacısı olup, ona insanın yeryüzündeki görevleri ve savaş hakkında felsefî öğütler vermektedir. Krişna, savaş öncesinde cesaretini kaybeden Arjuna’ya ‘benlik’ diye bir şeyin olmadığını, bugün savaşta ölenlerin yarın başka bir bedende yeniden doğacağını, tüm canlıalrın aynı varlığın parçaları olduğunu açıklayarak öğrencisini aydınlatmıştır.
Bhagavan Kuzey Batı Hindistan’da yaşayan Bhil halkının inanışında en önemli tanrının adı olup, parmesar (en üstün) ve Andate (tahıl veren) adlarıyla da tanınmaktadır.
Bhagavata-Purana 18 Purana’dan birisinin adı olup Krişna’nın hayatının anlatıldığı 12 kitaptan oluşmaktadır.
Bhagiratha Anşumat’ın torunu olan bir bilgenin adıdır.
Bhainsasura Mahişha’nın görünümlerinden birisi olup, canavarı yatıştırıp ekinlere zarar vermesini engellemek için bir domuz kurban edilmekteydi.
Bhairava Şiva’nın gözkapağından doğan bir tanrının adı olup, Sanskrit ‘korkunç olan’ anlamına gelmektedir.
Bhairavi Devi’nin korkunç görünümlerinden birisinin adıdır.
Bhaironath Şiva’nın insanları kontrol etmekle görevlendirdiği bir ruhun adıdır.
Bhaisajyaguru [Budizm] Gautama Buddha’nın şifacı yönünden dolayı kendisine verilen isim olup ‘tıbbın efendisi’ anlamına gelmektedir. Çin’de Yao-Şi, Japonya’da Yaku-Şi adıyla bilinmektedir.
Bharadvaja Efsanevi Rişi’lerden (yedi görenler) birisinin adı olup ağaçlarda yaşamaktadır. Efsaneye göre sonunda ölümsüz olur, cennete tırmanır ve güneşe karışır.
Bharani Talihsizlik tanrıçasının adı olup, Dakşa ile eşi Çandra’nın kızıdır.
Bharat Mata 1. [Hinduizm] Aynı zamanda bereket tanrıçası olan ana tanrıçanın adıdır.
- [Folklor] Hindistan’ın kişileştirilmiş formu olup ‘Hindistan Ana’ anlamına gelmektedir. Sari adlı yerel kadın giysisini giymiş ve bayrak tutan bir kadın olarak tasvir edilir.
Bharata Pandava ve Kruidilerin atası olduğuna inanılan efsanevi Hindistan kralının adı olup, Sanksrit dilinde ‘eğitilmiş’ anlamına gelmektedir. Hintlilerin kendi memleketlerine verdikleri Baharat adının da kaynağıdır.
Bharata Muni Geleneksel Hint tiyatrosuna özgü kurallar tanrılardan alıp insanlara öğreten bir ermişin adıdır.
Bharati Bilgelik, sağduyu ve öğrenme tanrısı Ganeşa’nın eşi ve fedakarlık tanrıçası olup, Saravati’nin görünümlerinden birisidir.
Bharatanatyam, Bharata Natyam [Folklor] Temel Hint danslarından birisi olup (diğerleri: kuçipudi, kathak, kathakali, manipuri, orissi) Tamil Nadu (Madras) bölgesinin yerel dansıdır.
Bharunda Ölü bedenleri taşıyan bir kuşun adıdır.
Bhava [Hinduizm] İnsan varlığını tanımlayan kelime olup üç bölümde ele alınabilir:
- Beş duyunun dünyası
- Hassas bedenli gök dünyası
- Bedensiz gök dünyasındaki varlık
Bhava Çakra [Hinduizm-Budizm] Sonsuz yeniden doğuş zincirinin adıdır.
Bhavaja Aşk tanrısı olarak tasvir edilen Kama’nın adlarından birisidir.
Bhavana [Hinduizm] Meditasyon anlamına gelmekte ve 2 farklı çeşidi bulunmaktadır:
- Samatha Bhavana: Yoğun konsantrasyon sonucu gerçekleştirilebilmektedir.
- Vipassana Bhavana: Aniden gerçekleşen konsatrasyon
< Sanskritçe bhu ‘olmak’
Bhavanavasi [Caynacılık] Dört kategoriye yarılan tanrıların sonuncu grubudur (diğerleri: Vaimanika, Vyantara, Jyotişa).
Bhavanavasiler, Yeraltı dünyasının üst bölgelerinde yaşarlar.
Bhavani Şiva’nın eşi tanrıça Parvati’nin görünümlerinden birisinin adıdır.
Bhima Mahabharata’da Pandu ailesinin prenslerinden birisi, rüzgâr tanrısı Vayu’nun oğlu, Arjuna’nın kardeşi ve bir savaş tanrısının adıdır.
Bhişma Nehir tanrıçası Ganga ile kral Şantau’nun oğlu olan bir savaşçının adıdır. Pandavalar ile Kruidilerin babası olacak iki düşman kardeşi o büyütmüştür.
Bhişmaka Rukmini’nin babası olan bir kralın adıdır.
Bhramari Devi ve Kali’nin lakabı olup ‘arı’ anlamına gelmektedir.
Bhrigu Ateşten doğmuş fırtına tanrılarının adı olup, dünya ile cennet arasındaki haberleşmeyi sağlarlar.
Bhovtumlar Kadınlarla cinsel ilişkiye giren cinlerin adıdır.
Bhumidevi Vişnu’nun ikinci karısı, Naraka’nın annesi ve bereket tanrıçasının adıdır.
Bhumiya Sonradan Vişnu’nun bir formu olarak kabul edilmiş bir bereket tanrısının adıdır.
Bhur, Bhuvar Prajpati’nin dünya yaratılırken sarfettiği sözdür.
Bhuta Ormanlık alanlar ve mezarlıklarda yaşayıp insan eti yediklerine inanılan kötü ruhlara verilen isimdir.
Bhuta-Natha Şiva’nın adlarından birisi olup, ‘bhutaların efendisi’ anlamına gelmektedir.
Bhutamata Parvati’nin korkunç bir formu olan cin tanrıçasının adıdır.
Bhutalar Yaşayıp ölmüş bir grup kötü ruhun adı olup hortlak, hayalet gibi varlıklar olarak görünürler.
Bhuvana Yogasiddha’nın kocası ve Vişvakarma’nın babasıdır.
Bhuvanesvari Mahavidya adlı tanrıçalardan birisinin adıdır.
Bimbisara Buda’nın çağdaşı olan bir kralın adıdır.
Bombay Kamayan Gaya şehrinin yerel hastalık tanrıçasının adıdır.
Brahma Vedik dönemde üç büyük tanrıya verilen isimken (Brahma, Vişnu, Şiva) zamanla özü tüm evreni kaplayan en önemli tanrı olarak kabul edilmiştir. Sanskrit brahman kelimesinin eril formu olup, Hinduizm’de Brahman’ın kişileştirilmiş forumunu temsil etmektedir. Başlangıçta yaratıcı Trimurti’nin başı olarak tasvir edilmekteyken sonradan ellerinde dört Veda’yı taşıyan ve Ganj nehrinde dolaşan dört başlı birisi olarak tasvir edilmiştir.
Brahma Günü 4 milyar 320 milyon yıla eşit olup, inanışa göre evrenin yaratılışı ve yok edilişi bir Brahma gününde gerçekleşecektir.
Brahma Loka Gökyüzünde tanrıların ikamet ettiği evin adıdır.
Brahmani Ana tanrıçanın adıdır.
Brahmapura Cennet ve Brahma’nın şehrinin adı olup, Meru dağının zirvesinde konumlanmıştır.
Brahmastra Yaratıcı tanrı Brahmanın verdiği ilahi ve karşı konulmaz bir silahın adıdır. Bu silahın kullanıldığı yerde yeryüzünde 12 yıl kıtlık olacak, bitki ve hayvanlar ölecektir.
Brhaspati İnsanların dualarını tanrılara ulaştıran Vedik tanrının adı olup, en yüksek cennetteki büyük ışıktan doğduğuna inanılmaktadır. Brhaspati, Angiras’ın oğlu, Tara’nın kocası ve Kaca’nın babası olup Jüpiter gezegeninin tanrı olarak kişileştirilmiş formu olmalıdır.
Brighu Brahma veya Manu’nun oğlu, Lakşmi veya Çyavana’nın babası olup, 7 Rişi’den birisidir.
Brihaspati Dua tanrısının adıdır.
Brisaya Kahraman güneş Aharyu tarafından yenilgiye uğratılan bir ay tanrıçasının adıdır.
Buda Merkür gezegeniyle özdeşleştirilen tanrının adı olup, ay tanrısı Çandra ile Tara/Rohini’nin oğludur.
Bumidevi Şeytanlar tarafından kaçırılıp yeraltına hapsedildikten sonra Vişnu tarafından kurtarılan yeryüzü tanrıçasının adıdır.
Cennet Her tanrının kendi cenneti olup, Brahma en önemli cennet olan Brahmaloka’da, Vişnu’bub cenneti Vaikuntha, İndra’nın ki Svarga, Krişnanın ki Go-loka, Şiva’nın ki Kailasa’da yaşamaktadır.
Ciunda İkram ettiği mantar yüzünden istemeden Buda’nın zehirlenmesine sebep olan köylünün adıdır.
Çaitanya Dilencilerin tanrısıdır. Vişnu’nun beden bulmuş formlarından birisi olup, adını çileci bir Hindu rahibi ve sosyal reformist olan Çaitanya Mahaprabhu’dan (MS 1486-1534) almış olmalıdır.
Çama, Cama Gençlerin aşkının tanrısı olup cinsel istek tanrıçası Rati’nin kocasıdır.
ÇAmonda, CAmonda Adı Çanda ve Munda adlı iki iblisin birleşiminden oluşmuş olup Durgha’nın şeytani formlarından birisinin adıdır.
Çanda, Canda Çamonda tarafından öldürülen dişi bir iblisin adı olup Durgha’nın formlarından birisi olmalıdır.
Çandanayika Durgha’nın formlarından ve dokuz Navadurga’dan birisi olan tanrıçanın adıdır.
Çandarupa, Candarupa Durgha’nın formlarından ve dokuz Navadurga’dan birisi olan tanrıçanın adıdır.
Çandavati, Candavati Durgha’nın formlarından ve dokuz Navadurga’dan birisi olan tanrıçanın adıdır.
Çandesvara, Candesvara Tanrı Şiva’nın cömert formlarından birisinin adıdır.
Çandi Şiva’nın eşi Sakti’nin bir formunun adıdır.
Çandika Şehvet tanrıçasının adıdır.
Çandogra, Candogra Durgha’nın formlarından ve dokuz Navadurga’dan birisi olan tanrıçanın adıdır.
Çandra Ay tanrısının adı olup zamanla tanrı Soma ile birleştirilmiştir.
Çandrasekhara Tanrı Şiva’nın bir formunun adıdır.
Çaturanga Antik Hindistan’a özgü bir oyunun adı olup satranç, hian-gi, sogi, janggi ve makruk adlı oyunların da atası olmalıdır. Aştapada adı verilen 8 x 8 kareye sahip bir pano üzerinde oynanan oyun satrança benzer kurallara sahipti ve antik Hint ordusunun birimleri sembolize edilmekteydi.
Çaturmurti, Caturmurti Tanrı Vişnu’nun bir formunun adıdır.
Çaya Tanrıça Sanjna’nın bir yansıması olup ‘gölge’ anlamına gelmektedir. Çaya, Surya’nın eşi ve Sani’nin annesidir.
Çaya [Hinduizm] Ezoterik açıdan bir kişinin bedeninin astral görüntüsünün adıdır.
Çinnamastaka, Çinnamasta Korkunç görünümlü bir tanrıçanın adı olup kafasını elinde taşırken tasvir edilir.
Çitra, Citra Kötü şans tanrıçasının adı olup Dakşa’nın kızı ve Çandra’nın karısıdır.
Çitragupta İnsanlara ait bilgi ve erdemlerin kaydını tutup, cennet veya cehenneme gideceğine karar veren yargıçtır.
Çurel Erkeklerin penislerini emerek onları öldüren tanrıçaların adıdır.
Dadhikra Kimi zaman kuğu olarak da tasvir edilen bir uçan atın adıdır.
Dadu Pantu Vişnuizmin 16. yüzyılda kurulan bir kolunun adıdır.
Daitya Eski çağlarda tanrılara karşı savaşan dişi iblislerin adı olup, kurban törenlerini engellemeye çalışırlar.
Dakşa Büyük ihtimalle Vedik dönem öncesinde bilinen tanrılardan birisidir. Dakşa, yaratıcı tanrılar olan Prajapatilerden ve gökyüzü tanrısı Aditi’nin de çocuklarından birisidir.
Dakşinagni Kutsal ateşin 3 formundan birisinin adıdır.
Damayanti Mahabharata’da bahsi geçen bir kraliçenin adı olup, evlilikte sadakatin sembolü kabul edilmiştir. Kral Bhima’nın kızı ve Nala’nın karısı olan Damayanti, kocası kumarda her şeyini kaybedip kaçınca yıllarca onun dönüşünü beklemiştir.
Danavalar Okyanusta yaşayan iblislerin adıdır.
Danu Başlangıçta var olan (primordal) suların kraliçesidir.
Das İnsanları hatta tanrıları yutan kara iblislerin adı olup, İndra tarafından yenilgiye uğratılmışlardır.
Dasa Rigveda’da bahsi geçen bir halkın adı olup Aryan halklarının düşmanıdırlar. Daysyus kelimesiyle ilişkili olup olmadığı açıklık kazanmamıştır.
Dasagralar İndra’ya Ahi tarafından çalınan sürüsünü bulmakta yardım eden kâhinlerin adıdır.
Dasara [Hinduizm] Kauravalar ile Pandavalar arasındaki savaşın bitimi ve Mahişna’nın yok edilmesi anısına düzenlenen bir festivalin adıdır.
Dasarata Bkz. Dasaratha
Dasaratha Raghuvamsa soyundan gelen Ayodhya kralı Rama’nın babasının adı olup, Hindu destanı Ramayana’da bahsi geçmektedir. Java adasında Dasarata adıyla bilinmektedir.
Dasra Asvin ikizlerinden birisi ve Nasatya’nın kardeşidir.
Dattatreya Anasuya’nın oğlu olan bir kâhinin adıdır.
Dayan Büyü ile can alıp yeniden hayat verebilme gücüne sahip bir cadının adı olup, bir mağarada yaşamaktadır.
Demas Yarı insan yarı tanrı olan dünyanın en eski sakinlerinin adı olup, yeryüzünü ateşe vermişler bunun üzerine Darvi yağmur göndererek dünyayı yanmaktan kurtarmıştır.
Deo 33 büyük tanrının adıdır.
Deprem Bir filin başında bulunduğuna inanılan dünyanın filin hareketleri sonucunda sallandığına inanılmaktadır.
Dessauli Sal ağacı ruhunun adıdır.
Dev Bkz. Daityalar
Deva Tanrılar için kullanılan genel bir Sanskrit terim olup, Farsça’da (Zerdüşt dininde) sadece kötü ruhları adlandırmak için kullanılarak anlamı daraltılmıştır. Rigveda’da 33 deva’nın adı geçerken Mahabharata’da 3333 tanrı olduğunu bildirilmiştir.
Devak Bombay ve civarının koruyucu tanrısının adıdır.
Devaki Efsanevi kral Vaseduva’nın eşi ve Krishna ile Balarama’nın annesi olan ana tanrıçanın adıdır.
Devapurohita Brihaspati’nın Jüpiter gezegeniyle özdeşleştirilen diğer adıdır.
< Sanskrit deva ‘tanrı’ + purohita ‘rahip’
Devasena Savaş tanrısı Skanda’nın arkadaşlarından birisinin adıdır.
Devata Bir tanrı adı olup, aynı zamanda düşük değerli tanrı grubunu tanımlamak için kullanılmaktadır.
Devayana [Hinduizm] Brahman ile birliğe giden rotanın, tanrıların yolunun adıdır.
Devayani Şukra’nın kızıi Yayati’nin karısı, Turvasu ile Yadu’nun annesidir.
Devi Evrenin en büyük gücü olan dişi tanrıçanın adıdır. Savaşçı Durgha’dan kana susamış Kali gibi sert görünümlerinin yanı sıra fil tanrı Ganeşa’nın annesi Parvati kadar yumuşak başlı da olabilir.
Devika Yudhişthira’nın karısı, Yaudheya’nın annesinin adıdır.
Dhanistha Kötü niyetli bir tanrıçanın adı olup, Dakşa’nın kızı ve Çandra’nın eşidir.
Dhanu [Caynacılık] Ok batırarak insanlara işkence eden ölüler dünyası tanrısının adıdır.
Dhanus Vişnu tarafından kullanılan zafer okunun adı olup, Hindular tarafından kutsal kabul edilmektedir.
Dhanvantari Vedalarda adı geçen güneş tanrısının adı olup zamanla tanrıların doktoru formuna dönüşmüştür. Geç dönemde tanrı Vişnu’nun vücut bulmuş hallerinden birisidir.
Dhara Tanrı İndra’nın yardımcısı olan sekiz Vasu tanrısından birisinin adı olup ‘toprak’ anlamındadır.
Dharani Tanrıça Lakşmi’nin beden bulmuş formlarından birisinin adı olup Parasurama’nın karısıdır.
Dharma [Hinduizm] Dini kural ve geleneklerin tümüne (doğru felsefe, doğru din, doğru ilim) verilen isimdir. Sanskritçe Dharma, Japonca Daruma, Pali dilinde Dahmma adıyla bilinir.
- Brahma’nın oğlu olan yaratıcı bir tanrının adı ve tanrı Vişnu’nun bedene bürünmüş formlarından birisidir.
Dharma Çarkı, Yaşam Çarkı, Kanun Çarkı, Samsara Çarkı [Hinduizm, Budizm, Caynacılık] Doğum, yaşam ve ölümün artarda sıralandığı samsaranın sembolik tasvirinin adıdır.
Altı kiriş çizgisi çarkı 6 ayrı parçaya bölmekte ve bu parçalar altı ayrı dünyayı tanımlamaktadır:
- Tanrıların (Deva) dünyası
- Asuraların, yarı-tanrıların, devlerin dünyası
- İnsanların dünyası
- Hayvanların dünyası
- Hayaletlerin dünyası
- Cehennem
Dharmeş Surya ile özdeşleştirilen bir tanrı adıdır.
Dharti Mata Adına ilk olarak Purana yazılarında rastlanan bir ana tanrıçanın adıdır.
Dhatar Adityalardan biri olan bir güneş tanrısının adıdır.
Dhatri Ayların koruyucusu tanrısı olan adityalardan birisinin adıdır.
Dhenuka kansa tarafından Krişna’yı öldürmesi için gönderilen iblislerden birisidir.
Dhisana Refah tanrıçasının adı olup, ‘bilge olan’ anlamına gelmekte ve Vedalarda bahsi geçmektedir.
Dhol 1. Dünyayı boynuzları üzerinde taşıyan beyaz bir sığırın adıdır.
- [Hint Kültürü] Pencap bölgesinde kullanılan geleneksel bir davul çeşidinin adıdır.
Dhritarastra Pandava ailesinin ezeli düşmanı olan Kuruidi (Kausava) ailesinin atası olup, Mahabharata’da bahsi geçmekte, Pali dilinde Dhatarattha, Çince Çi Guo olarak bilinmektedir.
Dhruva Kral Uttanapada ile eşi Suneethi’nin oğlunun adı olup, Sanskrit ‘kutup yıldızı’ anlamına gelmektedir. Vedik dönemde kutup yıldızı evlilik ve sadakain sembolü kabul edilmiştir.
Dhumavati On mahavidyadan birisi olan bir tanrıçanın adı olup Sakti’nin beden bulmuş hallerinden birisidir.
Dhumorna Yeraltı tanrısı Yama’nın eşi olan bir tanrıçanın adıdır.
Dhumravati Bir iblis tanrıçanın adıdır.
Dhurjati Tanrı Şiva’nın görünümlerinden birisi olan bir tanrının adıdır.
Digambara 1. [Caynacılık] Çıplak dolaşan ve mülk edinmekten kaçınan mezhebin adıdır.
- Kali’nin çıplaklığına atıf yapan adlarından birisi olup, ‘havayla örtünmüş’ anlamına gelmektedir.
Dih Kuzey Hindistan’ın yerel tanrılarından birisidir.
Dik 8 Dikpala’nın güç verdiği evrene verilen isimdir.
Dikpala Her biri bir yönle özdeşleştirilen 8 koruyucu tanrının adıdır. Bunlar:
Agni(güneydoğu)
İndra (doğu)
Kubera veya Agni (kuzey)
Şiva veya Soma (kuzeydoğu)
Surya (güneybatı)
Vayu (kuzeybatı)
Varuna (batı)
Yama (güney)
Dikşa Santana’nın eşi ve Ugra’nın annesi olan bir tanrıçanın adıdır.
Dilipa Daşa-Ratha ile Raghu’nun babasının adıdır.
Dipaki Kama’nın adlarından birisi olup, ‘alevci’ anlamına gelmektedir.
Dipti Önemsiz bir tanrıçanın adıdır.
Dirghadevi Nirrti’nin eşlerinden birisinin adıdır.
Disa Şiva’nın eşi ve Sarga’nın annesidir.
Diskus Vişnu’nun silahlarından birisinin adıdır.
Diti Bir tanrıça adı olup, gökyüzü tanrıçası Aditi’den farklı olarak yeryüzünü temsil etmektedir.
Divaspati İndra’nın adlarından birisi olup, ‘havayı yöneten’ anlamına gelmektedir.
Divyavadana İmparator Asoka’nın maceralarını içeren 38 destanlık bir derlemenin adıdır.
Draupadi Mahabharata’da Pandavalar olarak bilinen 5 erkek kardeşin eşi olan çok kocalı bir kadının adıdır. Pançala kralı Drupada’nın kızıdır. Savaş sonra erdiğinde Yudhisthira, Hastinapura kralı, Draupadi ise kraliçe olmuştur.
Drona Kripa’nın kocası, Bharadvaja’nın oğlu ve Ashvathaman’ın oğludur
Drug Vedalarda adı geçen bir cin grubunun adıdır.
Duhsala Dha ile Gandhari’nin kızı ve Jayadratha’nın karısı olup, Kauravalar adı verilen 100 kardeşi bulunmaktadır.
Dulha Deo Damatların koruyucu tanrısının adıdır.
Dund, Dhundh Kafasız, kolsuz ve ayaksız bir hayalet olup kafası eyerine bağlı olarak seyahat eder ve geceleyin evlerin önünde durarak içerdekileri yanına çağırır. Sorduğu sorulara cevap veremeyenler delirecek ya da ölecektir.
Durga Kustal anne ve tanrıça Devi’nin kötü formunun adı olup, Şiva’nın eşi olup bir kaplanın üzerine binmiş sarı bir kadın olarak tasvir edilen yıkım tanrıçasıdır.
Durga-Tamas Agni tarafından fedakarlıkları ve çileci yaşantısı yeniden görme yetisiyle ödüllendirilen kör bir kralın adıdır.
Durvasas Atri ile Anasuya’nın oğlu olup, Şiva’nın bir bilge olarak beden bulmuş formudur.
Duryodhana Kuruidi klanının 101 çocuğundan en büyüğünün adı olup, ailesinin amansız düşmanı Pandava kanlının kralı Yudhisthira’yı zar oyununda yenerek özgürlüğünü elinden alacaktır.
Dusyanta Brahat kabilesinin atası olan kralın adıdır. Mahabharata efsanesi de Bharat ailesinin öyküsünü anlatmaktadır. Kral Dusyanta ormanda gezerken rastladığı peri kızı Sakuntala ile evlenmiş bu evlilikten Bharatlar doğmuştur. Java’da Dusianta adıyla bilinmektedir.
Dvapara İnsanların 200 yıl yaşadığı, kötülüğün arttığı bronz çağın adı olup, insanoğlunun yaşadığı 3. Dönemdir.
Dvaraka Krişna’nın otuzaltı yıl hüküm sürdüğü kentin adı olup bugün aynı isimli bir kent Batı Hindistan’da Jamnagar bölgesinde bulunmaktadır.
Dvarapala Kötü ruhların ev ve tapınaklara girmelerini engelleyen bekçi ruhların adıdır.
Dvipa Dev bir ada olarak tanımlanan bir kıtanın adı olup, etrafı okyanusla çevrilidir. Mahabharata’da Bhadrasva, Jambu, Ketumala ve Uttara Kuru adlarıyla 4 kıta tanımlanmasına karşın sonradan Dvipa dışında her biri okyanusla çevrili Jambu, Kraunça,Kusa, Plakşa, Puşkara, Saka ve Salmala adlı yedi kıta daha tanımlanmıştır.
Dvipakumara [Caynacılık] 10 Bhavanavasi’den birisi olan önemsiz bir tanrının adıdır.
Dvita Ekata ve Trita’nın kardeşinin adı olup, Ekata ile birlikte Trita’yı bir kuyuya iterek öldürmeye çalışmıştır.
Dyaus, Dyaus Pita Vedik gelenekte İndra’nın babası ve gök tanrının adı olup yer tanrıçası Prthivi’nin karşıtıdır. İkisine birlikte Dyavaprthivi denilmektedir. Rig Veda’da 1.89, 1.90, 1.164, 1.191 ve 4.1 ilahilerinde bahsi geçmektedir. Şimşeklerin altında duran kırmızı bir boğa veya incilerle süslenmiş siyah bir at olarak resmedilmektedir.
Dyauş, Dyaus, Dyauş-Pitir Vedalarda adı geçen önemsiz bir gök tanrının adıdır.
Dyavaprthivi Tüm uzayın somut haline verilen isim olup, Vedalarda adı geçen en önemli tanrılardan Varuna Dyavaprthivi’yi Dyaus Pita ‘gök tanrı’ ve Prthivi ‘Yeryüzü tanrıçası’ olmak üzere iki parçaya ayırmıştır.
Dyumatsena Mahabharata’nın ‘Orman Kitabı’ bölümünde geçen bahsi geçen bir kralın adı olup Sativri ile evlenen Satyavan’ın babasıdır.
Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009