Edebiyat ve Sinema kahramanları Sözlüğü

Aşağıdaki Edebiyat ve Sinema kahramanları Sözlüğü adlı küçük sözlük çalışmamda Folklor ve Mitoloji Sözlüğü adlı kitabımdan alınan bazı maddeler yer almaktadır.

Aaron, Aharon [Edebiyat] Shakespeare’in ‘Titus Andronicus’ adlı trajedisinde (1593) Goth kraliçesi Tamora’nın sevgilisi olan Kuzey Afrikalı bir Müslüman’ın (Moor) adıdır.

Abaddona [Edebiyat] Alman şair Friedrich Gottlieb Klopstock’un (1724-1803) Mesih adlı şiirinde (xiii) bir zamanlar Abdiel’in arkadaşı olan, şeytanın isyanına gönülsüz olarak katılıp, sonradan pişmanlık duyan ve gönderildiği cehennemde şeytanı gurur ve günahı yüzünden sürekli azarlayan bir meleğin adıdır.

Abberville, Lord Abberville [Edebiyat] Yazar Richard Cumberland’ın Modaya uygun aşık (The Fashionable Lover, 1780) romanının kahramanlarından birisi olan 23 yaşında soylu bir gencin adıdır. Gençliğin coşkusuyla sebepsiz yere hırçınlaşır ve tüm parasını kaybettikten sonra tutuklanır. Babasının işlerini takip eden uyanık Mortimer tarafından içinde bulunduğu durumdan kurtarılır ve son anda Lucinda Bridgemore adlı bir aşifteyle evlenmekten vazgeçer.

Abbotsford Abberville [Edebiyat] Tarihsel roman yazarı Sir Walter Scott’un (1771-1832) 1811 yılında satın aldığı, Tweed nehrinin sağ yamacında yer alan Clarty Hole adlı köhne çiftliğe (İskoç dinde clarty ‘pis, kirli, çamurlu’) taktığı isim olup burasını 1817-25 yılları arasında kendi fantazi dünyasında bir ortaçağ şatosuna çevirmiştir.

Abdal-azis [Edebiyat] İngiliz şair ve tarihçi Robert Southey’nin (1774-1843) İspanya’nın son Vizigot kralı Roderick’i konu alan aynı isimli çalışmasında (1814: xxii) kralı devirip İspanya’da İslam krallığı kuran Moor (Kuzey Afrikalı yarı Arap-yarı Berberi Müslüman) kralının adıdır. Abdülaziz adının deforme hali olsa gerektir.

Abdalbar [Edebiyat] İngiliz şair ve tarihçi Robert Southey’nin (1774-1843) Yıkıcı Thalaba (Thalaba the Destroyer, 1797) eserinde adı geçen (ii., iii.) okyanusun derinliklerinde yer alan Domdaniel mağarasının büyücülerinden birisidir. Abdalbar, Hodeirah ırkının son temsilcisi Thalaba’yı bulup öldürme niyetindedir.

Abdalla [Edebiyatı] Sir W. Scott’un (1771-1832) İvanhoe romanında Sir Brian de Bois Gilbert’in kölelerinden birisinin adı olup Abdullah’ın bozulmuş formu olması muhtemeldir.

Abdallah [Edebiyat] İngiliz şair Lord George Byron’ın (1788-1824) Bride of Abydos (Abydos’un Gelini) adlı eserinde Giaffer (Cafer) Paşa’nın öldürdüğü kardeşinin adıdır.

Abdallah el Hadgi [Edebiyat] Sir W. Scott’un  The Talisman (Tılsım) adlı romanında Eyyübi hanedanının kurucusu, Suriye ve Mısır sultanı Saladin’in (Selahaddin?) elçisinin adıdır. Hacı Abdullah’ın bozuk formu olmalıdır.

Abdiel [Edebiyat] John Milton’un (1608-1674) Paradise Lost, (1667; Kayıp Cennet) adlı eserinde, Şeytan melekleri isyana teşvik ettiğinde ona karşı çıkan bir meleğin adıdır.

Abdul Alhazred [Edebiyat, Okült] H. P. Lovecraft’ın yarattığı bir karakter olup, Nekronomikon adlı aslında var olmayan okült eseri yazdığını ve 8. yüzyılda yaşamış olduğunu söylediği Arap’ın adıdır.

Abellino [Edebiyat] Lewis’in Venedik katili (Bravo of Venice) adlı eserinde bazen dilenci bazen de soyguncu olarak adı geçen bir kahramanın adıdır. Venedikli sulh hâkiminin yeğenine aşık olup evlenmiştir

Barbarella [Sinema] Paramount Pictures tarafından 1968 yılında çekilen filmin ve galaksiler arasında yolculuk ederken çeşitli maceralar yaşayan aynı isimli filmin baş kahramanının adı olup, Jane Fonda tarafından canlandırılmıştır. Seksi kahraman ilk olarak V-Magazine adlı dergide Jean-Claude Forest’in çizdiği bir bilim kurgu hikâyesinde kendisini göstermiştir.

Abessa [Edebiyat] Şair Edmund Spenser’in “Faërie Queene” (Peri Kraliçesi) adlı mecazi şiirinde (i. 3) rahip ve rahibelerin sembolik olarak canlandırıldığı karakterin adı olup kör bir kadın olan Corceca’nın kızıdır. Kilise ve yoksullar için toplanan paraları çalan kocası Kirkrapine, yağmaladıklarını Abessa’ya getirmektedir.

Abradas [Edebiyat] İngiliz yazar Robert Greene’in Penelope’s Web (Penelope’un ağı) adlı eserinde (MS 1601) adı geçen Makedon korsanın adıdır.

Absalom İngiliz şair ve drama yazarı James Dryden’in (1649-1685) Absalom ve Achitophel adlı eserinde II. Charles’in yakışıklı ve asi oğlunun adıdır.

Absalom ve Achitophel [Edebiyat] James Dryden’in ünlü politik taşlamasının adıdır. Hayali karakterler ve gerçek karşılıkları (parantez içinde):

David (II. Charles)

Absalom (II. Charles’in oğlu Monmouth dükü)

Achitophel (Shaftesbury lordu)

Zimri (Buckingham dükü)

Abdael (Bir rahip)

Abudah [Edebiyat] William Makepeace Thackeray’in (1811-1863) masallarında her gece yaşlı bir cadı tarafından ziyaret edilen Bağdatlı bir tüccarın adı olup sonunda bu işkenceden kendini kurtarmanın bir yolunu bulmuşturBarbossa [Sinema] Karayip Korsanları: Kara incinin laneti (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl) adlı filmde Geoffrey Rush tarafından canlandırılan geceleyin, iskelet formunda ortaya çıkan hayalet korsanların kaptanının adıdır.

Agape [Edebiyat] Spenser’ın Faerie Queene (Peri Kraliçesi) adlı eserinde Diamond, Priamond ve Triamond’un annesi olan bir perinin adıdır.

Agarta, Agartha, Agharti [Edebiyat, Mitolojik Yerler] 3,5 m boyunda dev insanların yaşadığı ve başkenti (Sanskrit) Şamballa olan bir yeraltı krallığının adı olup, çeşitli kaynaklarda ‘Ulu Ülke’, ‘Yasak Topraklar’, ‘Bilgelerin Ülkesi’ ve ‘Dünyanın kalbi’ olarak da bilinmektedir. Vedalarda geçen Hintçe Aryavanta, Çince Hsi Tien, Kırgızca Canaydar terimleri de bu efsanevi diyarı tanımlıyor olmalıdır.

Willis Emerson’un The Smoky God (Dumanlı Tanrı) adlı eserinde Şamballa’da iki yıl geçiren bir Norveçli denizcinin hayat hikâyesini anlatmakta, dumanlı güneşle aydınlatılan yeraltı kolonilerinden bahsetmektedir.

Ağustosböceği ile Karınca [Edebiyat] La Fontaine’in çalışkanlığın nimetleri ve tembelliğin hazin sonunu vurguladığı fablının adıdır.

Alifanfaron [Edebiyat] İspanyol yazar Cervantes’in Don Quijote (Don Kişot) adlı romanında bahsi geçen bir devin adıdır.

Antropofaji  [Edebiyat] William Shakespeare’in Windsor’un Şen Dulları (Merry Wives of Windsor, 1602) ve Othello (1605) piyeslerinde adları geçen kafası olmayan yamyamların adıdır.

Arda [Edebiyat] Tolkien’in eserlerinde Manwe krallığı zamanında dünyaya (Middle-Earth ve Aman) kullanılan terim olup Eä’nın (Evren) bir parçasıdır.

Ariel Shakespeare’in Tempest (Fırtına) adlı esrinde bahsi geçen kötü bir ruhun adıdır.

Arioch [Edebiyat] İngiliz şair John Milton’un 1667’de yazdığı ‘Paradise Lost’ şiirinde adı geçen meleklerden birisinin adıdır.

Asmodeus, Asmodaios [Edebiyat] Fransız yazar Lesage’nin Şişe Şeytanı (Le Diable Boiteux) adlı eserinin baş kahramanıdır.

Astolfo [Edebiyat] İtalyan şair Ludovico Ariosto’nun (1474-1533) Orlando Furioso adlı eserinde bahsettiği gezgin bir İngiliz prensinin adı olup, muhtemelen daha eski efsanelerden ödünçlenmiş bir karakterdir. Charlemagne’nin düzenlediği turnuvada Argalia’nın sihirli mızrağını elde edip tüm rakiplerini yenmiş, Leydi Flordelis’in aşkı uğruna seyahat eden Florismart’ı da yenilgiye uğratmasına karşın canını bağışlamış, sonrasında dost olmuşlardır. Charlemagne tarafından Oliver ve Roland ile birlikte İspanya kralı Marsilius’tan haraç almaya gönderilmiş, Roncesvalles geçidinde kendilerini bekleyen İspanyol güçlerini mağlup etmeyi başarmışsa da bir sonraki çarpışmada öldürülmüştür.

Azaziel, Azazel, Asasel [Edebiyat] İngiliz şair John Milton’un ‘Paradise Lost’ şiirinde asi meleklerden birisinin adıdır.

Azo [Edebiyatı] İngiliz şair Lord George Byron’un (1788-1824) ‘Parisina’ adlı eserinde, Este markiziyle ile evli Parisina’nın sevgilisi Hugo’nun babasının adıdır.

Azor’un aynası [Edebiyat] Fransız drama ve roman yazarı Jean Francois Marmontel’in ‘Güzel ve çirkin’ masalında Azor adlı ayının esiri olan Zerira adlı genç kız babasını görebilmek için canavara yalvarınca Azor bir perdenin arkasındaki büyülü bir aynadan kızın babasını görmesine izin vermektedir.

Azuriel [Edebiyat] İngiliz şair Thomas, Tickell’in ‘Kensington Bahçesi’ (Kensington Garden) adlı şiirinde adı geçen bir masal kahramanının adıdır.

Kral King O’Beron kızı Kenna’yı onunla evlendirmiştir. Albion, Kral Oberon’un hâkimiyetindeki Kensington’u ele geçirmişse de Azuriel tarafından bir muharebe sırasında öldürülmüştür.

Bane [Edebiyat] J. K. Rowling’in Harry Potter serisinin Harry Potter and the Philosopher’s Stone (Harry Potter ve Felsefe Taşı) adlı romanında adı geçen, büyücülerden hoşlanmayan, astronomi bilgisi ve kâhinlik yeteneğine sahip bir centaurun adıdır.

Barbariccia [Edebiyat] Dante’nin İnferno adlı eserinde bahsi geçen bir iblisin adıdır.

Bruce Lee [Sinema] 27 Kasım 1940-20 Haziran 1973. Geleneksel Çin savaş sanatı

olan Wushu/Kung fu ile bütünleşmiş olağanüstü yetenekte bir dövüşçü olmasının yanı sıra sinema filmleri sayesinde tüm dünyada tanınan 20. yüzyılın en etkileyici efsanevi figürlerinden birisi olmuştur.

Gerçek adı Lee Jun-Fan veya Li Jun Fan olup Çinli Lee Hoi-Chuen ile Çin-Alman melezi Grace Lee’nin San Fransisko’da doğan oğludur.

Bruce Lee Filmleri:

The Big Boss (1971; Büyük Patron)

Fist of Fury (1972; Öfkenin yumruğu)

Way of the Dragon (1972; Ejderin Yolu)

Enter the Dragon (1973; Ejder’e giriş)

Game of Death (1979; Ölüm Oyunu)

Bond, James Bond [Edebiyat, Sinema] İngiliz yazar Ian Fleming’in (1908-1964)

1953 yılında yarattığı, hayali bir casus karaterin adı olup, 007 kod numaralı MI6 üyesi bir casustur.

Hevesli bir kuş gözlemcisi olan Fleming Batı Hint Adaları kuşları alan kılavuzu (A Field Guide to the Birds of the West Indies) adlı kitabın yazarı olan ornitholog James Bond’un adını ilk romanı olan Casino Royal’in kahramanına yakıştırmış, bunun sebebini daha sonra adın ‘kısa, gerçekçi, Anglo-Saxon ve erkeksi’ olduğundan seçtiğini, adın kahramanının özellikleriyle örtüştüğünü belirtmiştir. Bond karakteri işini iyi yapan bir casus olmasının yanı sıra kadın düşkünü, içkici (genellikle votka-martini, şampanya ve bourbon viski) ve sigara tiryakisidir.

İskoç asıllı babası Andrew Bond ile İsviçreli annesi Monique Delacroix, Bond 11 yaşındayken Aiguilles Rogues’de bir dağ tırmanışı sırasında ölmüşler, Bond’u halası Chairman Bond büyütmüştür. Felming’in çeşitli romanlarında çeşitli tarihlerde doğduğu belirtilmiştir (1920, 1924). Eton kolejinden sonra, Edinburg’da Fettes kolesine devam etmiştir. Octopussy filminde Cenevre Üniversitesinde bulunduğu bildirilmiştir. 1941 yılında (2. Dünya savaşı sırasında) gönüllü olarak Kraliyet Deniz kuvvetlerine katılmış, savaşın sonunda deniz binbaşısı rütesiyle MI6 kadrosuna dahil olmuştur.

Ian Fleming romanları:

Casino Royale (1953; James Bond: royal Kumarhanesi, Oğlak Yayıncılık, çev: Mehmet Harmancı, 2003)

Live and Let Die (1954; Öldür ve Yaşa, Oğlak Yayıncılık, çev: Mehmet Harmancı, 2004)

Moonraker (1955)

Diamonds Are Forever (1956)

From Russia With Love (1957)

Dr. No (1958)

Goldfinger (1959)

For Your Eyes Only (1960)

Thunderball (1961)

The Spy Who Loved Me (1962)

On Her Majesty’s Secret Service (1963)

You Only Live Twice (1964)

The Man with the Golden Gun (1965)

Octopussy (1966)

The Living Daylights (1966)

Ian Felming’in ölümünden sonra Robert Markham takma adıyla çeşitli yazarlar tarafından başka Bond romanları yazılmıştır.

Brunello [Edebiyat] İtalyan şair Matteo Maria Boiardo’nun yazdığı ‘Aşık Orlando’ destanında bahsi geçen bir cücenin adıdır.

Buffalo Bill Thomas Harris’in The Silence of the Lambs (1988; Kuzuların Sessizliği) adlı romanından  aynı isimle beyazperdeye aktarılan filmin (1991) şişman kadınları öldürüp derilerinden kendisine kıyafetler diken seri katil olan kahramanının takma adıdır (Gerçek adı: Jame Gumb).

Churchward, James [Edebiyat] MS 1851-1936. Yitik Mu uygarlığı tezleriyle tanınan İngiliz yazarın adıdır.

Çalıkuşu, Çalıkuşu Feride [Edebiyat] Türk yazar Reşat Nuri Güntekin’in ilk romanına ismini veren (1921) bir genç kızın takma adıdır. Neşeli ve güzel bir kız olan Feride’nin Fransız yatılı okulunda tuttuğu günlükten oluşan roman, teyze oğlu Kamuran’la nişanlanıp onun başka bir kadınla birlikteliğini öğrenince Anadolu’ya kaçıp öğretmenlik yapan, bu suretle Anadolu gerçeğini keşfeden bir kentlinin hikâyesidir.

Danny Zuko [Sinema] Grease adlı müzikal filmde T-Birds adlı liseli grubun liderinin adı olup John Travolta tarafından canlandırılmıştır.

De Amicis, Edmondo [Edebiyat] Çocuk kalbi (1886) adlı kitabın yazarı olan İtalyan hikâye yazarıdır (1846-1908)

Don Kişot, Don Quixote [Edebiyat] İspanyol yazar Cervantes’in 1605 yılında

yazdığı ‘Don Quixote de la Mancha’ (Mança’lı Don Kişot) romanının aynı isimli kahramanıdır.

Yaşlı ve çılgın bir İspanyol asili (hidalgo: soyluluğun en düşük basamağı) olan ve şövalye romanlarını okumaktan gerçeklik duygusunu yitiren Don Quixote, esir prensesleri kurtarmak ve kötülere karşı savaşarak ün kazanmak amacıyla cılız atı Rosinante ve saf köylü komşusu Sancho Panza ile birlikte türlü maceraların peşinde koşar. Sıradan han ve evleri şato, köylü kızlarını güzel prensesler, rüzgâr değirmenlerini kötü yürekli büyücüler olarak görmekte, Mağripli kuklaları gerçek sanıp başlarını uçurmakta, düşman askerler olarak algıladığı koyun sürülerine saldırmakta başına okuyucuyu güldürecek işler açmaktadır.

Don Kişot, İspanyol dilinin en iyi kullanıldığı kitaplardan birisi olup iki bölüm halinde basılmıştır:

1. El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha (20 Aralık 1604 tarihinde Juan de la Cuesta’nın matbaasında basılmış, halka 1605 yılında satılmaya başlanmıştır)
2. Segunda parte del ingenioso caballero Don Quijote de la Mancha (yazarın ölümünden 1 yıl sonra 1615 yılında basılmıştır)

Don Kişot (Don Quixote) Filmleri:

• Don Quixote (1933)
• Man of La Mancha (1972), yönetmen: Arthur Hiller
• El Quijote de Miguel de Cervantes (1991)-Tv dizisi
• Don Quixote (1992), Orson Welles başlamış Jesus Franco tamamlamıştır.
• Don Quixote (2000), yönetmen: Peter Yates
• Lost in La Mancha (2002)-Belgesel

Dorothy Gale [Edebiyat] Amerikalı yazar L. Frank Baum’un Oz diyarı adlı roman serisinin başkahramanı olan kız çocuğunun adıdır.

Drakula [Edebiyat] İrlandalı yazar Bram Stoker’ın (1847-1912) aynı isimli romanının Transilvanya’da yaşayan kahramanı olan, güzel kadınların kanını içen bir vampirin adıdır.

Kazıklı Voyvoda ya da Kont Drakula olarak tanınan Eflak Beyi Vladimir Ţepeş’ten (1431-1476) esinlenerek oluşturulmuş bir karakterdir. Vladimir Ţepeş’in, huzuruna çıkan Osmanlı elçileri başlarındaki sarıkları çıkarmayı reddedince sarıkları kafalarına çivilettiği ve çok sayıda Müslüman’ı kazığa oturtarak öldürdüğü rivayet edilir.

Duessa [Edebiyat] Edmund Spencer’ın The Faerie Queene (Peri Kraliçesi) adlı eserinde bahsi geçen bir cadının adıdır.

Dulcinea [Edebiyat] Don Quixote’ın sevgilisinin adı olup gerçek adı Aldonza Lorenzo’dur.

Earendil [Edebiyat] Tolkien’in Sillmarillion romanında bahsi geçen önemli bir mitolojik karakterin adı olup sabah yıldızını gökyüzü boyunca taşıyan büyük bir denizcidir.

Ebenezer Scrooge [Edebiyat] İngiliz yazar Charles Dickens’ın (1812-70) ‘Bir Noel ilahisi’ (A Christmas Carol) adlı hikâyesinin ana kahramanı olup zamanla İngilizcede ‘pintilik’ ve ‘insanlardan kaçınma’ kelimeleriyle özdeşleşmiştir.

Ent [Edebiyat, Tolkien] J. R. R Tolkien’in fantastik dünyası Orta Dünya’da insanımsı ağaçların adı olup ormanların koruyucusudurlar.

Farfarello [Edebiyat] Dante’nin Inferno’sunda şeytanın adıdır.

Freddy Krueger [Sinema] Elm Sokağı Kâbusu (Nightmare on Elm Street) adlı korku fim serisinin baş kahramanı olup, ölmeden önce pek çocuğa cinsel tacizde bulunduktan sonra öldürmüş bir katilin yeryüzünde yaşamaya ve kurbanlarının rüyalarına girmeye devam eden ruhudur.

Herbert West [Sinema] H.P. Lovecraft’ın Herbert West: Reanimator (1922) hikâyesinin ana kahramanının adı olup ‘Reanimator’ (1985) adlı filmde Jeffrey Combs tarafından canlandırılmıştır.

Indiana Jones [Sinema] George Lucas ile Steven Spielberg’in 1980’lerde çektiği, Harrison Ford tarafından canlandırılan bir dizi sinema filminin başkarakterinin adı olup maceraperest bir arkeologdur.

Jack Sparrow [Sinema] Karayip Korsanları (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl [2003]) adlı filmin temel karakteri olan ve Johnny Deep tarafından canlandırılan korsan kaptanın adıdır.

Jedi [Sinema] George Lucas’ın bilimkurgu roman/film serisi Star Wars’ta savaşçı rahiplerden oluşan, gücün karanlık tarafından sakınan bir organizasyonun adı olup, George Lucas ‘Jedi’ kelimesini samuraylar hakkındaki bir filmde duyduğu ‘jidaigeki (oyun zamanı)’ kelimesinden esinlenmiştir.

Onbinlerce yıl önce Galaktik imparatorluğun doğumu sırasında düzen sağlanmış ve Dai Bendu düzeni veya Chatos Akademisi gibi Jedi şövalyelerinin öncüleri kurulup devirlerini tamamlamışlardır.

Jedi kanunu:

Heyecan yok barış var

Cehalet yok bilgi var

Tutku yok sukunet var

Kaos yok uyum var

Ölüm yok güç (Force) var

Jedi seviyeleri:

1. Youngling (Gençlik)
2. Padawan (Çıraklık)
3. Jedi Knight: Eğitimini tamamlayan Padawanlara Jedi konseyi tarafından verilen bir unvandır.
4. Jedi Master: Sadece Jedi Konseyine seçilmiş şövalyeler bu unvanı kullanabilirdi.
5. Jedi Ruhu: Ölen Jedi’ın gücün bir parçası olması aşamasıdır.

Jedi çeşitleri:

1. Bekçi (guardian): Savaşçı özellikleri ön plana çıkan Cumhuriyet içinde özel bir polis gücü gibi görevlendirilen Jedi şövalyeleri olup Obi-Wan Kenobi, Mace Windu, Anakin Skywalker, Luke Skywalker bu gruba girmektedir.
2. Nöbetçi (Sentinel): Hem savaşçı görevlerde bulunup hem de Güç hakkında engin bilgi sahibi Jedi şövalyeleri olup Bastila Shan ile Visas Marr bu gruba girmektedir.
3. Konsolos (Consular): Nadiren savaşa giren ‘Güç (The Force)’ hakkında geniş bilgi sahibi düzenin konsolos ve eğitimcileri olup Yoda, Qui-Gon Jinn, Leia Organa Solo bu gruba girmektedir.

John Talbot [Sinema] Universal film tarafından 1941 yılında çekilen The Wolf Man (Kurt Adam) adlı filmin kahramanlarından birisinin adı olup, Claude Rains tarafından canlandırılmıştır.

Kara Köpek [Edebiyat] İngiliz yazar Arthur Conan Doyle’un Baskerville tazıları (The Hounds of the Baskervilles) kitabında bahsettiği köpekten biraz daha iri bir canavarın adıdır.

Kayıp Cennet [Edebiyat] İngiliz şair John Milton’un 17. Yüzyılda yazdığı ve Şeytan’ın Âdem ile Havva’yı baştan çıkarışını anlattığı manzum destanının adı olup, 1667 yılında on cilt halinde basılmıştır.

King Kong [Sinema] Edgar Wallace’ın aynı isimli öyküsünden 1933 yılında sinemaya aktarılan tropik bir adada yaşayan olaganüstü boyutlardaki bir gorilin Amerikaya getirilmesinin hikâyesi ve gorilin adıdır. Aynı yıl ‘Kong’un oğlu’ (The Son of Kong) filmi çekilmiş, 1976 yılında başrollerini Jessica Lange ile Jeff Bridges’in paylaştığı, 2005’de yönetmenliğini Peter Jackson’un yaptığı başkaları hikâyeyi beyaz perdeye aktarmıştır.

Klaus Baudelaire [Edebiyat] Amerikalı yazar Lemony Snicket’in yazdığı A Series of Unfortunate Events (Talihsiz Olaylar Dizisi) bir çocuk kitap serisinin kahramanı olup, yetim kalmış üç çocuktan ortancasının adıdır.

Korkak Aslan [Edebiyat] Amerikalı yazar Lyman Frank Baum’un (1856-1919) The Wonderful Wizard of Oz (Oz Büyücüsü) adlı kitabında Doroty’ye Oz Ülkesi’ne yolculuğunda eşlik eden karakterlerden birisinin adıdır. Korkak olduğuna inanan ve Oz Büyücüsü’nden cesaret istemek için yolculuğa katılan Korkak Aslan yol boyunca büyük cesaret gösterecektir.

Küçük Prens, Le Petit Prince [Edebiyat] Antoine de Saint-Exupéry’nin 1943 yılında kendi çizimleriyle birlikte yayınladığı bir çocuğun gözüyle büyüklerin dünyasının hatalarının ortaya serildiği romanın ve romana adını veren kahramanın adıdır.

Lhang [Sinema] Tolkien’in romanlarında adı geçmeyen, ‘Yüzüklerin Efendisi’ sinema filmi üçlemesi için Yeni Zelanda’da WETA stüdyoları sanatçıları tarafından dizayn edilen iki elle tutulabilen eğimli bir Elf kılıcının adıdır.

Libicocco [Edebiyat] Dante’nin Cehennem’inde Şeytan için kullanılan isimlerden birisidir.

Lohengrin, Loherangrin [Edebiyat] Alman şair Wolfram Von Eschenbach’ın Parzival adlı eserinde Parzifal’ın oğlunun adı olup, Barabant prensesi Elsa’ya adını sormaması şartıyla evlenme sözü vermiştir. Elsa merak duygusuna yenik düşünce Lohengrin kuguların çektiği bir arabayla krallığı terk etmiştir.

Luke Skywalker [Sinema] George Lucas’ın ‘Star Wars’ adlı bilimkurgu roman/film

serisinde en önemli karakterlerden birisi olan bir Jedi şövalyesidir. Sonradan Darth Vader adıyla gücün karanlık tarafına geçecek olan Anakin’in oğlu prensen Lei Organa’dan doğum sırasında ayrılmış ikiz kardeşidir. Obi-Wan Kenobi tarafından doğumj yeri olan Tatooine gezegeninde saklanmıştır. Perde de Episode III’de adı bilinmeyen bir çocuk aktör tarafından IV. ve V. Episodlarda ise Mark Hamill tarafından canlandırılmıştır.

Maciste [Sinema] İtalyan sinemasının en eski ve önemli kahramanlarından birisinin adıdır. İtalyan sinemasında ilk olarak ‘Cabiria’ (1914) adlı filmde görünmesinin ardından elli iki filmde daha canlandırıldığı sanılmaktadır. Yunan veya Roma mitolojisinde bu isimde bir kahraman olmamasından kahramanın adının Fransızca machiste ‘maço erkek’ kelimesiyle ilişkili olduğu sanılmaktadır.

Man with No Name, İsmi olmayan Adam [Sinema] Western filmlerde daha önce de kullanılmasına karşın Sergio Leone’un yönettiği spaghetti western tarzı çalışmalarda Amerikalı aktör Clint Eastwood’la özdeşleşmiş bir karakterin adıdır.

‘A Fistful of Dollars (1964)’, ‘For a Few Dollars More (1965)’, ‘The Good, the Bad and the Ugly (1966)’ adlı filmlerde Estwood sırtında pançosuyla, Amerikan kovboylarına özgü sertlik, kendine güven ve silah kullanma becerisi gibi tipik özelliklerinin yanı sıra John Wayne, Randolph Scott, Alan Ladd gibi kovboyluğun doğruluğu ve adaleti savunan ahlaki prototiplerinden biraz farklıdır. İsimsiz adam dövüşürken hile yaptığı gibi, ilk ateş eden olmaktan da çekinmeyecektir.

Monsters Inc., Canavarlar şirketi [Sinema] Pixar Animation Studios tarafından hazırlanan ve ABD’de 2 Kasım 2001 tarihinde vizyona giren 3 boyutlu animasyonla gerçekleştirilen bir filmin adıdır. Senaryo Robert L. Baird, Jill Culton, Peter Docter, Ralph Eggleston, Dan Gerson, Jeff Pidgeon, Rhett Reese, Jonathan Roberts ile Andrew Stanton tarafından yazılmış film Peter Docter, Lee Unkrich ve David Silverman tarafından yönetilmiştir. Film dünyaya kapılar vasıtasıyla açılan ‘Canavarya’ ülkesinde geçmekte, çocukların odasına girerek çığlık atmaları sağlanmakta, çığlıklar enerji ihtiyacını karşılamak için kullanılmaktadır.

Temel karakterler:

• Michael ‘Mike’ Wazowski
• James P. ‘Sulley’ Sullivan
• Boo
• Randall Boggs
• Henry Waternoose III
• Celia Mae (Mike’ın kız arkadaşı)
• Roz (sekreter)
• Yeti

Mournblade [Edebiyat] İngiliz yazar Michael Moorcock’un Stormbringer serisi romanlarında kaos yaratıklarının yarattığı, Elric’in kuzeni Yyrkoon’un kullandığı kılıcın adıdır.

Narsil [Edebiyat-Tolkien] Dunedain kralı Elendil’in kılıcının adı olup, daha sonra Anduril adıyla tanınacaktır. İlk Çağ’da Nogrodlu cüce Telchar tarafından dövülmüş olup, adı güneş ve ayı temsil eden ‘nar’ (ateş) ve ‘thil’ (beyaz ışık) kelimelerinden oluşmuştur

Nekronomikon [Edebiyat, Okült] Amerikalı yazar H. P. Lovecraft’a (1890-1937) göre Abdul Alhazred’in yazdığı bir büyü kitabının adıdır.

Bkz. Abdul Alhazred

Nemo [Sinema] Pixar Animation Studios tarafından yaratılan ve ABD’de 30 Mayıs 2003 tarihinde gösterime giren üç boyutlu ‘Nemo’yu Aramak’ (Finding Nemo) adlı animasyon filminin kahramanı olan yavru balığının adıdır. Çizgi film, dalgıçlar tarafından yakalanıp bir akvaryuma konulan tek oğlunun peşinden giderek kurtaran bir palyaço balığının hikâyesini konu almıştır.

Norman Bates [Sinema] Robert Bloch’in Psycho adlı romanından beyazperdeye aktarılan Alfred Hitchcock tarafından yönetilen aydın adlı filmin, seri katil Ed Gein’den esinlenilerek yaratılmış baş karakterinin adı olup, Anthony Perkins tarafından canlandırılmıştır.

Nothung [Edebiyat-Germen Mitolojisi] Wagner’in ‘Die Walküre’ adlı eserinde Siegfried tarafından kullanılan kılıcın adı olup, Gram ve Balmung adlarıyla da bilinmektedir.

Oliver Twist [Edebiyat] İngiliz yazar Charles Dickens’in 1838 yılında yazdığı, çocuk ıslahevlerini, suçluları, sosyal sınıfları irdeleyen romanına adını veren bir çocuk karakterin adıdır.

Orc [Edebiyat-Tolkien] Bkz. Ork

Orcrist [Edebiyat-Tolkien] Cüce kral Thorin Oakenshield’in kılıcının adı olup, ‘Hobbit’ romanında bahsi geçmektedir.

Orklar, orcs [Edebiyat-Tolkien] Orta Dünya’da yaşayan Morgoth’un lanetlenmiş savaşçı bir ırkının adı olup, karanlık efendilerinin hizmetindedirler. İnsana benzeyen ama daha küçük, çirkin ve pis yaratıklar olarak tasvir edilmektedirler. Efsaneye göre İlk Çağ’da Melkor tarafından esir edilen Elflerden türemişlerdir. Gün ışığının kör ettiği Orklar’dan üçüncü Çağ’da türeyen Urukhai’ler ise güneşe karşı dayanıklıydı. Kelimenin kökeni Roma mitolojisindeki yeraltı tanrısı Pluton’un takma adı olan Orcus olmalıdır.

< Latince orcus ‘cehennem’ veya İyalyanca orco ‘canavar’

Orta Dünya, Middle Earth [Edebiyat] J.R.R. Tolkien’in yarattığı ve pek çok efsanenin

geçtiği fantezi dünyasının adıdır. Bununla birlikte terim Tolkien’in icadı olmayıp eski İskandinav dilinde middelerd, eski İngilizce’de middanġeard aynı anlamda kullanılmaktaydı. Orta dünya tarihi Işık zamanı, Ağaçların zamanı ve Güneş zamanı olarak üç gruba ayrılmaktadır.

Tolkien’e göre Orta Dünya’da konuşulan diller şunlardı:

• Adûnaic: Númenórean dili
• Kara dil: Sauron’un kölelerinin dili
• Khuzdûl : Cücelerin dili
• Rohirric: Rohirrim dili
• Westron: Ortak dili
• Valarin: Ainur dili

Pandemonium [Edebiyat] İlk defa İngiliz şair John Milton’un Paradise Lost (Kayıp Cennet) adlı eserinde geçmekte olup, bütün iblis ve asi meleklerin (fallen angel) toplandığı yer anlamına gelmektedir. Gürültülü, kontrolsüz, düzensiz kaotik bir ortamdır.

< Yunanca pan ‘bütün, her’ + demon ‘iblis, şeytan’ + ium ‘yer belirteci’ (bu birleşim Milton’ın tarafından oluşturulmuştur)

Parsifal, Parzival [Edebiyat] Alman şair Wolfram Von Eschenbach (1170-1220) bir eserinin adıdır. Munsalvasche kalesinde şövalyeler ve bakireler tarafından korunan bir mücevher olan Gral, kral Amfortas’ı amansız hastalığından kurtarmıştır.

Paul Tample [Edebiyat] İngiliz yazar Francis Durbridge’in (1912-1998) çok sayıda romanının ana kahramanı olan bir özel dedektifin adıdır.

Peter Pan [Edebiyat] İskoçyalı yazar J. M. Barrie’in (1860-1937) yarattığı büyümek istemeyen bir çocuğun maceralarını anlattığı masalın kahramanının adıdır.

Peter Wendy Darling adlı kızı Neverland’a Kayıp çocuklar adlı çetesine annelik yapmak üzere davet eder. Kardeşleri John ve Michael ile birlikte Tinker Bell adlı perinin ölümle burun buruna gelmesinden, Peter’in amasız düşmanı Kaptan Hook’la çetin mücadelelerine de pek çok maceranın ardından Wendy eve dönmeye karar verir ve kayıp çocukları da Londra’ya getirir. Peter Pan ise Neverland’de kalmayı seçer.

Pinocchio, Pinokyo [Edebiyat] Carlo Collodi’nin 1880 yılında İtalya’da basılmış Le Avventure di Pinocchio’sunda,  Gepetto adlı yaşlı bir oyuncak ustasının yaptığı kuklanın iyi yürekli bir peri tarafından canlandırılması temasını işleyen çocuk masalının kahramanının adıdır. Collidi’nin masalında Pinocchio hataları yüzünden ölmekteyse de sonradan bu son değiştirilerek kuklanın gerçek bir çocuğa dönüşmesiyle masal sonlandırılmıştır. Gerek sonradan bilimkurgu yazarlarınca kullanılacak robot düşüncesine ilham vermesi gerekse yalan söylediğinde Pinocchio’nun uzayan burun motifi modern popüler kültürde derin izler bırakmıştır. 1940, 1972 ve 2002 yıllarında üç defa filme çekilmiştir.

Kelime İtalyanca olup pino ‘çam ağacı’ + occhio ‘göz’ olarak çözümlenebilir.

Po 2008 yılında DreamWorks Animation ve Paramount Pictures şirketleri tarafından üretilen Kung Fu Panda adlı çizgi filmin baş kahramanı olan Kung fu savaşçısı pandanın adıdır.

Pollyanna [Edebiyat] ABD’li yazar Eleanor H. Porter’in (1868-1920) 1913 yılında basılan romanına ismini veren her olayın iyi tarafını görebilecek denli iyimserliği ile tanınan bir kız çocuk karakterinin adıdır.

Prenses Ozma [Edebiyat] Amerikalı yazar L. Frank Baum’un Land of Oz adlı kitap serisinde 1. kitap hariç her macerada adı geçen bir karakterin adıdır.

Quenya [Edebiyat] Tolkien tarafından yaratılan ve Orta dünyada konuşulmuş bir elf dilinin adıdır. Ortak Eldarin dilinden gelişmiş olup, Orta dünya’ya Noldorin sürgünü sırasında gelmiştir

Rambo [Sinema] David Morrell’in ‘İlk Kan’ (First Blood) adlı romanından beyazperdeye aktarılan filmin Vietnam savaşı gazisi baş kahramanının adıdır.

Ringil [Edebiyat-Tolkien] Fingolfin’in buz gibi parıldayan kılıcının adıdır.

Rip van Winkle [Edebiyatı] Amerikalı yazar Washington Irving’in (1783-1859) kısa hikâyelerinin birisinin kahramanı olup, The Sketch Book of Geoffrey Crayon (Geoffrey Crayon’un Karalama Defteri) adlı koleksiyonda yayınlanmıştır. Winkle Hollanda kökenli bir köylü olup köyün dışında gölgeli bir ağacın dibinde uykuya dalıp tam 20 yıl sonra uyanmıştır. Bkz. Uraşima Taro

Robinson Crusoe [Edebiyat] İngiliz yazar Daniel Defoe’nin 1719 yılında yazdığı bir romanın ıssız bir adada yaşam mücadelesi veren kahramanın adı olup, Avrupalıların tüm dünyada sömürge imparatorlukları bir dönemin anlayışına uygun olarak Avrupalı fatihlerin üstünlüğünü kanıtlama ve köleliği haklı çıkarma çabasının sembolüdür.

Sadako Yamamura [Sinema] Japon yazar Koji Suzuki’nin Ring (Halka) adlı romanından (1948) aynı isimle beyazperdeye aktarılan, filmin yüzü saçlarıyla örtülü tüyler ürperten kadın kahramanının adı olup, lanetli bir video kaseti seyredenleri öldürmektedir. Yazar, Yotsuya Kaidan adlı Japon masalındaki lambadan çıkan hayalet Oiva karakterinden esinlenilmiş olmalıdır.

Sanço Panza [Edebiyatı] İspanyol yazar Miguel de Cervantes’in mizahi şövalye karakteri Don Quixote’un uşağıdır. 1. kitapta Sancho Zancas (İspanyolca zancas ‘bacaklar’) iken 2. kitapta adı İspanyolca ‘Göbekli Sanço’ anlamına gelen Sancho Panza ile değiştirilmiştir (Panza ‘göbek)

Scarecrow ‘Bostan Korkuluğu’ [Edebiyat] Amerikalı yazar L. Frank Baum’ın Land of Oz adlı kitabında adı geçen bir karakterin adıdır. Beyinsiz bir bostan korkuluğu olan Scarecrow, korkak Aslan (Cowardly Lion) ve Teneke adam (Tin Woodman) ile birlikte bir beyin elde etme arzusuyla Dorothy’nin Zümrüt kente yaptığı yolculuğa katılmıştır.

Sherlock Holmes [Edebiyat] İngiliz yazar ve doktor Arthur Conan Doyle’ın (1859-1930) yarattığı, davaları dikkatli gözlem ve ustaca kullandığı mantığıyla çözen bir dedektif karakterinin adıdır.

Romanlardan öğrendiğimiz kadarıyla 1881 tarihinde Londra’da 221B Baker Street adresinde yaşamakta vaktinin büyük bölümünü tek arkadaşı olan Dr. John H. Watson ile birlikte geçirmektedir (Watson’un 1890 yılında evlenecektir)

‘A Study in Scarlet’ adlı öyküde dostu Dr. Watson, Sherlock’un yeteneklerini değerlendirmiştir:

• Edebiyat: — Sıfır
• Felsefe: — Sıfır
• Astronomi: — Sıfır
• Politika: — Zayıf
• Botanik: — Kısmen (özellikle zehirler ve afyonlar konusunda, ama bahçe bitkileri bilgisi sıfır)
• Jeoloji: — Pratik ama sınırlı.
• Kimya: — Çok derin
• Anatomi: — İyi ama sistematik değil
• Duygusal Edebiyat: — Uçsuz bucaksız
• Müzik: Mükemmel keman çalıyor
• Spor: Mükemmel boksör ve eskrimci
• Kanun: Britanya kanunlarını iyi biliyor

Shrek [Sinema] William Steig’in 1990 yılında yazdığı masaldan 2001 yılında aynı isimle beyaz perdeye aktarılan bilgisayarla canlandırılmış bir dev (Ogre?) karakterin adıdır. Kelime Yidiş dilinde şrek ‘korku’ kelimesiyle ilişkilidir.

Silmarillion [Edebiyat-Tolkien] J. R. R. Tolkien’in ölümünün ardından oğlu tarafından bilimkurgu yazarı Guy Gavriel Kay’ın yardımlarıyla basılmış bir kitabının adıdır.

Beş bölümden oluşmuştur:

1. Ainulindalë: Arda’nın yaratılışı
2. Valaquenta: Valar’ın hikâyesi
3. Quenta Silmarillion: Başlangıçtan İlk Çağ’a dek Arda’nın hikâyesi
4. Akallabêth: İkinci Çağ’ın hikâyesi
5. Yüzüklerin gücü: Üçüncü Çağ’ın hikâyesi

Sindarin [Edebiyat-Tolkien] Tolkien tarafından yaratılan Orta Dünya’ya Quenya çağından itibaren konuşulan suni bir elf dilinin adıdır

Sith [Sinema] Star Wars bilim kurgu dizisinde karanlık güce hizmet eden savaşçı rahiplerin adı olup, liderlerine ‘Sith Lord’ en güçlülerine Sithlerin karanlık Lordu adı verilmektedir.

Sith kanunları:

Barış yalan sadece tutku vardır

Tutkuyla direnç kazanabilirim

Dirençle güç kazanabilirim

Güçle zafere ulaşabilirim

Zaferle zincirlerimi kırabilirim

Güç beni özgür bırakacak

Star Wars [Sinema] Yazar, yönetmen, prodüktör George Lucas’ın 1977 yılında yarattığı 6 bölümden oluşan bilimkurgu roman/film serisinin adıdır.

Filmler:

• Star Wars Episode I: The Phantom Menace (1999)
• Star Wars Episode II: Attack of the Clones (2002)
• Star Wars Episode III: Revenge of the Sith (2005)
• Star Wars Episode IV: A New Hope (1977)
• Star Wars Episode V: The Empire Strikes Back (1980)
• Star Wars Episode VI: Return of the Jedi (1983)

Konu: I.II. ve III. bölümlerde doğuştan yetenekli Anakin Skywalker’in Jedi olması ve Karanlık güçlerin hizmetindeki Darth Vader ile Sith Lordu Darth Sidious’a karşı mücadelesi anlatılmaktadır.

Sidious, Ticaret Federasyonu’nun Naboo’yu işgal etmeye zorlamış, gizlice Clone savaşlarını organize etmiş, Galaktik Cumhuriyet ile Ayrılıkçı hareket arasında savaş başlatmış, Bağımsız konfederasyonu kontrolüne almış, kendini yeni Galaktik imparator ilan etmiştir.

IV, V, VI. bölümler Anakin’in oğlu Luke Skywalker’in asi ittifağa katılıp imparatoru devirme mücadelesini, Jedi oluşunu ve Luke’un babasının aksine Gücün Aydınlık tarafı seçmesini ve asi güçlerin zaferini anlatmaktadır.

Star Wars film olarak düşünülmesine karşın 1976 yılında yazar olarak Alan Dean Foster (George Lucas’a mal edilmiştir) imzasıyla ‘A new Hope’ (Yeni bir Umut) adıyla roman olarak da yayınlanmıştır.

Sting [Edebiyat-Tolkien] İlk Çağ’da kutsal şehir Gondolin’de yapılan bir Elf bıçağının adıdır. Morgoth’un yaratıkları tarafından yıkılırken yağmalanmış bin yıl sonra bir troll istifinde Bilbo Baggins tarafından bulunmuş ve bıçağa adını da o vermiştir.

Stormbringer [Edebiyat] Michael Moorcock’un hikâyelerinde, kaos güçleri tarafından yaratılmış, büyük siyah renkli ve üzeri garip yazılarla dolu adı kötüye çıkmış bir kılıcın adı olup, İngilizce ‘fırtına getiren’ anlamına gelmektedir. Her şeyi kesebilecek derecede keskin olmasının yanı sıra en önemli özelliği kendi aklı olması, öldürdüğü kişilerin ruhlarıyla beslenebilmesidir. Kılıcın sahibi lanetli albino imparator Elric of Melniboné kılıçtan nefret etmekle birlikte kendisine kattığı güçten de memnundur. Bununla birlikte kılıcın ölü ruhlara duyduğu açlık Elric’in pek çok arkadaşını öldürmesine sebep olacaktır. Stroembringer’İn birde Mournblade adlı kardeş kılıcı bulunmakta olup sahibi Elric’in kuzeni ve düşmanı Yyrkoon’un elindedir. İki kılıç savaştığında galip Stormbringer olacaktır.

Şangri-La, Shangri La [Edebiyat] James Hilton’un 1933 yılında yayımlanan Kayıp Ufuk (Lost Horizon) adlı romanında bahsi geçen Himalaya Dağları’nda yer alan ütopik bir yerin adıdır. Yazar, dünyadan izole huzur dolu bir yeryüzü cenneti olarak tasvir ettiği Şangrli-La’yı muhtemelen Şambala (Shamballa) adlı Tibet efsanesinden esinlenerek yaratmıştır. Gizemciler, Sanskrit dilinin kaynağının bu ülke olduğu iddiasındadır.

< Şangri ‘Uydurma bir isim’ + Tibet dilinde La ‘Dağ geçidi’)

Şvayk, Şvejk [Edebiyat] Çek asıllı mizah yazarı Jaroslav Haşek’in (1921-22) ‘İyi asker Şvayk’ın Dünya Savaşı sırasındaki vahim maceraları (Osudy dobrého vojáka Švejka za světové války) adlı bitmemiş romanının ana kahramanının adıdır.

T-800, Cyberdyne Systems Series 800-850 Model 101 [Sinema] Terminator film serisinde insan varlığını yok etmek amacıyla Skynet adlı bilgisayar tarafından tasarlanan iskelet kısmı robot, dışı deri ve insan dokusuyla kaplı, nükleer bataryalarından aldığı güçle yaklaşık 120 yıl varlığını sürdürebilen bir çeşit androidin adıdır.

Tarzan [Sinema] Edgar Rice Burroughs’un yarattığı bir kahramanın adı olup, ilk olarak 1914 yılında Tarzan of the Apes romanında ortaya çıkmıştır. Afrika ormanlarında maymunlar tarafından büyütülen Avrupalı bir ailenin kayıp çocuğunun hikâyesi öylesine popüler olmuştur ki 1918-1999 yılları arasında 88 Tarzan filmi çekilmiştir.

Thulsa Doom [Edebiyat] Robert E. Howard’ın Kull hikâyelerinde adı geçen bir büyücünün adıdır.

Timon ile Pumbaa [Sinema] ‘The Lion King II: Simba’s Pride’ (Aslan Kral: Simba’nın Gruru) adlı çizgi filmde munguz ve yaban domuzu karakterlerinin adıdır.

Tolkien, John Ronald Reuel Tolkien [Edebiyat] 1892-1973. Kelt ve Germen mitolojik öğelerinden başta Lord of the Rings (Yüzüklerin Efendisi) roman üçlemesi olmak üzere Orta Dünya adlı bir hayal ülkesinde geçen olağanüstü bir edebi kurgu yapan İngiliz yazarın adıdır.

Tolkien kitapları:

• 1937 The Hobbit
• 1954 The Fellowship of the Ring (The Lord of the Rings: Bölüm 1)
• 1954 The Two Towers, (The Lord of the Rings: Bölüm 2)
• 1955 The Return of the King, (The Lord of the Rings: Bölüm 3)
• 1962 The Adventures of Tom Bombadil and Other Verses from the Red Book
• 1967 The Road Goes Ever On

Tolkien’in ölümünden sonra oğlu Christopher Tolkien’in editörlüğünde basılanlar:

• 1977 The Silmarillion
• 1980 Unfinished Tales of Númenor and Middle-earth

Tom Amca [Edebiyat] Amerikalı yazar Harriet Beecher Stowe’un kölelik karşıtı ‘Uncle Tom’s Cabin’ (Tom Amca’nın kulübesi) adlı romanındaki bir karakterin adıdır. Günümüz İngilizcesi’nde zencileri küçümseyen bir terim olarak kullanılmaktadır.

Tom Sawyer [Edebiyat] Amerikalı yazar Mark Twain’in (1835-1910) ‘Tom Sawyer’in Maceraları’ adlı romanının baş kahramanının adı olup, zamanını en iyi arkadaşları Joe Harper ve Huckleberry Finn ile geçiren on yaşındaki bir çocuğun adıdır.

Tracy Turnblad [Sinema] ‘Hair-spray’ adlı filmde Ricki Lak tarafından canlandırılan bir karakterin adıdır.

Travis Bickle [Sinema] Martin Scorsese’nin ‘Taxi Driver’ (Taksi Şoförü) filminde Robert De Niro tarafından canlandırılan, anti kahramanın adıdır.

Travis Vietnam savaşında deniz piyadesi olarak görev yaptıktan sonra ülkesine dönüp geceleri taksi şoförlüğü yapmaya başlayınca uyuşturucu satıcıları, hırsızlar, pezevenkler, katillerle dolu bir çevrede önce var olma savaşı verecek ardından sokakları kötülüklerden temizleme hayalleri kurmaya başlayacaktır.

Western [Sinema] ABD’nin batısındaki toprakların 1860-90 yılları arasındaki fethi

ile yerleşimcilerin bölgenin yerli halklarına karşı verdikleri mücadeleyi, şoven ve empati yoksunu bir bakış açısıyla işleyen sinema türünün adı olup, İngilizce ‘Batılı’ anlamına gelmektedir.

Sonradan Çizgi Romanlara da transfer edilecek Western filmlerinin kahramanları, başta bellerinde 45’lik bir colt tabanca taşıyan atlı sığır çobanları (kovboy) olmak üzere, klişeleşmiş özellikler taşıyan avcılar, altın arayıcıları, çiftçiler, kanun adamları (şerif ve yardımcıları), doktor, yargıç, ölü gömücüler, Kızılderili olarak tanımlanan Amerikan yerlileri, posta arabacıları, revü kızları, kumarbaz ve kanun kaçaklarından ibarettir.

1950’li yıllara dek yapılan Western filmlerinde atalarından kalan toprakları umutsuzca korumaya çalışan Amerikan yerlilerine girişilen soykırım meşrulaştırılmaya çalışılmıştır.

Will Graham [Edebiyat] Thomas Harris’in ‘Red Dragon (Kızıl Ejderha)’ adlı romanının temel kahramanlarından birisinin adı olup, pisikopatlara empati duyma yeteneğine sahiptir.

Will Turner [Sinema] Karayip Korsanları: Siyah incinin laneti (Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl) adlı filmin temel karakterlerinden bir demircinin adı olup, aktör Orlando Bloom tarafından canlandırılmıştır.

Yitik Kuşak [Edebiyat] I. Dünya savaşı sırasında doğan ya da çocuk olan bir grup Amerikalı yazarın adı olup terim ilk olarak Gertrude Stein tarafından Ernest Hemingway için kullanılmıştır.

Yoda [Sinema] George Lucas’ın Star Wars romanında bir Jedi Master’in adı olup sinema versiyonu Frank Oz tarafından seslendirilmiştir. Sanksritçe yoddha (savaşçı) ya da İbranice yodea (her şeyi bilen) kelimeleriyle ilgili olabileceği gibi Akira Kurasowa’nın yönettiği Rus-Japon ortak yapımı ‘Dersu Uzala’ filmindeki (1975) bir karakterden esinlenildiği de iddia edilmiştir.

George Lucas muhtemelen kasıtlı olarak ırkı hakkında bilgi vermediği Yoda’ın 66 cm boyunda Jedi konseyi üyesinin Star Wars evrenindeki en akıllı ve en güçlü Jedi olduğu tartışmalıdır. Yoda başta Count Dooku, Mace Windu, Obi-Wan Kenobi, Ki-Adi-Mundi, Luke Skywalker olmak üzere pek çok değerli Jedi yetiştirmiştir.

Zanoni [Edebiyat] İngiliz yazar Lord Lytton’un yarattığı bir roman kahramanının adı olup, ruhlarla konuşabilmekte, gümüş ve altın üretebilmekte en önemlisi yaşam süresini uzatabilecek sırları bilmektedir.

Zilla [Sinema] Amerika’da Godzilla olarak tanınmış dev bir iguana olan Japon sinema karakteridir. Zilla, Güney Pasifik’te yapılan Nükleer denemeler sonucu olağanüstü derecede büyümüş, başta gemiler olmak üzere insanlara ve çevresine zarar vermeye başlamıştır.

Zimri [Edebiyat] İngiliz yazar John Dryden’in (1631-1700) Absalom and Achitophel adlı eserinde ikinci Buckingham dükünün adıdır.

Zophiel [Edebiyat] İngiliz şair John Milton’un (1608-1674) Paradise Lost adlı eserinde adı Tanrıların habercisi olarak bir meleğin adıdır.

Zoraida [Edebiyat] İspanyol yazar Cervantes’in Don Quixote adlı eserinde, ‘Esirin hayat ve maceraları’ adlı bölümde Ruy Perez de Viedma ile birlikte evlenmek için kaçan Cezayirli Müslüman kızın adıdır.

Zorro [Sinema] Johnston McCulley tarafından 1919 yılında yaratılan maskeli, pelerinli efsanevi kılıç ustası Meksikalı bir kahramanın adıdır. Zorro, Kaliforniya’nın İspanyol hâkimiyetinde olduğu dönemde despot yönetime karşı gerçek kimliğini (Don Diego de la Vega) gizleyerek savaşmaktadır.

Fakirlerin, baskı altında yaşayıp, haksızlığa uğrayanların korucusu olan Zorro zenginleri soymakta, yoksul Meksika halkının yardımına koşmakta, kötülerin yüreğine korku salmanın ötesinde kamçısı ya da kılıcıyla bir Z işareti çizmesinin ardından ortadan kaybolmaktadır.

Johnston McCulley’in ‘Capistrano’nun laneti’ adlı romanında İspanyol baskısı altında ezilen Meksikalı Peonelere yardım eden vali olarak adı geçtikten bir yıl sonra 1920 yılında Douglas Fairbanks’ın oyunculuğuyla ‘Zorro’nun işareti’ filminde beyazperdeye taşınmıştır.

< İspanyolca zorro ‘tilki’

Zuleika [Edebiyat] George Byron’un (1788-1824), Bride Of Abydos (Abidos Gelini) adlı eserinde Abydos (Mısır) paşası Cafer (Giaffir) Paşa’nın güzel, zarif ve akıllı kızının adı olup ‘Züleyha’nın deforme edilmiş hali olmalıdır. Sevdiği genç olan Selim ile kaçıp evlenmeye söz vermişse de aşığı babası tarafından vurulunca üzüntüsünden ölmüştür.

Zümrüt Kent, Emerald City [Edebiyat] L. Frank Baum’un (1856-1919) Land of Oz adlı kitap serisinde ilk olarak ‘The Wonderful Wizard of Oz’ macerasında bahsi geçen Oz Diyarı’nın baştanbaşa yeşil renkli zümrütler ve çeşitli değerli taşlarla kaplı başkentinin adıdır. Zümrüt Kent’e sarı tuğlalı yoldan (yellow brick road) gidilmektedir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009