Yunan Mitolojisi Sözlüğü (PA-PE)

Aşağıdaki çalışmam A’dan Z’ye Online sunulan alfabetik Yunan Mitolojisi Sözlüğü‘nün P (PA-PE) harfini içermektedir. 

Paean, Paian 1. Şifa tanrısının adı olup, sıklıkla hastalık ve talihsizliğe karşı koruyucu görevi olan diğer tanrılarla (Apollon, Asklepius, Dionysos, Zeus) karıştırılmıştır.

2. Tanrı Apollon’a şükran için söylenilen ilahilerin adıdır.

Paggaios Savaş tanrısı Ares ile Kritoboule’nin oğlu olup, bilmeden öz kızına tecavüz ettiği için intihar etmiştir.

Pagkratis Aloeus ile İphimedieia’nın kızı, Aloadlar’ın kardeşi olup annesiyle birlikte Trakyalılar tarafından kaçırılmış, kral Agassamenos’un payına düşmüştür. Kardeşleri tarafından kurtarılmışsa da bir süre sonra ölmüştür.

Paian Apollon’un şifacılığını ön plana çıkaran sıfatlarından birisi olmasına karşın, Homeros destanlarında ayrı bir tanrı gibi gösterilmiş olduğundan zamanla Apollon ile bütünleştirilen zamanla unutulmuş farklı bir tanrı olduğu sanılmaktadır.

Paion Endymion’un oğlu, Aitolos, Epeios, Eurykyde’nin kardeşi ve Paionların atasıdır (Pauisanias, V1,4).

Paksos Plutarkhos’a göre tanrı Pan’ın ölümünü sahilden geçen denizcilere duyuran adanın adıdır.

Paktolos Zeus ile Leukothea’nın oğlu Euryanassa’nın babası bir nehir tanrısı olup, Anadolu’da aynı isimli ırmağa adını vermiştir. Yanlışlıkla kız kardeşiyle birlikte olunca kendini Khrysorroas ırmağına atmış, ölümünden sonra bu ırmak Paktalos adıyla anılmıştır. Günümüzde (Ege bölgemizde yer alan) Sart Çayı olarak bilinmekte olup, Midas efsanesinde de bahsi geçmektedir. Dionysos’un dokunduğu her şeyi altına çevirme yeteneği kazandırdığı kral Midas pişman olup tanrıya yalvarınca Paktolos ırmağında yıkanmasının derdine çare olacağı cevabını almıştır. Bu yüzden ırmağın sularının altın taşıdığına inanılmaktaydı.

Palaki Zeus ile su perisi Thalia’nın ikiz oğullarının adı olup, Sicilya’da kahraman olarak saygı gösterilen yeraltı dünyası tanrılarıdır (Ovid V, 406; Vergilius IX, 585).

Palaemon, Palaimon 1. Fenike kökenli tanrı Melkart ile ilişkili bir deniz tanrısının adı olup, kocasından kaçan Kadmos’un kızı İno, oğlu Melikertes ile denize atlayınca kadın deniz tanrıçasına, çocuk ise Palaemon adıyla bir deniz tanrısına dönüşmüştür.

2. Aitolos’un oğlu olup, Argonautlardan birisidir.
3. Herakles’in oğullarından birisinin adıdır.

Palaiphatos Homeros ile Hesiodos’dan önce yaşamış bir ozanın adı olup, Suidas’a göre (bugüne izi kalmamış) 5.000 dizelik Kosmogonia adlı yapıtın yazarıdır.

Palaistra Kephallinialı Pandokos’un kızının adı olup, yakışıklı tanrı Hermes’e aşık olunca yoldan geçenleri evine davet edip öldüren babasının önce davranması konusunda tanrıyı uyarmıştır.

Palaksos Labrandos ve Panamoros ile birlikte Labranda kentinin kurucularından birisinin adıdır.

Palamedes Euboea kralı Nauplius ile kraliçe Κlymene’nin üç oğlundan birisinin adı olup, Poseidon’un torunudur. Menelaos’un da kuzeni olup, karısı Helen kaçırıldığında onu teselli etmiş ve Truva Savaşı hazırlıklarında aktif olarak yer almış, savaşa katılmamak için deli taklidi yapan Odysseus’u görmeye gitmiş, tarlaya tuz ekerek delirdiği izlenimini vermeye çalışan Odysseus’un oğlunu sabanın önüne koyarak kahramanın yalanını ortaya çıkarmıştır. Odysseus, Palamedes’in oğlunun hayatını tehdit edilmesini hiç unutmamış ve Truva’da adama bir tuzak kurarak hain gibi görünmesini sağlayarak, Agamemnon’un emriyle taşlanarak öldürülmesini sağlamıştır.

Palatidai Atina kralı Pandion’un torunları, Aigeus’un yeğenleri, Theseus’un kuzenleri olan Pallas’ın elli oğlunun adıdır. Aiges’un bir çocuğu olduğunu bilmeyen Palatidailer Theseus’un babası tarafından tanınması ve yeni Atina kralı ilanı üzerine kuzenleriyle savaşa girmişlerse de yenilip öldürülmüşlerdir.

Palikoi Tanrı Zeus ile Thaleia’nın ikiz oğullarının adı olup, tanrıça Hera’dan korkan Thaleia hamileyken çocuklarını korumak için yeraltına saklanmış ve burada doğum yapmıştır. Sicilyalıların üzerlerine yemin ettikleri ikiz tanrıların kült merkezi Lago di Naftia gölü civarıydı. Köylüler, ettikleri yeminlerini bir tabletin üzerine atıp dibinden sıcak sular fışkıran bu göle fırlatırlar suya batmazsa yeminin doğruluğu, batarsa yalan olduğu ortaya çıkardı.

Palladion Tanrıça Pallas’ı sembolize eden ve bazı sihirli güçlere sahip olduğuna inanılan heykellerin adıdır. Homeros’un destanlarında adı geçmemesine karşın, farklı yazarlara göre Athena Pallas heykeli Truva kentini on yıl boyunca korumuştu. Başka kentlerde aynı heykele sahip olduklarını iddia ederek güç ve şöhretlerini arttırmak istemişlerdir. Bu yüzden pek çok Pallas heykeli ve her birinin ayrı bir efsanesi vardır. Bir söylenceye göre Odysseus ile Diomedes savaş sırasında abu heykeli kent dışına kaçırdıkları için Truva’nın bahtı kararmıştır. Vergilius’a göre Aeneias bu heykeli beraberinde Truva’dan Roma’ya getirmiştir.

Bkz. Pallas Athena

Pallas 1. Tanrıça Athena’nın ayinlerde kullanılan sıfatıdır.

2. Krius aile Eurybia’nın oğlu ve Styks’in kocası olan Titanlardan birisi olup, Perseus ile Astraios’un kardeşi, Zelus, Nike, Kratos ve Bia’nın babasıdır.
3. Lykaon’un oğlu, Khryse’nin babasıdır.
4. Euandros’un oğlu olup Palatinus’a adını vermiş ve Turnus tarafından öldürülmüştür.
5. Pandion’un küçük oğlunun adı olup, elli oğluyla birlikte amcaları Atina kralı Theseus’a karşı ayaklanmışsa da hepsi öldürülmüştür.

Pallas Athena Pallas kelimesinin ‘bakire’ demek mi yoksa öldürdüğü bir devin adından mı geldiği tartışma konusu olmuşsa da tanrıçanın Parthenios (bakire) adlı başka bir sıfatının olması ilk düşünceyi güçlendirmektedir. İkinci efsaneye göre ise Athena Triton’un kızı olan arkadaşı Pallas’ı bir kavgada yanlışlıkla öldürmüş, üzüntüsünden arkadaşının bir heykelini yapıp Olympos’a dikmişse de Zeus heykeli Truva’ya doğru fırlatıp atmış, ünlü ‘Palladion’ heykeli bu suretle ortaya çıkmıştır. Alternatif bir izah tarzı ise Pallas’ın Athena öncesinde var olmuş bir tanrıça olup, zamanla unutulup yerini bu tanrıçaya bıraktığıdır.

Pallas Oğulları Bkz. Pallas (5)

Pallene Khersonnesos kralı Sithon ile Neilos’un kızı Ankhiroe’nin kızının adıdır. Sithon, kızını evlendireceği erkeğin teke tek dövüşte kendisini yenmesini arzuluyor ama tüm talipleri de mücadele sırasında öldürüyordu. Yaşlanıp güçten düşünce taliplerin birbiriyle dövüşmesini istemiş, Dryas ile Klitos adlı gençler de ölümüne dövüşmüşlerdir. Pallene, Klitas’a aşık olduğundan hile ile rakibini yenmesini sağlamışsa da babası durumu öğrenince kızına ölüm cezasını uygun görmüş; tanrıça Aphrodite araya girerek gençlerin evlenmesini sağlamıştır.

Pamphagus Aktaion’un köpeklerinden birisinin adıdır.

Pamphos Eski çağlarda Demeter, Artemis, Eros, Poseidon, Kharitler ve Atinalılar için hymnos ve şiirler yazmış bir şairin adıdır (Pausanias, II, 28).

Pamphylos Aigimios’un oğlu ve Orsobia’nın kocası olup Dor klanlarından birisine adını vermiştir.

Pan Tarlalar, hayvan sürüleri, ormanlar ve çobanların koruyucu tanrısının adı olup, keçi bacaklı boynuzlu, kıllı vücutlu ve sivri kulaklı bir insan olarak tasvir edilmektedir. Başlangıçta Aigipan (Keçi Pan) adıyla Arkadialı çobanlar tarafından tapınılmaktayken, kültürü ayılmış hatta Roma panteonuna Sylvanus veya Faunus adlarıyla kabul edilmiştir. Bir söylenceye göre Hermes ile Dryops’ın kızının oğlu, bir başkasına göre Zeus ile Hydris’in (veya Kallisto’nun) oğludur.

Pan, çalılıklara gizlenerek su perilerini (nympha) gözetler, bitmez tükenmez cinsel iştahlarıyla yakalamak için peşlerine düşer ve öğle sıcağı bastırınca uykuya dalar. Pandeon ya da syrinks adlı flüt icat ettiğine inanılan Pan’ın öyküleri şiirlerle doludur. Plutarkhos’un Kehanetler Üstüne adlı kitabında bildirdiğine göre Ege denizinde Paksos adası civarından geçen denizciler bu adadan gelen bir haykırış duymuşlar: “Epiros’a gidince bildirin ki Yüce Pan öldü”. Denizciler Epiros’ta duyduklarını söyleyince doğadaki tüm canlılar, hatta taşlar ve tepeler bile yürek paralayıcı bir sesle Tanrılarının ölümüne ağlamışlardır.

Panakeia 1. Tüm hastalıklara iyi gelen bir otun adı olup, eski Yunanda önemsiz bir şifa tanrıçası olarak kişileştirilmiş, Asklepius ile Epione’nin kızı olarak kabul edilmekteydi.

2. [Simya] Tüm hastalıkları tedavi edip, gençlik bağışlayan bir ilacın adıdır.

Panarkride Girit adasında büyüyen bebk Zeus’a adanın en güzel balarlını taşıyan arının adıdır.

Pandareus Merops’un oğlu, Aedon’un babası ve Tantalus’un arkadaşı olup, Girit’teki Zeus tapınağından bronz bir köpek çalmıştır. Kimi kaynaklara göre Sicilya’ya kaçmış kimine göre hırsızlığından dolayı taşa dönüştürülmüştür.

Pandarus Troas’daki Lykialıların Priamos’a yardım için Truva’ya gönderdikleri birliğin komutanı olup, Zeleialı Lykaon’un oğludur. Apollon’un ok atmayı öğrettiği ünlü bir okçu olup, tanrıça Athena’nın teşvikiyle Paris ile teke tek dövüşen Menelaos’u yaralayarak Yunanlarla Truvalılar arasındaki ateşkesin bozulmasına sebep olmuştur.

Pandia 1. Zeus ile Selene’nin kızı olup, önemsiz bir ışık tanrıçasıdır.

2. [Eski Yunan] Atina’da kral Pandion onuruna düzenlenen festivalin adıdır.

Pandion 1. Atina kralı Pandion’un torunun (Yarı insan yarı yılan olan Kekropsun) oğlu olup, sekizinci Attike kralıdır. Atina’dan sürülünce Megara’ya kaçmış ve buranın hükümdarı olmuştur.

2. Erikhthonios ile Praksithea’nın oğlu olup, teyzesi Zeuksippe ile evlenmiş ondan Eretkheus, Boutes, Prokne ve Philomene’nin babası olmuştur. Büyüdüğünde Atina tahtına geçecektir.
3. Phineus ile Kleopatra’nın oğlu olup üvey annesi tarafından iftira edilince babası tarafından kör edilmiştir.

Pandokos Palaistra’nın Hermes tarafından öldürülen babasının adı olup, Yunanca ‘konuksever’ anlamına gelmektedir.

Pandora Prometheus’un tanrılardan ateşi çalıp insanlara hediye etmesine kızan Zeus’un emriyle Ateş tanrısı Hephaistos’un topraktan yarattığı ilk kadının adıdır.

Prometheus’un erkek kardeşi Epimetheus, kardeşinin Zeus’tan armağan kabul etmemesi yönündeki uyarısını dikkate almamış ve Zeus’un gönderdiği Pandora ile evlenmiştir. Pandora’nın adı Yunanca ‘bütün tanrıların armağanı’ anlamına gelmektedir. Aphrodite’nin güzellik, Apollon’un müzik, Hermes’in ikna yeteneği gibi özellikleri ilk kadına armağan etmesinden bu adla anılmıştır.

Pandora içinde her türlü kötülüğün olduğu kutusunu açarak yeryüzüne yayılmalarını sağlamış kaçmadan önce kapağını kapattıktan en dipte bulunan umut dışarı çıkacak zamanı bulamamıştır.

Pandoros Atina kralı Erekhtheus ile Praksithea’nın oğullarından birisinin adı olup, Kalkhis kentinin kurucusu kabul edilir.

Pandrosos Yarı insan yarı yılan olan Kekrops ile Aktaios’un kızı Aglauros’un üç kızından birisinin adıdır. Kız kardeşleriyle birlikte tanrıça Athena’nın Erikhthonios’u sakladığı sepeti açınca ölümle (bir yoruma göre Akropolden aşağı atlayarak bir diğerine göre korkudan taş kesilerek) cezalandırılmıştır.

Paneias Harmon dağından bulunan Pan tapınağının adıdır.

Panides Amphidamas’ın kardeşi olan Khalkis (Euboia’da) kralının adı olup, ağabeyinin cenaze töreninde düzenlenen destan okuma yarışmasında Hesiodos ile Homeros yarışmışlar, Panides Hesiodos’u seçmesine karşın halk Homeros’u beğenince ödül Homeros’a verilmiştir. Bununla birlikte kralın adı, eski Yunan’da zevksiz beğeniler için kullanılan bir deyime konu olmuştur: Panides’in kararı

Panopea Nereidlerden birisinin adıdır.

Panopeus Phokus’un oğlu Thebai’i general Amphitryon’un arkadaşı ve Epeus’un babası olup, Panopeia kentine adını vermiştir (İlyada XXIII, 665).

Panoptes Güneş tanrısı Helios ve yüz gözlü canavar Argus için kullanılan bir lakap olup ‘her şeyi gören’ anlamındadır.

Panthoos Priamos’un arkadaşı olan Delphoi asıllı Apollon rahibi yaşlı bir Truvalının adıdır. Truva kenti ele geçirilirken öldürülmüştür (İlyada, III, 146; xıv, 450).

Pantokrator Zeus’un lakaplarından birisidir.

Paphos 1. Paphos kentine adını veren bir su perisinin adı olup, tanrı Apollon’dan Kinyras adlı bir oğlu olmuştur.

2. Kephalos ile Aurora’nın oğlu ve Kıbrıs adasındaki Paphos kentinin kurucusudur.

Paraibios Babası Hamadryadların barındığı bir ağacı keserek ağaç perilerinin ölümüne sebep olduğu için lanetlenmiş bir ailenin oğlu olan bir Trakyalının adıdır. Phineus’un tavsiyesiyle periler için bir tapınak inşa ederek lanetin kalkmasını sağlamıştır.

Paralos Savaş gemisini icat eden Atinalının adıdır.

Paredros Yunan panteonunda yer alan küçük tanrıları tanımlayan bir terimdir.

Paris Truva kralı Priamos ile karısı Hekuba’nın en küçük oğlunun adı olup, annesinin doğumdan önce gördüğü bir rüya falcılar tarafından kötüye yorulunca kralın emriyle İda dağına bırakılmıştır. Dağda önce dişi bir ayı tarafından emzirilip ardından çobanlar tarafından bulunup büyütülmüştür. Delikanlılık çağında Truva’da bir şenlikte kim olduğunu bilmediği kardeşlerini yenmiş ve kimliği açığa çıkınca kral tarafından saraya kabul edilmiştir.

Paris’in İda dağında çobanlık yaparken Oinone adlı bir periyi sevdiği söylenmekteydi. Tanrılar, Thetis ile Peleus’un düğünü için toplandıklarında Eris (nifak) tanrıçaların aralarına altın bir elma atmış, bunun en güzel tanrıçaya ait olduğunu bildirmiştir. Bu durumda Zeus, Hermes’i Hera, Athena ve Aphrodite’yi İda dağına götürmek ve Paris’i hakem tayin etmekle görevlendirmiştir. Her üç tanrıça da Paris’e en güzel seçilmeleri durumunda korumaları altına almayı ve olağanüstü hediyelerle ödüllendirmeyi önermiş ama genç adam kendisine Truvalı Helen’in aşkını vaat eden Aphrodite’yi seçmiştir. Paris, nympha Oinone’yi terk ederek Sparta’ya gitmiş Katreus’un cenaze töreni için Girit’e giden Menelaos’un karısı Helen’i baştan çıkarmıştır.

Sparta kralı Menelaos’un karısı Helen’i kaçırarak barışın bozulmasına sebep olan kahraman Truva Savaşı sırasında Apollon’un yardımıyla Skaia kapısında ayağına attığı bir okla Akhilleus’u topuğundan vurarak öldürmüştür. Truva Savaşı sırasında Herakles’in yayını taşıyan Philoktetes tarafından teke tek çarpışmada kasığından vurularak öldürülmüştür.

Paris’in doğumu ve hayatı Euripides’in (MÖ 5. yüzyıl) Andromakhe, Helena ve Truvalı kadınlarda, Apollodorus tarafından Epitome’de (MÖ 2. yüzyıl), Higinius (MÖ 1. yüzyıl) Fabulo’da anlatılmıştır.

 

Paris’in seçimi

Paris henüz çobanken, sonunda Truva’nın yıkımına yol açacak olan olay gerçekleşir. Olympos’un efendisi Zeus, deniz tanrıçası Thetis ile büyük ölümlü kahraman Peleus’un evliliklerini kutlamak için bir düğün yapar. Kavga tanrıçası Eris dışında bütün tanrı ve tanrıçaları davet eder çünkü düğün tartışma yeri değildir. Çok kızan Eris de düğüne gelir. Katılmasına izin verilmeyince, salona bir altın elma atar ve bunun en güzel tanrıça için bir armağan olduğunu söyler. Bütün tanrıçalar altına sahip olmak isterler ama sonunda Hera, Athena ve Aphrodite dışındakiler bu arzularından vazgeçerler. Üç tanrıça, Zeus’tan en güzelin hangisi olduğuna karar vermek ister ama Zeus karısıyla iki kızı arasında tercih yapmak istemez. Bunun üzerine ulağı Hermes’e altın elmayı ve üç tanrıçayı İda dağına götürmesini, orada koyunlarını güden Paris’e seçimi yaptırmasını emreder. Üç tanrıça da, Paris’e özel bir armağan verirlerse kendisini seçeceğini düşünmektedirler. Hera, “Paris, elmayı bana verirsen sana olağanüstü zenginlikler vereceğim ve seni bütün ölümlülerin yöneticisi yapacağım” der. Athena, “Elmayı bana verirsen Paris, seni ölümlülerin en cesuru ve bilgesi yapacağım, savaşta yenilmez ve bütün sanatlarda yetenekli olacaksın” der. Ve son olarak da Aphrodite, “Elmayı bana verirsen Paris, sana Kral Tyndareos’un kızı, dünyanın en güzel kadını Helen’i vereceğim” der. Aphrodite içi, Helena’nın Sparta kralı Menelaos’la zaten evli olması önemli değildir ve bu durumu Paris’e söylemez. Paris en çok Aphrodite’nin armağanını beğenir, elmayı ona verir ve o andan itibaren Hera ve Athena bütün Truvalılardan nefret eder. Sonra Paris Sparta’ya gider, dokuz gün Menelaos’un konuğu olur. Menelaos bir yolculuğa çıkınca Paris Helena’i kendisi ile Truva’ya gitmeye ikna eder. Helen dokuz yaşındaki kızını evde bırakır, bütün eşyasını alır ve o gece Paris’le denize açılır (Rosenberg 2005: 90-91).

Parnassos Su perisi Kleodora ile Poseidon’un oğlu olan bir kahramanın adıdır. Pyto kâhinliğinin kurucusu olmasının yanı sıra Parnassos dağına adını vermiştir.

Parrasios Arkadia’ya adını veren Arkas’ın babası ve Parrasia kentinin kurucusu olup, Lykaon veya Zeus’un oğlu olduğu sanılmaktadır.

Parsondes Med kralı Artaios’un gözde savaşçılarından birisinin adı olup, efemine Babil şatrapı Nanaros’un mevkisine göz dikince, şatrapın adamları tarafından sarhoş edilip yakalanmıştır. Nanaros, savaşçıyı haremağalarına teslim etmiş, tıraş ettirip, kadın kıyafetleri giydirerek yedi yıl boyunca hareminde kadın gibi yaşatmıştır. Yedi yılın sonunda bir haremağası sayesinde kral Artaios’a mesaj gönderip varlığından haberdar etti ve serbest kalmayı başardı. Bununla birlikte kral Nanaros’un hediyelerine kanıp şatrapı cezalandırmayınca Parsondes üç bin adamıyla Kadusialılar ülkesine giderek, çetin bir mücadelenin ardından Kadusia kralı oldu ve eski kralına savaşa ilan etti (Diodorus, Sicilius II, 33).

Parthaon Agenor’un oğlu ve Oeneus’un babası olan Kalydon kralıdır.

Parthenopaeus, Parthenopaios Thebai kentine karşı akın düzenleyen yedi kahramandan birisinin adı olup, Atalante ile Meleagros veya Melanion’un oğludur. Annesi oğlunun öleceğini önceden anlamış Thebai’ye gitmesini engellemeye çalışmıştır. Nemea şenliklerinde ok atma yarışmasında birinci olan yakışıklı genç (Vergilius VI, 480).

Parthenope Kız kardeşleriyle birlikte denize atlayarak intihar eden bir esirenin adı olup mezarı cesedinin sahile vurduğu Napoli kentindedir.

Parthenos 1. Tanrıça Athena’nın lakaplarından birisi olup ‘bakire’ anlamındadır.

2. Staphylos ile Khrysothemis’in kızı, Roio ile Molpadia’nın kardeşidir. Baba Staphylos, Molpadia ile Parthenos’u şaraplarına göz kulak olmakla görevlendirmiş, kardeşler uyuya kalınca domuzlar kilerdeki şarap küplerini kırmışlar, korkan iki kız kendilerini uçurumdan aşağı atıp intihar ederken Apollon tarafından kurtarılmışlardır.

Pasiphae Güneş tanrısı Helios ile Okeanid Perse’nin kızı, Girit kralı Minos’un karısı ve Glaukos, Andogeus, Phaidra ile Ariadne’nin annesidir. Kral Minos, deniz tanrısı Poseidon’a hakaret etme talihsizliğinde bulununca Poseidon, Paisphae’nin bir boğaya aşık olmasını ve ondan Minoatur adlı yarı insan yarı boğa canavarı doğurmasını sağlayarak intikam almıştır.

Boğaya aşık olan Pasiphae ihtirasını tatmin etmek için Daidolos’a tahtadan bir inek heykeli yaptırmış, bu heykelin içine girerek boğayla çiftleşmeyi başarmıştır.

Pasiphae’nin kardeşi Kirke ve yeğeni Medeia gibi büyücü olduğu hatta kocası Minos’a büyü yaptığı, Minos’un seviştiği kadınları bedeninden çıkan yılanlara yedirdiği söyleniyordu.

Pater Andron Te Theon Zeus’un unvanı olup ‘Tanrıların ve insanların’ babası anlamına gelmektedir.

Pathos Aphrodite ile Ares’in oğlu olan tutku tanrısının adıdır.

Patroklos, Patroklus Lokris’te bulunan Opus kentinin kralı Menoetius’un oğlu ve Akhilleus’un Truva Savaşı’nda Hektor tarafından öldürülen en yakın arkadaşının adıdır.

Daha çocukken kemik oyunu sırasında öfkeyle arkadaşı Klitonymos’u öldürünce sürgüne mahkûm edilen Patraklos, Peleus tarafından sahiplenilip, oğlu Akhilleus ile birlikte büyütülmüştür. Patroklos, Truva Savaşı sırasında yiğitliğini gösterme fırsatı bulmuş son olarak dostu Akhilleus’un zırhıyla Myrmidonların başında Truvalılara saldırmış, sırasıyla Pyraikhmes, Areilokos, Proonoos, Thestor, Erylas, Erymas, Amphoteros, Epaltes, Tlepolemos, Ekhios, Pyris, İpheus, Euippos, Polymelos, Sapedon, Thasydemes, Sthenelas, Adrastos, Autonoos, Epheklos, Perimos, Epistor, Melanippos, Elas, Moulios ve Hektor’un arabacısı Kebrion’u öldürmüşse de tanrı Apollon’un yardımıyla Hektor tarafından öldürülmüştür.

Patron 1. Alontion kentinin kurucusu kabul edilen Akarnalialı bir kahramanın adı olup, Agkhises’in cenaze töreni oyunlarına katıldığı bilinmektedir.

2. Euandros’un Romalı bir arkadaşının adıdır.

Patroos İonia’da tanrı Apollon’un unvanı olup ‘baba’ anlamına gelmekte, tanrı Zeus yerine Apollon için kullanılmaktadır.

Pegasis Pegasos’un toynağını yere vurması sonucu oluşan Hippokrene pınarının koruyucu perisinin adıdır.

Pegasus Ölümsüz kanatlı bir atın adı olup, Perseus tarafından öldürülen Medusa’nın (Poseidon’dan hamile kalmış) karnından fırlayarak doğmuştur.

Bellerophontes tarafından ehlileştirilmiş, gem ve dizginlerinin takıldığı altından bir alt başlığı Athena tarafından hediye edilmiştir. Bellerophontes, Pegasus’un yardımıyla Khimaira’yı öldürmüş, Amazonları yenmiştir.

Peiren 1. Bir söylenceye göre Zeus’un aşık olduğu İo’nun babasının adıdır (Apollodoros, Bibliotheke II, 1, 3).

2. Korinthos kralı Glaukos’un oğlu, Bellorophontes’in erkek kardeşi olup, ağabeyi tarafından kazayla öldürülmüştür.

Peirene Nehir tanrısı Asopos’un kızlarından birisi olup, Poseidon’dan Lekhes ile Kenkhrias adlı çocukları olmuş, adı Korinthos’ta bir su kaynağına verilmiştir.

Peirides Şarkı söylemekte usta olduklarından Musalarla rekabet etmeye kalkışan Pieros ile Euippe’nin dokuz genç kızının adıdır. Helikon dağına gidip Musalara meydan okumuş ama yapılan şarkı yarışmasında yenilmiş bu yüzden Musalar tarafından kuşa dönüştürülmüşlerdir.

Nikandros’a göre Peiridesler şunlardır:

Kolymbas, İygks, Kenkhris, Kissa, Khloris, Akalanthis, Nessa, Pipo, Grakontis.

Peirithoos Tanrıça Dia ile Zeus veya İkion’un oğlunun adı olup, Minotaur tarafından öldürülen Theseus’un en iyi arkadaşı olan Teselyalı bir kahramanın adıdır. Meleagros’un misafiri olarak Kaydon domuzu avına katılmış, Hippodameia ile evlenmiş, Kentaurlarla dövüşmüş, Theseus ile arkadaş olup Helen’i kaçırmış, Hades’in karısı Persophone’yi kaçırmak için Theseus ile Cehenneme gitmiş ama arkadaşı Herakles tarafından kurtarılırken Peirithoos orada Erinyelere yakalanıp, bir yer altı taşına oturtularak mahsur kalmıştır.

Peisidike 1. Lesbos adasında Methymna kentinin kralının kızının adı olup, kenti kuşatan Akhilleus’a aşık olunca kahramana kendisiyle evlenmeye söz verirse kentin kapılarını açtıracağını söylemiş, Akhilleus önce teklifi kabul etmesine karşın, Peisidike’nin babasına ihanetinden tiksinerek kapıların açılmasının ardından kızı askerlerine linç ettirmiştir.

2. Nestor ile Anaksibia’nın kızının adıdır.
3. Ailos ile Enarete’nin kızlarından birisinin adıdır.
4. Troas’ın Monenia kentinin kralının kızı olup, kenti kuşatıp saldırı hazırılığı yapan Akhilleus’a kentin susuzluktan teslim olmak üzere olduğunu bir pusula ile bildirince, Akhilleus kenti kolayca ele geçirmiştir (Apollodoros, Bibliotheke I, 9, 10).

Peisistratos Pylos kralı Nestor’un en küçük oğlunun adı olup, Telemakhos’a Pylos’tan Sparta’ya giderken eşlik etmiştir.

Peitho 1. Okeanos ile Tethys’in kızlarından birisidir (Theogonia 349).

Pelasgos 1. Niobe ile Zeus’un oğlu ve (su perisi Kyllene, Deianeira veya Okeanos’un kızı Melioba’dan) Lykaon’un babasıdır. Arkadia efsanelerine göre Lykaon’un babsı Pelasgos Arkadia’da yaşamış ilk insan olup, Pelasgos kabilesinin atasıdır (Apollodoros, Bibliotheke, II,1,1) Yunanların gelişinden önce Anadolu’da yaşamış Pelasglar adlı halkın Girit ve Sicilya ve Etruria’da da yaşamış olup, bir ön-Hint Avrupa dili konuştuğu sanılmaktadır.

2. Triopas ile Sois’in oğlu İasos ile Agenor’un kardeşi olan bir Argoslunun adıdır (Pausanias, I,14).
3. Larissa ile Poseidon’un oğlu, Akhaios ile Phthios’un kardeşi olup, üç kardeş Pelopo-nisos’tan ayrılıp Teselya’yı işgal etmişlerdir.

Peleus Aegina kralı Aiakos’un ile Endeis’in oğlu olup, Teselya’da bulunan Phthia kentinin kralıdır. İason’a Altın Post macerasında eşlik eden Argonautlardan birisi ve Akhilleus’un babasıdır.

Söylenceye göre öz kardeşi Telemon ile birlikte kıskandıkları üvey kardeşleri Phokos’u öldürmek için kura çekmişler, Telamon kurayı çekince Phokos’u başına bir disk atarak öldürmüştür. Aiakos, cinayeti öğrenince iki oğlunu sürgüne göndermiştir. Sürgünde Aktor’un kızı ile evlenmiş, ama Kalydon avında kazayla kayınpederini öldürünce bu sefer İolkos’a Akastos’un sarayına sürgün gitmiştir. Akastos’un karısı Astydameia, Peleus’a aşık olmuş ama aşkı reddedilince hem kocasına tecavüze uğradığı yalanını bildirmiş hem de Peleus’un karısına Peleus’un Akastos’un kızı Sterope ile evlenme üzere olduğuna dair bir mektup göndererek kadının intihar etmesine sebep olmuştur. Peleus, konuğunu öldürmenin doğru olmayacağını düşünerek onu av bahanesiyle Pelion dağına götürüp, Peleus uyurken silahını saklayarak dağ başında yalnız bırakarak silahsız kalınca Kentauroslar tarafından yakalanıp öldürüleceğini ummuştur. Peleus uyanınca kendisini bu güç durumdan kurtarmış, İason ve Disokurların yardımıyla Akastos’un kentini ele geçirip, Astydameia’yı linç ettirmiştir.

Daha sonra Nereus’un kızı Thetis’le evlenmiş, karısının doğan çocuklarını ölümsüz kılmaya çalışırken ölmelerine sebep olduğunu fark edip küçük oğlu Akhilleus’u kurtarmıştır. Oğlu Akhilleus Truva’da savaşırken Akastos’un oğulları tarafından saldırıya uğrayınca Kos adasına kaçmış ve burada eceliyle ölmüştür.

Peleus’un Kılıcı Av veya savaş sırasında kullananın gücünü arttırdığına inanılan sihirli bir kılıcın adıdır.

Peliades İolos kralı Peleus’un kızları olup, büyücü Medeia’dan öğrendikleri bir yöntemle babalarını bir kazanda pişirerek gençleştirmek isterken öldürmüşlerdir.

Pelias Tyro ile Poseidon’un oğlu ve Neleus’un ikiz kardeşinin adıdır. Tyro, çocuklarının doğumunu saklayıp onları terk edince at tüccarları tarafından bulunup büyütülmüşlerdir. Peleus delikanlılık çağına gelince Neleus ile birlikte annelerine zulmeden üvey anneleri Sidero’yu Hera tapınağında öldürmüştür. Daha sonra iktidar için aralarında mücadele eden iki kardeşten Peleus galip gelince kardeşi Messinia’ya kaçmıştır.

Pelias’ın deniz kıyısında Poseidon’a kurban töreninde gördüğü yeğeni İason’un, bir kâhinin bahsettiği kendini tahtından edecek kişi olduğunu anlayınca ona: ‘kral olsaydın, seni tahtından edecek kişiye ne yapardın?’ sorusunu sormuş, ‘altın postu bulmaya gönderirdim’ cevabını alınca gencin tavsiyesine uyarak İason’u Argo seferine göndermiştir.

Pelias, yeğenini Karadeniz’e göndermesinin ardından üvey kardeşi Aison’u boğa kanı içerek ölmeye zorlamıştır. İason’un annesi Alkimede ise kralı lanetleyerek kendisini asmıştır. Dört ay sonra beraberinde Medea ile dönen İason intikam planları yapmaya başladıysa da bu işi büyücü eşine bırakmış, karısı Medea, Pelias’ın kızlarına yaşlanan babalarını gençleştirebilecek bir yöntem öğreteceğini söylemiştir. Bir koyunu parçaladıktan sonra bazı otlarla kaynattığı kazandan genç bir kuzu çıkararak kızların güvenini kazanmış, büyücü kadına inanan kızlar babalarını parçalayıp bir kazanda kaynatarak öldürdükten sonra hatalarını anlayıp ülkeyi terk etmişlerdir. Pelias’ın oğlu Akastos durumu öğrenince İason ile Medea’yı İolkos krallığından kovmuştur.

Pelion Gigantların Tanrılar ile yaptıkları savaşta Olympos ve Ossa dağlarının üzerine koyarak merdiven olarak kullandığı efsanevi dağın adı olup, kentaurların yurdudur.

Pelopeia Thyestes’in kızı olup, babasıyla girdiği ensest ilişkiden Aegisthus’a hamile kalmış, bu sırada Atreus’la evlenmiştir.

Pelops Sipylos kralı Tantalοs’un oğlu ve Zeus’un torununun adı olup, Peloponnese bölgesinde Mycenae kentinde hüküm sürmüş Pelop hanedanının kurucusudur. Anadolu’dan hazineleri ve Firigya’lı göçmenleriyle birlikte Yunanistan’a göçerek yerleşmiştir.

Bir söylenceye göre Tantalos bir kıtlık sırasında oğlu Pelops’u tanrılara kurban edip yahni olarak pişirmişse de tanrılar gencin bedenini yeniden bir araya getirerek tekrar hayat vermişlerdir. Bu sırada tanrıça Demeter’in insan eti olduğunu bilmeden ısırdığı omuz parçasının yerine fildişinden bir parça eklemişlerdir.

Hippodameia ile evlenip pek çok çocuk sahibi olmuştur. Truva Savaşı sırasında kentin alınabilmesi için Pelops’un omuz kemiğinin kente getirilmesi kehanet edilince Pisa’dan Truva’ya getirilmiştir.

Peloria [Eski Yunan] Köleler ve sahiplerinin bir günlüğüne de olsa eşit haklara sahip olduğu bir bayramın adı olup, Teselya’da Zeus Pelorios onuruna düzenlenmekteydi.

Pelorios [Eski Yunan] Yunanca ‘dev’ anlamına gelen kelime Zeus’un unvanlarından birisidir.

Pemphredo Üç yaşlı kadın olan Gri Kadınlar’dan (Graeae) birisinin adıdır (diğerleri: Enyo, Dino).

Peneleos Hippalkimos’un oğlu olan Boitialı bir kahramanın adı olup, Argo seferine ve Truva Savaşına katılmıştır. Helena’nın taliplerinden birisi olan Peneleos, Truva’da İlioneus ile Lykon’u öldürmüş, bir söylenceye göre Eurypylos tarafından öldürülmüş bir başkasına göre tahta atın içinde kente girmiştir.

Penelope İkarius’un kızı, Truvalı Helen’in kuzeni ve Odysseus’un vefakâr karısının adıdır.

Truva Savaşına katılan kocasını yirmi yıl boyunca sadakatle bekleyen Penelope’ye pek çok erkek talip olmuş, Odysseus geri dönüp karısına talip olana rakipleriyle mücadelesini kazandıktan sonra kendisini karısına tanıtmıştır. Homeros sonrası dönemlere ait destanlarda Penelope’nin kocasına sadık kalmadığı hatta 129 talibin hepsiyle sırayla birlikte olduğu ve tanrı Pan’ın bu ilişkilerden doğduğu anlatılmaktadır. Diğer söylencelerde Odysseus’un kendisine sadık kalmayan karısını kovduğu, kadının Sparta’ya gidip orada öldüğü, bir başkasında ise Odysseus’un dönüşünden sonra çiftin Ptoliporthes adlı bir oğulları olduğundan bahsedilmektedir.

Peneus, Peneios 1. Teselyalı bir nehir tanrısının adı olup, Okeanos ile Tethys’in oğlu ve Daphne’nin babasıdır.

2. Herakles’in ırmak yatağını değiştirmesi sonucu kral Augias’ın ahırlarının bir günde temizlenmesine bir diğer nehir tanrısı Alpheios ile birlikte yardım eden ırmak tanrının adıdır.

Penia Yoksulluğun kişileştirilmiş formu olup, fakirler tarafından tapınılan bu tanrıça bir ziyafetin ardından yararlılık tanrısı Porus ile evlenmiş ve Eros’u doğurmuştur (Platon, Symposion 203).

Penthesilea Homeros sonrası destanlarda Ares ile Otrere’nin kızı ve bir Amazon kraliçesinin adı olarak geçmekte olup, Hektor’un ölümünden sonra Truva’ya Priamos’un yardımına gelip Yunanlara karşı yiğitçe çarpışmışsa da Akhilleus tarafından öldürülmüştür. Akhilleus, öldürdüğü kişinin erkek değil kadın olduğunu anlayınca oturup ağlamış, bu sırada kendisiyle alay eden Thersites’i öldürmüştür.

Pentheus Agave ile Ekhion’un oğlu olan Thebai kralının adı olup Dionysos kültünün yayılmasına karşı çıkmış, öz annesi ile diğer Bacchaeler tarafından yanlışlıkla hayvan sanılarak parçalanmıştır.

Penthilos Orestes ile Erigone’nin oğlunun adı olup, Lesbos (Midilli) adasının soylu ailelerinden Penthilid soyunun efsanevi atasıdır.

Penthos Keder ve hüznün kişileştirilmiş formunun adı olup, Zeus tanrılara görev dağıtımı yaparken sona kalmış olduğunda ona sadece ölülerin ardından dökülen gözyaşı ve keder duygusuna sahip çıkma görevi kalmıştır.

Pentozalis Girit adasında oynanan bir geleneksel halk dansı olup, adını pente ‘beş’ basit adımla oynanılmasından almıştır.

Peparethos Dionysos ile Ariadne’nin dört oğlundan birisinin adıdır (diğerleri: Thoas, Staphylos, Dinopion).

Pepromene Tanrıbilimciler tarafından yaratılan kader tanrısının adıdır.

Peratos Leukippos’un oğlu olan bir Sikyon kralının adıdır.

Perdiks 1. Atinalı mimar ve mucit Daedalus’un yeğeninin adı olup, 20 yaşında amcasının çırağı olmuştur. Zeki ve başarılı bir genç olan Perdiks’i kıskanan Daedalus, yeğenini Akroplisten aşağı atmıştır. Tanrıça Athena genç adamı düşerken bir kuşa (keklik) dönüştürmüştür.

< Yunanca perdiks ‘keklik’

2. Daidalos’un kız kardeşi, Perdiks’in (Bkz.1) annesi ve Eupalamos’un kızının adıdır.

Pergamos Neoptolemos ile Andromakhe’nin küçük oğlu olup, Anadolu’ya gitmiş, Teuthrania kentinin kralını teke tek dövüşte öldürerek yerine kendi geçmiş ve Teuthrania adını Pergamos (Bergama) olarak değiştirmiştir.

Periboea 1. Telamon ile Alkathous’un kızı, Ajax’ın annesinin adıdır.

2. Hipponous ile Oeneus’un kızı ve Tydeus’un annesinin adıdır.
3. Korinth kralı Polybos’un karısının adıdır.
4. Penelope’nin annesi ve İkarius’un karısı olan bir su perisinin adıdır (Apollodoros, Bibliotheke III 10, 6).

Perieris 1. Aeolus’un oğlu, Aphareus, İkarios, Leukkippos ve Tyndareos’un babası olan Messinia kralının adıdır.

2. Minyai kralı Klymenos’u öldürerek Thebaililer ile Minyaililer arasında savaş çıkmasına sebep olan bir Thebailinin adıdır.

Perigoune Theseus tarafından öldürülen hırsız Siris’in kızının adı olup, Theseus’tan Melanippos adlı oğlu olmuştur.

Periklymenos 1. Poseidon ile Khloris’in oğlu olup Thebai kentine yürüyen yedi kahramanın saldırısına karşı kenti savunmuş, Parthenopairos’u öldürmüştür.

2. Neleus’un Argo seferine katılan oğlu olup dedesi Poseidon’dan şekil değiştirme yeteneğini miras almış, Arganout seyahatine katılmıştır. Herakles’in Pylos seferinde arı ya da kartala dönüşmüşse de Athena’nın uyarısıyla Herakles tarafından öldürülmüştür (Ovid XII, 556).

Perilaus İkarius ile Periboea’nın oğlunun adıdır.

Perimele 1. Amythaon’ın kızı ve İksion’un annesidir.

2. Alkestis ile Admetos’un kızı, Argos’un karısı, Magnes’in annesi ve Eumolos’ın kardeşidir.
3. Hippodamas’ın kızı olup nehir tanrısı Akheloos’a aşık olunca babası tarafından denize atılmışsa da Poseidon tarafından bir adaya dönüştürülmüştür.

Periphas Dürüstlüğü ile meşhur Attika kralının adı olup, Apollon’a karşı fazlaca hürmet gösterdiği için Zeus tarafından bir kartala dönüştürülmüştür.

Periphetes Antiklea ile Hephaistos’un oğlu olan Argolis’li bir hayduttur. Düşmanlarını demir bir çubukla öldürmekte olduğundan ‘sopa taşıyan’ adıyla da bilinirdi. Thesseus, Attike’den dönerken bu haydutla karşılaşıp öldürülmüş, bronz değneğini de almıştır.

Peristera Aphrodite’in maiyetindeki su perilerinden birisinin adı olup, Yunanca ‘güvercin’ anlamına gelmektedir. Aphrodite ile Eros çiçek toplama yarışı yaparken, çiçek toplayarak Aphrodite’nin galip gelmesini sağlamış, bu yüzden Eros tarafından güvercine dönüştürülmüştür.

Pero Neleus ile Κhloris’in erdemliliği ve güzelliğiyle ünlü kızının adı olup, kuzeni Bias ile evlenmiştir.

Perse, Persa, Perseis Okeanidlerden birisinin adı olup, güneş tanrısı Helios’tan Kalypso, Aeetes, Kirke, Pasiphae ve Perses’in annesi olmuştur.

Perseidler Perseus’un oğullarına verilen isim olup, Amphitryon, Sthenelos ve Herakles ailenin en ünlüleridir.

Persephone Zeus ile Demeter’in (veya Styks’in) kızı ve Hades’in karısı olan Ölüler Dünyası tanrıçasının adıdır. Yeraltına inmeden önce Kore adını taşıyan buğday kız, amcası Hades tarafından Sicilya’daki Enna ovasında çiçek toplarken kaçırılmıştır. Kız, Ölüler Diyarında bir nar tanesi yediği için yeryüzüne dönme şansını kaybetmesine rağmen Zeus araya girerek kızının yılın belirli zamanlarını yeryüzünde geçirmesini sağlamıştır. Bazı anlatımlarda nar tanesini yediği için Hades’e aşık olmuştur. Eski Mısır efsanelerinde yeraltına inen Osiris’in yeryüzüne dönememesi motifi başka Yunan efsanelerinde de bulunmaktadır.

Persepolis 1. Odysseus ile Nausika’nın oğlunun adıdır.

2. Nestor’un kızlarından Polykaste ile Telemakhos’un oğludur.

Perses Krios ile Eurybia’nın oğlu, Asteria’nın kocası, Pallas ile Astraios’un kardeşi, Hekate’nin babasıdır. Başka söylencelerde Kolhis kralı Aites ile büyücü Kirke’nin kardeşi veya Helios ile Perseis’in oğlu olarak adı geçmektedir.

Perseus Athena ile Hermes’in yardımıyla Medussa’yı öldüren, Andromeda’yı bir deniz canavarının elinden kurtaran bir kahramanın adı olup, Zeus ile Danae’nin oğludur.

Danae’nin babası Akrisios, bir kâhinden torunu tarafından öldürüleceğini öğrenince kızını yeraltında yaptırdığı tunçtan bir odaya hapsettirmiş ama tanrı Zeus tavandaki bir yarıktan içeri süzülerek kızı hamile bırakmıştır. Akrisios, kızının tanrı Zeus’tan hamile kaldığına inanmayıp, önce kızın dadısını öldürmüş ardından kızıyla torununu bir tahta sandığa koyarak denize bırakmıştır. Ana-oğul, Seiphos adasının kralı Polydektes’in erkek kardeşi Diktys adlı bir balıkçı tarafından bulunmuştur. Perseus büyüyüp güçlü ve yakışıklı bir delikanlı olmuş ama düşünmeden krala Gorgo’nun kafasını getireceği sözünü vererek başını belaya sokmuştur. Kral, annesi Danae’ye göz koyduğundan niyetini gerçekleştirmek için Perseus’u uzaklaştırmak amacıyla delikanlıdan sözünü tutmasını istemiştir. Perseus, Hermes ve Athena’nın yardımıyla Gorgo Medusa’nın kafasını keserek bir çuvala koymayı başarmıştır. Dönüş yolunda gördüğü Andromeda’ya aşık olmuş, kızı parçalamaya gelen deniz canavarını öldürdükten sonra kızı babasının rızasıyla yanına alarak adaya dönmüştür. Burada kral Polydektes’in Diktys ile Danae’yi bir tapınağa sığınmak zorunda bıraktığını görmüş, saraya gidip kral ve maiyetindekilere Medusa’nın kafasını göstererek taşa dönüşmelerini sağlamış, arından krallığı manevi babası Diktys’e vermiştir.

Larissa kralı Teudamides’in ölen babası onuruna düzenlediği oyunlara katılarak attığı diskle kazayla dedesi Akrisios’u öldürerek kehaneti doğrulamıştır.

Dedesinden boşalan Argos kentinin krallığını istemeyi fazlaca cüretli bulduğundan kuzeni Megapenthes’in hüküm sürdüğü Tiryns kentiyle Argos’u değiş tokuş ederek Tiryns kralı olmuştur.

Peuketios İtalya’ya Arkadia’dan geldiğine ve Peuketia halkının atası olduğuna inanılan Lykaon’un oğullarından birisinin adıdır.

 Kaynak: Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009