Aşağıdaki küçük sözlük Hristiyan Terimleri Sözlüğü, Hristiyanlık Kavramları Sözlüğü, Hıristiyan teoloji terimleri sözlüğü hatta Hristiyan Mitolojisi Sözlüğü olarak tanımlanabilenecek özet ve yüzeysel açıklamalar içeren alfabetik bir çalışmanın A ve B harfleriyle başlayan terimlerini içermektedir.
Aaron, Aharon Güney Galler’de Legion şehrinde (Newport) Hıristiyan inancına göre şehit olan İngiliz azizin adıdır. Roma İmparatoru Diocletian döneminde General Maximianus Herculius tarafından eklemleri parçalanarak öldürülmüştür (Michael Drayton, Polyolbion, xxiv, 1622).
Abathur Nazarene veya Bardesanian kilisesine göre görülebilen evrenin mimarının adıdır. Codex Nazaraeus’ta Abathur’un bir kapı açarak kaosun karanlık sularına girmiş ve sudaki yansımasından oğlu doğmuştur.
Abba Kıpti ve Süryani kiliselerinde patrik anlamında kullanılan bir terimdir.
< İbranice ab, Süryanice abba, abbo ‘baba’.
Absolüsyon İşlediği günahlardan dolayı pişmanlık duyan birisinin günahlarının bağışlandığının duyurulmasına verilen isimdir.
Abyss Latince abyssus, Yunanca abussos ‘dipsiz’ anlamına gelmektedir. Kötü ruhların yaşam alanını ya da cehennemi tanımlamak için de kullanılmıştır.
< a ‘olumsuzluk eki’ + bussos ‘dip’
Abyssinian Habeşistan’da bulunan bir Hıristiyan mezhebinin adı olup, İsa’ya inanmakla birlikte Kalkedon (Kadıköy) konsilini kabul etmezlerdi.
Action Sermon İskoç Presbiteryen kilisesinde kutsal vaazlara verilen isimdir.
Adam Kasia, Adam Kadmia Mandeistlerin inanışında tanrılaştırılmış bir kurtarıcı olarak kabul gören ilk insan Adem’in ruhuna verilen isimdir.
Âdil Hz. İsa’ya yakıştırılan sıfatlardan birisidir.
Advent Latince adventus ‘geliş, varış’ kelimesinden diğer batı dillerine geçmiş olup, Hıristiyan teolojisinde Hz. İsa’nın gelişi veya (dünyanın sonu yaklaştığında) ikinci gelişini ifade eden dini bir terim olarak kullanılmaktadır.
Advent mumu Noel’den önceki dört Pazar günü Advent olarak adlandırılıp, Alman Luther kilisesi geleneğinde dört haftanın her pazar günü sabahleyin bir mum yakıp dua edilmektedir.
Adventist 1831 yılında William Miller tarafından kurulan bir Protestan mezhebi olup adını Hz. İsa’nın dünyaya yeniden geleceği düşüncesinden almıştır.
Aforoz Dine ve dini otoritelere karşı ağır suç işleyenlere kilise tarafından verilen (geçici ya da kalıcı) cemaatten uzaklaştırılma ve ayinlere katılmasını engelleme cezasının adıdır. Papalık kararıyla gerçekleştirilen dışlama eylemine ‘latae sententiae aforoz’ adı verilmektedir. Protestanlıkta aforoz sadece dinsel alanla sınırlandırılmış iken Katolik inancında kişinin yagılanması ve yurttaşlık hakları da söz konusudur.
Agnus Dei Çarmıha gerilmiş Hz. İsa’nın sembolize edildiği resim ve heykellere verilen isim olup Yeni Ahit’te tüm insanların günahını taşıyan Hz. İsa için kullanılmıştır (Yuhanna 1:29).
< Latince Agnus Dei ‘Tanrı’nın Kuzusu’
Akiropit Doğal yollarla oluşmuş Hz. İsa ve Meryem Ana tasvirlerine verilen isimdir.
Aklanmak Günahkâr olarak doğduğuna inanılan insanlık uğruna günahsız bir yaşam sürüp, insanlığın cezasını çekmek uğruna çarmıha gerilerek ölmüş olan İsa’ya iman edenlerin suçsuz ve güzahsız sayılması durumunun adıdır.
Akoe Yeni ahitte ‘duyma, algılama, hissetme (imanı)’ anlamında kullanılmakta olup Eski Yunanca akve kelimesiyle ilgilidir.
Albililer 11. yüzyılda Fransa’da ortaya çıkmış bir mezhebin adıdır. Albililere göre Tanrının insan bedenine girmesi imkânsız olduğundan Hz. İsa’nın Tanrılığını reddederler, Kilise hiyerarşisine karşı çıkarlar ve tenle ilgili her şeyin kötülük getirdiğine inanıp Consolamenteum adı verilen bir arınma törenine başvururlardı. Bu töreni evlilik dahil tüm tensel zevklerden uzak durmayı amaçlayan bir perhiz takip etmekte ve arınmış adı verilen bu insanlar topluma önderlik etmekteydi. Sıradan inanalar içinse bu arınma töreni ölümlerinin akabinde yapılmaktaydı. Abililer, aforoz edilmiş ve üzerlerine düzenlenen bir askeri seferden sonra bölgede Katolik inancı yeniden tesis edilmiştir.
Alevli Kadeh Evrensel Üniterlerin sembolü ve Unitarian Universalist Association (UUA) adlı birliğin logosu olup, 2. Dünya Savaşı sırasında Avusturyalı göçmen Hans Deutsch tarafından dizayn edilmiştir.
Alleluia Tanrıya şükran amacıyla söylenilen bir ilahinin adı olup İbranice ‘Halleluyah’ kelimesiyle ilişkilidir.
Altar Kiliselerde ayinlerde üzerine haç ya da Hz. İsa’nın çarmıha gerilmiş halini tasvir eden ikonaların konulduğu masanın adı olup, kökeni paganist dönemlerdeki tanrılara kurban ve hediye konulan sunaklardır.
Alumbrados, İluminados 19. yüzyılda İspanya’da kurulmuş özellikle Córdoba’da yayılmış gnostik bir mezhebin adı olup, üyeleri Engizisyon’un hışmına uğramıştır.
< İspanyolca alumbrado ‘aydınlanma’
Amalrikanlar Amalrich von Bena tarafından 13. yüzyılda Fransa’da kurulan gnostik meshebin adı olup tensel zevklerinde Tanrı tarafından yaratıldığından günah olamayacağını ileri sürmüşlerdir.
Anabaptism Yeni doğan çocukların vaftiz edilmelerinin bir değeri olmadığını yetişkinlerin tekrar vaftiz edilmeleri gerekliliğine inanışındaki bir tarikatın adıdır.
Anastasia, St. Anastasia St. Basilissa ile birlikte başı kesilen Romalı bir kadının adıdır.
Anathema Kilise tarafından cemaatten uzaklaştırma cezası almak; aforoz edilmek anlamına gelmektedir. Kök aldığı Yunanca anatithenai kelimesi ‘adamak’ anlamına gelmekte olup, Eski Ahit’te dinî ayinlerde kurban edilen canlı anlamında kullanılmıştır.
Anathema sit Latince bir deyiş olup ‘ona lanet olsun’ anlamına gelmektedir.
Andianlar Kutsal metinlerdeki tüm mecaz ifadelerin somut gerçekler olduğunu kabul eden bir tarikatın adıdır.
Anglikanlık Papa yeniden evlenmek isteyen İngiltere kralı VII. Henry’nin boşanmasına izin vermeyince, kral Vatikan ile bağlarını kopararak Cantebury başpiskoposunu İngiltere’nin en yetkili din adamı ilan etmiş ve bağımsız Anglikan kilisesini kurmuştur. İngilizler’e özgü Katoliklik ile Protestanlık arasında bir yerde bulunan bu mezhebin izleyicilerine Anglikan denilmektedir.
Anlaşma İnsanın Tanrı veya Şeytan ile sözlü anlaşma yapabildiğine inanılmaktadır. Özellikle Şeytan ile anlaşma Ortaçağ Avrupa’sında dünyevi menfaat karşılığında ruhunu şeytanın hizmetine adama şeklinde gerçekleştiriliyordu.
Anlaşma Kanı İsa peygamberin kendi kanını akıtarak Tanrı’nın insanlarla yaptığı Yeni Ahit’in gerçekleştiğine inanılmaktadır. Eski Ahit ise Musa peygamber zamanında kurban edilen hayvanların kanıyla yürürlüğe girmişti.
Antichrist Yeni Ahitte Hz. İsanın ve Hıristiyanlığın düşmanı olarak bahsedilen (I. Yuhanna 2:18; II. Yuhanna 2:22; I. Yuhanna 4:3, II. Yuhanna) ve İsa’nın dünyaya ikinci kez gelmesine dek dünyayı yönetecek kişidir.
Antinomyanizm Protestanlığın kurucusu Alman teolog Martin Luther’in (1483-1546) ileri sürdüğü bir dini doktrin olup insan aklı ile kutsal kitabın bir konuda zıtlaşması durumunda tercih edilmesi gereken İncil olmalıdır.
< Yunanca antinomus anti ‘karşı’ + nomos ‘kanun’
Antisemitizm Yadudilere karşı dini, ırksal ya da etnik düşmanlığın adıdır. Roma’nın Hıristiyanlık’ı benimsemesi ile başlamış, Yahudi toplumu özellikle kıta Avrupa’sında çeşitli dönemlerde kitle saldırılarına hatta Nazi Almanyası’nda olduğu gibi toptan imha girişimlerine maruz kalmıştır.
Antoinizm Belçikalı bir madenci olan Louis Antoine (1846-1912) tarafından kurulan insanın tanrılaştırlmasını amaçlayan, gizemci bir tarikatın adıdır.
Apokalypse Yunanca vahiy anlamına gelen kelime Hıristiyan inancında son yargılamanın yapılacağı kıyamet gününü ifade etmektedir.
Apokalypse’in Dört Süvarisi, Mahşerin Dört Atlısı Yeni Ahit’te Yuhanna İncili’nde bahsi geçen dört meleğin adıdır.
Apokaliptik Hayvan, Apocalyptic Beast Yeni Ahit’in son kitabı olan Revelation’da adı geçen ejderha gibi konuşan iki boynuzlu ve 666 rakamını taşıdığından Amerika’da yaratığın sayısı (the number of the beast) olarak da bilinen yaratığın adıdır.
Apollyon Cehennem ve yıkım meleğinin adı olup İbranice ‘Yokedici’ anlamındadır. Yunanca’ya Abaddon formunda girmiştir.
Archangel 1. İlahî hiyerarşide en yüksek sırada bulunan meleklere verilen isimdir. İlk olarak (Etiyopya) I. Enoç’ta (Hanuç) adları geçmektedir. Bunlar:
Michael, Gabriel, Raphael, Uriel, Raguel, Zerachiel ve Remiel’dir.
Doğu kilisesinde ise liste şöyledir:
Michael, Gabriel, Raphael, Uriel, Selaphiel, Jegudiel ve Barachiel
Yedi başmeleğin varlığının düyayı aydınlatan yedi ışık kaynağından kaynağıyla ilişkili olduğu sanılmaktadır. Bunlar:
Güneş, Ay, Merkür, Venüs, Mars, Jüpiter, Satürn
Arimathealı Joseph, Aziz Joseph Yeni Ahit’in ilk dört bölümünde (Matta, Markos, Luka, Yuhanna) adı geçen Hz. İsa’nın gizli müridinin adıdır.
Aristeides MS 2. yüzyılın sonları ile 3. yüzyılın ilk yarısında yaşamış ve ‘Hıristiyan İmanı için Savunma’ adlı apolojiyi yazmış Atinalı bir filozofun adıdır.
Ariusçuluk Bkz. Aryanizm
Armagedon Yeni Ahit’te (Vahiy 16:16) bahsi geçen yeryüzündeki kötü ve iyilerin krallarının aralarında yapacakları son savaşın adıdır. Armagedon muhtemelen İbranice ‘Megiddo dağı’ anlamındaki bir kelimenin Yunanca telaffuzundan kaynaklanmaktadır.
Arminiusçuluk 17. yüzyılda Kalvenizm’e karşı gelişmiş, fikri temeli Jacobus Arminius tarafından atılmış, 45 rahip tarafından imzalanarak Flemenk Genel Meclis’ine sunulmuş, Tanrının hükümranlığı ile insanın özgür iradesinin bağdaşabileceğini savunan liberal bir ilahiyat akımının adıdır.
Aslan Aziz Markos’un (San Marco) sembolüdür.
Athanasios Amentüsü Katolikler ve bazı Protestan kiliselerinin kabul ettiği iki bölüm, kırk dizeden oluşan bir amentü olup başlangıç dizesi olan ‘Quicumqui Vult’ adıyla da bilinir.
Augustinus İlk Canterbury başpiskoposu (MS 6. yüzyıl) ve Güney İngiltere’de Hıristiyan kilisesinin kurucusu olup her yıl 26 Mayıs günü adına yortu düzenlenmektedir.
Auto da fé Engizisyon cezalarının halka açıklanması sırasında, 1481-1850 tarihleri arasında düzenlenen törenin adıdır. Portekiz dilinde ‘iman hareketi’ anlamına gelen tören sırasında, çoğunluğu Hıristiyanlığa geçmiş Yahudi ve Müslümanlar, Protestanlar, büyücüler, sapkın mezheplerden oluşan mahkûmlar cezalandırılmaz bu işi yapacak sivil yetkililere teslim edilirlerdi. Yakılarak öldürülen kurbanlardan son anda suçunu itiraf edenler canlı canlı yakılmak yerine önce boğdurulup sonra yakılırdı. Fanatik Hıristiyanlar gerçekten masum olanların yanmayacağına inanmaktaydı.
Ave Maria Katolik Kilisesi’nin başlıca dualarından birisi olup, Latince ‘Selam Sana Meryem’ anlamına gelmektedir.
Ayin kitabı Yılın belirli günlerinde düzenlenen dini ayinlerde okunmak için eski ve yeni Ahit’ten alınan ayetleri içeren kitabın adıdır.
Ayin müziği, kilise müziği Dinsel törenlerde kullanılmak amacıyla bestelenmiş müzik parçalarının adıdır.
Aynaroz Yunanistan’ın kuzeydoğusunda Halkidikya Yarımadası’nda bulunan bir yarımadanın adı olup ‘kutsal dağ’ anlamına gelmekte, sadece erkeklerden oluşup tarımla ilgilenen rahiplerden oluşan Fener Patrikhanesine bağlı manastırlara ev sahipliği yapmaktadır.
Azimitler Rum Orthodoks kilisesinin, şarap ve ekmek yeme ayininde (Eucharistia) kullandıkları mayasız hamurdan kutsal bisküviler yüzünden, Roman Katoliklere verdiği isimdir.
Âzir, Lazar Hz. İsa’nın ölüyken dirilttiği kişinin adıdır.
Aziz Bkz. Saint
Aziz Vasil ayini Doğu Katolikleri ve Ortodoks Hıristiyanların yılda on kez uyguladıkları bir ayinin adıdır.
Aziz Vasil ayini şu günlerde yapılır:
- Aziz Vasil(eios) yortusu (1 Ocak) günü
2-6. Büyük perhizin ilk beş Pazar günü
- Kutsal Perşembe günü
- Kutsal Cumartesi günü
- Noel arifesi
- Epifani arifesi
Baba Yeni Ahit’te Tanrı anlamında kullanılmaktadır.
Baca Vadisi, Ağlama vadisi, Gözyaşı Vadisi Kurak ve verimsiz bir vadinin adı olup günah ve keder yüzünden bozulmuştur (Mezmurlar lxxxiv. 6). Lübnan’da Baca isimde bir vadi bulunmakla birlikte verimsiz olduğu söylenemez.
Bael Fenike tanrısı Baal’in Ortaçağ Avrupa’sında Cehennem’in efendisi olarak tanımlanan geç versiyonlarından birisidir. Kurbağa, kedi ve insan olmak üzere üç kafalı olarak tasavvur edilmekteydi.
Bağışlanma İnsanın atası Âdem’in cennette yediği yasak elmadan dolayı işlediği günahla doğduğuna inanıldığından Tanrı tarafından bağışlanması gerekmektedir.
Bakire Meryem öğretisi Hz. İsa’nın doğal yollardan doğmayıp Meryem’in kutsal Ruh aracılığıyla hamile kaldığı öğretisi Hıristiyanlığın temel prensiplerinden birisidir.
Baptist 17. yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan, sadece inanan insanların vaftiz edilmesi gerektiğine inanan Protestan grubun adıdır.
Barabbas Yeni Ahit’te pek çok cinayetten hüküm giymiş bir tutuklu, adı kötüye çıkmış bir haydudun adı olarak geçmektedir. Judea’yı yöneten Romalı yönetici (procurator) Pontius Pilate (MS 26-36) halktan Hz. İsa ile Barabbas arasından birisini affedilmek üzere seçmelerini ister. Halk Barabbas’ı affeder (Matta 27:15; Markos 15:6; Yuhanna 18:39).
Barakhiel Doğu Kilisesi’nde yedi baş melekten (arkhangel) birisinin adı olup, İbranice ‘Tanrının kutsaması’ anlamına gelmektedir.
Barbar Ortaçağ boyunca yeni keşfedilen topraklarda karşılaşılan yerli halkların insan saymadığı ilkel kabilelere verdikleri isim olup ancak 16. yüzyılda Papa III. Paul döneminde Vatikan tarafından insan oldukları kabul edilmiştir.
Barbara Babası tarafından kafası kesilen bir kızın adı olup akabinde babası düşen bir yıldırımla ölünce kilise tarafından ermişin ilan edilmiştir.
Barbelo Gnostikleri British Museum’da saklanan Pistis Sophia’da adı geçen Barbelo adlı bir tanrıçaya tapınmış sapkın mezhebin adıdır.
Barinto Ortaçağ Avrupa’sında ermişlerin gideceği cenneti gördüğüne inanılan papazın adıdır.
Barnabas, Aziz Barnaba, Levili Yusuf Yunan kültürüne adapte olmuş bir Yahudi olup, Antakya Kilisesi’nin kurulmasında ve Hıristiyanlığın yayılmasında etkili olmuş Apostolik babalardan birisidir.
Barnabascılar 17. yüzyılda Antonio Maria Zaccaria tarafından İtalya’da kurulan bir tarikatın adı olup Aziz Pavlus’un dinî görüşlerini esas almışlardır.
Barnabas’ın mektubu Muhtemelen MS 130 yılında Aziz Barnabas tarafından yazılmış, eski Ahit’in Hıristiyanlarca kullanılmasını konu alan ve Yunanca kaleme alınmış bir mektuptur.
Basel konsili İsvçire’nin Basel kentinde toplanan Roma Katolik Kilisesinin gelen konseyinin adı olup Papa V. Martinus’un ölümünden bir kaç hafta önce Bohemya’da yayılan heretik akım ve Papalığın yetkileri konularını tartışmak amacıyla yaptığı çağrı üzerine 23 Haziran 1431 tarihinde toplanmıştır.
Basileios, Aziz Büyük MS 330-379. Caesarea (Kayseri) piskoposu olmasının yanı sıra Ariusçu harekete karşı yerleşik kuramları savunmuş, kilise hukuku ve teoloji alanında pek çok kitap yazmış, ölümünden hemen sonra aziz ilan edilmiştir.
Basileosçular Aziz Basileos’un koyduğu çileci manastır kurallarını ve Bizans’a özgü ayinleri uygulayan rahiplerin adıdır.
Basilidiyanlar Basilides’in MS. 2. yüzyılda kurduğu gnostik bir mezhebin adı olup insanoğlunun yeryüzünde çektiği her türlü ıstırabın işlenmiş bir günahın sonucu gerçekleştiğine inanmaktaydılar.
Başpiskopos Kendi bölgesinde en yüksek dini otorite olmasının yanı sıra civar bölgelerdeki diğer piskoposlar üzerinde yönetici statüsünde bulunan dinî mevkinin adıdır.
Başrahibe Benedikten ve Aziz Francesco’nun ikinci tarikatına bağlı rahibe manastırlarını yöneten kadın görevlinin adıdır.
Batizm Bebeklik çağında yapılan vaftizin önemi olmadığına yetişlik çağında yeniden vaftiz olmanın gerekliliğine inanılan Anabaptism’in bir kolu olup, vaftizin tüm vücudun suya sokulması suretiyle gerçekleştirilen Kuzey Amerika’da yaygın bir mezhebin adıdır.
Bazilika 1. Erken dönem kiliselerinin mimarisinde kullanılan üstü kapalı çift sıra sütunlu, yarım daire apsidli bir formun adıdır.
- Ayrıcalıklı bağışlama yetkisine sahip Roman Katolik kiliselerinin adıdır.
< Yunanca basilikē (basilikos ‘krala ait’ kelimesinin dişil formu; basileus
Becket, Thomas MS 118-1170. 29 Aralık tarihinde adına yortu düzenlenen 1173 yılında azizler listesine girmiş bir Canterbury başpiskoposunun adıdır.
Benedict, Aziz Wearmouht’taki (İngiltere) St. Peter ve Jarrow’daki St. Paul manastırların kurucusu, Benediktin manastır geleneğini başlatan din adamının adı olup (MS 628-689) her yıl 12 Ocak tarihinde adına yortu düzenlenmektedir.
Benediktinler MS. 6 yüzyılda Aziz Benedict’in kurduğu Katolik Kilisesi’ne bağlı bir tarikatın adıdır. Manastır keşişlerinin özel mülk edinemediği bu tarikat zamanla zayıflasa da 19. yüzyılda yeniden büyüme sürecine girmiştir.
Benlik İnsanoğlunun dünyevi arzularının tatmin edilmesini bekleyen, günah işlemeye meyilli bedensel varlığının adıdır.
Beriah 1. Eski Ahit’te Asher’in dört oğlundan birisi ve Heber’in babasının adıdır (Tekvin, 46:17)
- Ephraim’in oğullarından birisinin adı olup (1. Tarihler 7:20-23) doğumunun ardından kardeşleri tarafından öldürülmüştür.
Berith, Beal, Bolfri Antik Filistin’de Şeçem şehrinde (Bugün Nablus) Gidos’un ölümünün ardından tapılan tanrının adıdır. Eski Ahit’te Baal-Berith, (Hâkimler 8:33; 9:4) İsrailoğulları Kenan’a girdiğinde Jehova’nın tersine onlarla sözleşme yapmıştır (Çıkış 34:12).
Bernadette, St. Bernadette (Soubiros) Hıristiyan teolojisinde doğaüstü şifa verme gücü olduğuna inanılan bir Fransız köylü kızının adıdır (Lourdes 1844-1877).
Roman Katolik kilisesi onun otantik sezgisini onaylamış ve Lordes mağarası hacıların ziyaret ettiği bir mabet haline gelmiştir. Her yıl 16 Nisan’da adına festival düzenlenmektedir.
Bernard, Aziz Clairvaux manastırının kurucusu ve baş keşişi olup, Cistercium tarikatının yetiştirdiği en önemli din adamlarından birisidir. MS 1153 yılında ölümünün ardından 1174 yılında aziz ilan edilmiştir.
Beşareti Meryem Cebrail’in Meryem adlı bakirenin Hz. İsa’ya gebe kalacağını bildirdiği günün adı olup her yıl 25 Mart günü kutlanılmaktadır.
Beytlehem yıldızı Matta incilinde adı geçen (2:1-10) ve Hz. İsa’nın doğum yerini gösteren yıldızın adı olarak geçmektedir.
Bezatha Kudüs’te bulunan bir pınarın adı olup inanışa göre Hz. İsa bu suya sokarak bir felçliyi iyileştirmiştir.
Bible Eski ve yeni Ahit kitaplarını içeren Kitab-ı Mukaddes’in adı olup Yunanca biblos ‘kitap’ kelimesi ile ilişkilidir.
Binyıl Hz. İsa’nın yeryüzüne dönüp hüküm süreceğine inanılan sürenin adıdır.
Biretta Roma Katolik ve Anglikan kilisesi din adamlarının (Kardinal, papaz ve diyakonların) taktığı üç kenarlı bir şapkanın adıdır.
Bizans ayin sistemi Antakya’da ortaya çıkıp, İstanbul’da gelişen, Ortodoks kiliselerin yanı sıra Doğu Katolik kiliselerinde de uygulanan ayin düzeninin adıdır.
Bogomiller, Bogumiller 12. yüzyılda Trakya’da doğmuş bir tarikatın adı olup, şeytanın Tanrı’nın ilk oğlu ve insanın yaratıcısı olduğuna inanılmaktaydı. Melekleri Tanrıya karşı kışkırtınca cennetten kovulmuş o da dünyayı yaratmıştır. Hristiyanlığın temel anlayışına ters düşen bu mezhebe göre insan vücudunun içinde tapınılmayı bekleyen iblislere saygı göstermek gerekmekteydi. Ortodoks kilisesinin düalist yapısını reddeden düalist Bogomil öğretisi özellikle MS 11. ve 12. yüzyıllarda Avrupa içlerine dek yayıldıysa da gerek Bizans İmparatorluğu, gerekse Sırp krallığı tarafından yargılanıp, cezalandırılmışlardı. Bosna’da ulusal bir nitelik kazanan inanç bölgenin Osmanlı hâkimiyetine geçmesinin ardından Boşnakların İslam’a geçmesiyle yok olmuştur.
Brandano 6. yüzyılda yaşadığı sanılan ve 10. yüzyılda yazıya dökülen pek çok efsanevi öykünün kahramanı olan İrlandalı ermişin adıdır.
Büyük Atalar Yakup, İshak, Davut ve İbrahim gibi Yahudi halkının en eski din ve devlet atalarına verilen isimdir.
BVM Blessed Virgin Mary ‘Kutsal Bakire Meryem’ açılımına sahip bir kısaltmadır.
Kaynak
Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları. Ankara, 2009