Friuli-Venezia Giulia 45°38′10″N 13°48′15″E İtalya’nın 1948 Anayasası ile kısmi bölgesel özerklik verilmiş 20 bölgesinden birisi olup, İtalya’nın kuzeydoğusunda yer almakta, batısında Veneto Bölgesi, kuzeyinde Avusturya, doğusunda Slovenya, güneyinde ise Adriyatik Denizi ile çevrilidir. 7,858 km² genişliğinde ve yaklaşık 1.2 milyon kişinin yaşadığı bir bölge olan Friuli-Venezia Giulia Güney Avrupa’nın batısı ve doğusunu birbirine bağlamaktadır.
Friuli-Venezia Giulia nerede? Friuli-Venezia Giulia harita
Friuli-Venezia tarihi
II. Dünya Savaşından sonra kurulan ve 4 şehri (Gorizia, Pordenone, Trieste ve
Udine) barındıran bölge 1947’de Yugoslavya’nın kurulmasıyla Avrupa Birliği’nin sınırın oluşturmuşsa da sonrasında Slovenya’da birliğe katılmıştır. Bölgede İtalyanca dışında olarak Friulia dili konuşulmakta ayrıca kalabalık bir Sloven ve küçük bir Alman azınlıkta kendi anadillerini konuşmaktadır. Roma döneminde ‘Regio X Venetia et Histria’ bölgesinin başkenti MÖ 181’de kurulan ve Augustus döneminde gelişen Aquileia olmuştur. MS
6. yüzyılda bügünkü Slovenlerin atası kabul edilen Alp Slavları bölgenin doğusuna özellikle dağlık Friuli’ye yerleşmiş, 12-13. yüzyıllardan itibaren Trieste’ye doğru kaymaya başlamışlardır. Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanan bölgede Trieste ve Monfalcone’de tersaneler, Pozzolo del Friuli’de ise çelik fabrikaları, Manzano ve Brugnera’da ise mobilya üretimi öne çıkmaktadır.
Friuli-Venezia Giulia gezilecek yerler?
Bölgenin başkenti Trieste’de kayalık bir burun üzerinde eyralan Miramare kalesi,
ayrıca kent katedrali ile ünlü San Giusto kalesi, Fontana dei Quattro Continenti çeşmesi, 250 basamak çıkılarak ulaşılabilen Faro della Vittoria feneri, tarihi Roma yerleşimi Aquileia, Venedik havası taşıyan Grado adası görülebilir.
Friuli-Venezia Giulia mutfağı
Bölge mutfağı Slav etkisi taşımakta olup, ‘gulash’ adıyla bilinen yahni, ‘frico’ peyniri, bir çeşit ravioli ‘Cjalsòn’, fasülye yemeği ‘jota’, ‘Muset e Brovada’ sosisi ile ‘pinza’ tatlısı tadılabilir.
Ayrıca Oku: Friuli Hakkında Bilgi
| FRİULİ, İtalya’da tarihî bölge. Udine iline tekabül eder, Venezia Giulia ile birlikte muhtar bir bölge meydana getirir. Friuli, Livenza. Carnia Alpleri, isonzove Giulia Alp leri ile sınırlıdır. Topraklan, verimsiz dağlar ve tepeler ile, değerlendirme çalışmaları yapılmakta olan bir alüvyon ovasını içine alır.
— Friuli dili, Friuli’de 1.245.000 kişi tarafından konuşulan reto-roman dilidir. — Friuli Tarihi Friuli dukalığı, Lombardların İtalya krallığında kurdukları otuz altı dukalıktan (568) biridir. 775’te Franklar tarafından fethedildi, kısa süre sonra Büyük Charles zamanında Pannonia marklığının güneyiyle birlikte Friuli marklığını meydana getirdi; 922’de Otto I tarafından fethedildi. O tarihten 1077’ye kadar germen imparatorluğuna bağlı kaldı; 1077’de Görz (Gorizia) kontluğu topraklarının dışında kalan kısmı, Aquiieia patrikliğine satıldı ve 1420’de patrik tarafından Venedik’e bırakıldı. 1077’de bölgenin doğusunda kurulan kontluk, başlangıçta bağımsızdı; 1500’de imparator Maximilian tarafından alınarak Avusturya topraklarına katıldı; bölgenin batı kısmı Venedik Friuli’si ise 1420’den itibaren Venedik ile kader birliği etti. Veneto bölgesinin ilhakından sonra (1866), Friuli’nin Avusturya’da kalan bölümlerinde İtalyan ırkçıları hak iddia ediyordu; 1916-1918 arasında çarpışmalara yolaçan, 1918 kasımında general Diaz tarafından kesinlikle fethedilen bu toprakları, 1919’da İtalya bütünüyle ilhak etti (Saint-Germain antlaşması), ikinci Dünya savaşı ertesinde, İtalya ile Yugoslavya arasında sert çatışmalardan sonra İtalya, Gorizia’yı, Trieste’yi ve banliyösünü muhafaza ederek Yugoslavya’ya yalnız Gorizia ilinin doğu kısmını bıraktı, (M.L.) |