Eyfel Kulesi, Tour Eiffel (Paris)
Eyfel Kulesi (Fransızca ‘Tour Eiffel’; İngilizce ‘Eiffel Tower’), Paris’te Champ de Mars semtinde adını tasarımcısı Gustave Eiffel‘den alan inşaat ve teknoloji tarihinin başyapıtlarından demir bir kule olup, tüm dünyada Fransa’nın sembolü olarak görülmektedir.
Eyfel Kulesi Tarihi
Fransız hükümeti, Fransız Devrimi’nin yüzüncü yılını kutlamak için 1889 Dünya Fuarı’nı (Fransızca ‘Exposition Universelle’; İngilizce ‘World’s Fair’) yapma kararı aldığında sembolik bir anıt için yarışma düzenlemiştir. Yüzüncü Yıl Komitesi’ne (Centennial Committee) 100’den fazla başvuru olmuşsa da köprü mühendisi Alexandre-Gustave Eiffel’in sahibi olduğu bir danışmanlık ve inşaat firması olan Eiffel ve Compagnie‘nin neredeyse tamamen açık kafeslere sahip, demirden yapılmış 300 metrelik kule planı kabul edilmiştir. Komite kararını açıkladığı zamanda özellikle Fransa’nın önde gelen sanatçıları ve entelektüelleri arasından estetik açıdan kuleyi beğenmeyen ve Paris’e yakışmayacağını düşüncen çok sayıda muhalif düşünce dile getirilmişse de kule tamamlanarak sergiye giriş kapısı olarak hizmet etmiştir. Eyfel Kulesi dünyanın en çok ziyaret edilen ücretli anıtı olup, sadece 2015 yılında 6,91 milyon kişi kuleye tırmanmıştır.
Eyfel Kulesi inşa edildiği dönemde Roma’daki Aziz Petrus Bazilikası’nın kubbesi veya Giza
Büyük Piramidi‘nden iki kat daha yüksek olmasına rağmen inşası uzun yıllar süren bu anıtsal yapıtların aksine az bir işgücü kullanımı küçük bir maliyetle 2 yıl 5 günde(1887-89) inşa edilmesi dikkat çekicidir., 15 Mayıs 1889’da halka açılmıştır. Paris’in diğer büyük anıtı olan Notre Dame’ın inşasının 182 yıl sürdürdüğü düşünülürse
Günümüzde Millau Viyadüğü’nden sonra Fransa’nın en yüksek ikinci yapısı ve Paris’teki en yüksek yapısı olma özelliğini elinde tutan 81 katlı binaya eşdeğer yükseklikteki Eyfel yapıldığı sırada dünyanın en yüksek insan yapımı yapısı olan Washington Anıtı’nı geçerek, New York‘taki Chrysler Binası’na 1930’da tamamlanıncaya kadar 41 yıl boyunca dünyanın en yüksek yapısı olarak anılmıştır. 1957’de Eyfel’e kule yüksekliğini 20 m artıran bir anten eklenmiş bu haliyle Chrysler Binası’ndan daha uzun olmuşsa da 1931 yılında inşa edilen Empire State Binası tümünü geride bırakmıştır.
Bir kaç yıl öncesinde Özgürlük Anıtı’nın metal armatürü üzerinde çalışan Eiffel ve Compagnie şirketi mensuplarından Maurice Koechlin adlı bir inşaat mühendisi kule için bir plan hazırlamışsa da Eyfel özgün planı reddederek daha süslü
olmasını istemiş sonuçta 18.000 demir parçası ve 2,5 milyon perçin kullanılarak hazırlanan kule ortaya çıkarılmıştır. Metal kemerlerin ve metal kafes parçalarının yük altındaki dayanıklılığı hakkında ileri düzeyde bilgi birikimine sahip olan Gustave Eiffel inşaat mühendisliği ve mimari tasarım açısından devrimci bir yapı tasarlamıştır. Eyfel Kulesi, içe doğru konikleşen ve tek bir büyük dikey kule oluşturacak sıralanacak şekilde dört kafes kirişli iskele üzerinde yükselmektedir. Kulenin tabanındaki dört yarım daire kemeri, yapısal bir işleve hizmet etmeyen tamamen estetik öğelerdir. Dünya Fuarı sırasında hatta sonrasında milyonlarca ziyaretçi Paris‘in yeni inşa edilen mimari harikasına hayran kalmışsa da roman yazarı Guy de Maupassant gibi Fransız entelektüeller çirkin yapının kent siluetini bozmasına tahammül edemediğini açıkça dile getirmiştir. Başlangıçta geçici bir sergi olarak tasarlanan Eyfel Kulesi birkaç yıl sonra neredeyse yıkılmış ve 1909’da hurdaya ayrılmışsa da Parisliler kulenin varlığının radyotelgraf istasyonu olarak değerini fark ettikten sonra fikirlerini, değiştirmiştir.
1. Dünya Savaşı sırasında, Eyfel Kulesi Alman radyo iletişimini durdurmakla kalmamış, zeplin saldırılarını haber vermiş ve acil durum asker takviyeleri göndermek için kullanılmıştır.
Eyfel Kulesi II. Dünya Savaşı sırasında savaşın yıkıcı etkisinden kurtulmayı başarmıştır. Hitler başlangıçta Paris’in sembolünün yıkılmasını emretmişse de başta Paris askeri valisi Dietrich von Choltitz olmak üzere komutanlarından hiçbirisi bu emri uygulamamıştır. Kule yüz küsur yıldır çeşitli tören ve etkinliklerin yanı sıra bilimsel deneylerin de yapıldığı yer olmuştur. Sözgelimi 1911’de, Alman fizikçi Theodor Wulf, günümüzde kozmik ışınlar olarak adlandırılan şeylerin etkilerini gözlemlemek için Eyfel’in, tepesinde radyasyon seviyesini tespit etmek için bir elektrometre kullanmıştır. Günümüzde yeryüzünün en ünlü mimari yapılarından birisi olan Eyfel 1986’da büyük bir onarım ve makyaj operasyonu geçirdikten sonra her yedi yılda bir yeniden boyanmaya başlamıştır. Eyfel’in boyanması için her seferinde 60 ton boya kullanılmaktadır.
Osmanlı Gözüyle Paris fotoğraflarından, 1899*
Dünya Fuarına katılan Bir Osmanlı fotoğrafçısının objektifinden
Eyfel Kulesi Hakkında Önemli ve İlginç Bilgiler
Eyfel Kulesi’nin yüksekliği
Eyfel Kulesi, antenler dâhil 324 metre boyunda ve 10.100 ton ağırlığındadır. 31 Mart 1889’da tamamlanan kule, 1930’da New York‘taki Chrysler Binası’nın inşaatı bitene dek 41 yıl boyunca
dünyanın en yüksek insan yapımı yapısı unvanını elinde tutmuştur. Eyfel, 1973’te Saissac kasabasında askeri bir vericinin yapımına kadar Fransa’nın en yüksek yapıydı. 2004 yılında tamamlanan Millau Viyadüğü 343 metrelik yüksekliğiyle günümüzde Fransa’nın en yüksek yapısıdır. Soğuk havalarda demirden yapılan kulenin boyu yaklaşık 15 cm kısalmaktadır. Eyfel’e 1,665 basamağın tümünü tırmanarak çıkmak mümkünse de oldukça yorucu olup, çoğu insan haklı olarak 19 € ödeyerek asansöre binmektedir. Eyfel’in asansörleri yılda 103.000 km’lik mesafe kat etmektedir. 1905’te bir yerel gazete, kulede bir merdiven tırmanma şampiyonası düzenlemiş olup, birinci olan M.Forestier’in ikinci seviyeye ulaşması 3 dakika 12 saniye sürmüştür. 1923’te kulenin merdivenlerinden bisikletle aşağı inen Pierre Labric arkadaşlarıyla girdiği bahsi kazanmışsa da polis tarafından tutuklanmıştır.
Gustave Eiffel’e Ne Oldu?
Dünya Fuarı sonrasında büyük bir şöhret kazanan kulenin isim babası
mühendis ve tasarımcısı Gustave Eiffel’in adı Fransızların Panama’da bir kanal inşa etme girişimi sırasında yaşanan felaket yüzünden kötüye çıkmıştır. Eiffel, ayrıca Özgürlük Anıtı‘nın iç unsurlarını tasarlamış, Beethoven’ın 5. senfonisini dinlerken ölmüştür.
Eyfel Kulesi Ziyaretçi Sayısı
Dünyanın en çok ziyaret edilen ücretli anıtı kabul edilen Eyfel yılda yaklaşık 7 milyon kişi tarafından ziyaret edilmekte olup, açılışından bu yana 250 milyondan fazla kişinin kuleyi ziyaret ettiği sanılmaktadır. Ziyaretçilerin çoğu Fransız ( % 10.4), İtalya ve İspanya (her biri% 8,1), ABD (% 7,9), İngiltere (% 7,4), Almanya (% 5,8) ve Brezilya (% 5,5) vatandaşıdır.
Blackpool Tower ve diğer kopyaları
1889 Dünya Fuarı katılımcılarından Blackpool Belediye Başkanı Sir John Bickerstaffe Eyfel Kulesi’nden çok etkilenince Lancashire’e bağlı Blackpool kasabasında Blackpool Tower adıyla anılan 158 m yüksekliğinde bir benzerini inşa ettirmiştir ki bu kule bile günümüzde dünyanın 120. Yüksek yapısı kabul edilmektedir. Ayrıca Las Vegas’ta ve Çin’de Shenzhen bölgesindeki World of the Window of tema parkında birer kopyası bulunmaktadır.
Dünyanın en büyük reklamı
1925-1934 arasında Fransız otomobil üreticisi Citroen’in çeyrek milyon ampulle süslenen Eyfel üzerine astığı reklam panosu dünyanın en büyük reklamı olarak Guinness Rekorlar Kitabı’na girmiştir.
Erika La Tour Eiffel
2008 yılında fetişist bir kadın Eyfel Kulesi ile evlenerek adını “Erika La Tour Eiffel” olarak değiştirilmiştir.
Kule altından geçen uçaklar
1926’da Leon Collet kulenin kemerleri altından uçmak isterken hayatını kaybetmiştir. Eyfel kulesinin rüzgârlı havalarda 6-7 santimetre esnediğinde hatırlatmakta fayda var.
Lego Tour Eiffel
Eyfel Kulesi’ni Legolardan yapmak isterseniz 3,428 parçadan oluşan 10181 nuamralı LEGO setini satın alıp kurmanız gerekmektedir.
La Dame de Fer
La Dame de Fer kuleye takılan ‘Demir Hanım’ anlamında Fransızca lakap olup, sonradan İngilizce çevirisi The Iron Lady İngiltere başbakanı
Margaret Thatcher için de kullanılmıştır.
Monreal Expo 67
Charles de Gaulle 1960’da kuleyi geçici olarak sökmeyi ve Montreal’e Expo 67 Fuar’ına göndermeyi düşünmüşse de önerisi kabul edilmemiştir.
Call of Duty: Modern Warfare 3
Call of Duty: Modern Warfare 3 adlı bilgisayar oyunun kule bir hava saldırısı sonucu yıkılmaktadır.
Eyfel Kulesi Açık olduğu gün ve saatler
Eyfel Kulesi yılın her günü sabah yazın 9:00’dan diğer mevsimlerde kule saat 10.30’dan itibaren açık olup, son asansör 23:00’da kalkmamaktadır. Eyfel Kulesi bilet ücretleri değişken olup, 2. kattaki 704 merdiveni tırmanmaya istekli 25 yaş üstü yetişkinler 7 euro, 12 ila 24 yaş arası olanlar 5 avro, 4-11 arası çocuklar ise 3 euro ödemektedir. İkinci katta asansöre binmek isteyenler için giriş biletleri yukarıdaki sırayla 11 euro, 8,50 euro ve 4 euro ödemektedir. Asansörler üzerinden üçüncü kat giriş biletleri 25 yaşın üzerindeki yetişkinler için 17 euro, 12 ila 24 yaş arası 14,50 euro ve 4 ila 11 yaş arası çocuklar için 8 euroya ma l olmaktadır. 3 yaş ve altı çocuklar ücretli bir yetişkin eşliğinde ücretsiz olarak girebilirler.
Eyfel Kulesi’nde Tuvalet var mı?
İkinci ve üçüncü katlarda birer tuvalet bulunmakta olup, zemin seviyesinde ki
tuvaletler ise doğu ve batı sütunlarındadır.
Eyfel Kulesi Restoran ve Barları: Yemek ve İçmek
Eyfel Kulesi’nin içinde Snack bardan çok servisli Fransız mutfağına kadar 5 ayrı yemek seçeneği bulunmaktadır. Ayrıca yükseklik korkunuz yoksa, birinci kattaki 58 Tour Eiffel restoranın yanında bulunan 187 metre yüksekliğindeki şeffaf zeminde yürüyebilirsiniz. Kule içindeki restoranlardan Le Jules Verne’de ancak önceden rezervasyon yaptırmanız ve uygun bir kıyafet giymeniz halinde yemek yiyebilirsiniz. Birinci kattaki 58 Tour Eiffel’de ise kişi başı 41,5-85 € ödeyerek hoş bir akşam yemeği yiyebilirsiniz. Aceleniz varsa 1. Ve 2. Katlarda bulunan Buffet Tour Eiffel snack barlarında sandviç, hamur işleri, dondurma ve içecekler satın alabilirsiniz. Kulenin zirvesinde bulunan Champagne barı saat 10: 00 itibarı ile açık olup bir kadeh şampanyayı 12 ila 21 € arasında içebilirsiniz.