Mitoloji

Uçan Hollandalı (De Vliegende Hollander, Flying Dutchman)

Uçan Hollandalı (De Vliegende Hollander, Flying Dutchman),  17. Yüzyıl deniz folklorundan kök alan efsanevi bir hayalet geminin adı olup, fırtınalı havalarda Güney Afrika’da Ümit Burnu civarında ortaya çıktığına inanılmaktaysa da başka mevkilerde de görüldüğü rapor edilmiştir.

Geminin Hollandalı kaptanı van der Decken’in Ümit Burnu’nu korkunç bir fırtına sırasında geçmeye çalışırken battığı sanılmakta kimileri 1461’e kadar geri getirmektedir. Denizcilerin geri dönme isteğini reddeden kaptan rotayı sabitlerken tayfalarına hiddetle Tanrı veya Şeytan kendisini durdurmaya kalksa bile yolundan dönmeyeceğini haykırmıştır. Kaptan daha da ileri gidip kıyamet gününe dek sürse dahi burnu geçeceğini iddia edince Tanrı tarafından lanetlenerek sonsuza dek denizlerde dolaşmaya mahkûm edilmiştir. Hayalet gemiye dair ilk yazılı kayıt George Barrington’un (1755–1804) 1795 tarihli “Botanik Koyuna Seyahat” (A Voyage to Botany Bay) adlı eserinde yer almış, John Leyden’in (1775–1811) 1803 tarihli “Scenes of Infancy” adlı eserinde, Thomas Moore’un (1779–1852) 1804 tarihli bir şiirinde de anılınca özellikle İngiltere’de popüler olmuştur. Belki de bu yüzden 1835’de ilk kez bir İngiliz gemisi tarafından Uçan Hollandalı adlı hayalet geminin görüldüğü rapor edilmiş, yine 11 Temmuz 1881’de kraliyet donanmasından HMS Bacchante bir hayalet gemi görüldüğü kaydedilmiştir.  Alman besteci Richard Wagner Uçan Hollandalı gemisinden esinlenerek yazdığı Der Fliegende Hollander adlı operasının galasını 1843 yılında yapmıştır.

Modern yazarlar hayalet gemi efsanesinin Fata Morgana adı verilen, ufuk çizgisinin hemen üzerinde ince bir şerit halinde görülen göz aldanmasıyla ilişkili olduğunu, bu tür göz aldanmalarının hava katmanlarının sıcaklık farkından doğduğunu, özellikle Sicilya’da Messina Boğazı’nda da sıkça görüldüğünü iddia etmiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016