Hristiyanlık İslam

Meryem, Meryem Ana, Hz. Meryem, Maria

Meryem, Meryem Ana, Hz. Meryem, Maria (Asurca: ܡܲܪܝܲܡ, Arapça: مريم, İbranice: מרים Miriam, Latince: Maria, Yunanca: Μαρία) Hıristiyan Mitolojisinde İsa’nın annesinin adı olup, Bakire Meryem olarak da bilinmektedir.

Hıristiyan İnancında Meryem Ana

Yeni Ahit’te Meryem’in kimliği ve ailesi hakkında çok az şey anlatılmakla birlikte MS

Meryem Ana İkonaları

145’de yazıldığı sanılan James gospelinde Meryem’in anne ve babası Joachim ile Anne adlarıyla anılmıştır. Söylenceye göre Meryem daha doğmadan önce erkek olacağı varsayılarak Süleyman Mabedi’ne adanmış, doğumundan sonra tüm hayatını İsrail’de geçiren Meryem 3 yaşında tapınakta yaşamaya başlamıştır. Ergenlik çağına geldiğinde bekâret yemini etmesine karşın ebeveynleri tarafından bir dul olan Nazaretli Joseph ile nişanlanmıştır. Bir melek tarafından ziyaret edilip kızın kendi rızasıyla (fiat) hamile kalmasından sonra Joseph

la pieta st peters basilica Vatican Rome Italy
Rönesans heykeltıraşı Michelangelo Buonarroti’nin başyapıtlarından olan Pietà (ölü İsa Mesih’i tutan Meryem Ana heykeli) Vatikan’da Aziz Petrus Bazilikası’nda bulunmaktadır.

kızın başka bir erkek tarafından hamile bırakıldığından şüphelenince aynı melek onu da ziyaret ederek Meryem’in masum olduğunu söylemiştir. Doğum sırasında kızlık zarı bozulmayan Meryem çocuğunu Bethlehem’deki (Beytüllahim) doğum sancısı çekmeden doğurmuş ardından 3 bilge tarafından ziyaret edilerek kendisine altın, buhur ve sarı sakız (mür) hediye edilmiştir. Romalıların kukla hükümdarı Herod, kâhinlerinden ileride Yahudilerin kralı olacak bir erkek çocuğun dünyaya geldiğini duyunca 2 yaşından küçük erkek Yahudi çocuklarının öldürülmesini emretmiştir. Melekler Meryem ve Joseph’i bu konuda uyardığı için çift Mısır’a giderek çocuklarının hayatını kurtarmıştır. Oğlu İsa’nın çarmıha gerilmesine şahit olan kadın acıyla ülkesini terk etmiş ve ölene dek Ephesus’ta yaşamıştır. Ölümünden sonra bedeni çürümeyen Meryem’in oğlu gibi

Leonardo’nun Kitabı Mukaddes’te (Luka 1:26-38) Cebrail’in Meryem’e İsa’nın varlığını müjdelediği ‘Annunciazione ‘ (1472-1475) Tablosu

cennete yükseldiğine inanılmaktadır.

Meryem’in hayatı konusunda Hıristiyan dünyası ikiye bölünmüş olup, Katolikler Meryem’in ölene dek bakire kaldığına inanırken Protestanlar İsa’nın günahsız doğumunu kabul etmekle birlikte Meryem’in bakire olarak yaşadığına dair incilde bir kanıt bulunmadığını iddia etmektedir. İncil’de İsa’nın 4 kardeşinin daha bulunduğu belirtilmekle birlikte kimi din adamları bunların kardeş değil yakın akrabalar olduğunu iddia etmektedir. Hıristiyanlığın ilk yıllarında Meryem’in İsa’yı tanrının çocuğu olarak, bekâretini kaybetmeden doğurduğuna inanıldığından (Luka 1:31–33) Theotokos (Tanrı taşıyıcı) olarak adlandırılmıştır. Meryem Ana kültü Anadolu ve Avrupa’ya yayılırken İsis, Diana, Ceres ve Rhea gibi tanrıçalara özgü inançlar, özellik ve ayinlerle birleştirilmiştir.  Ortaçağ Avrupa’sında Portekizlilerin güneşi “Tanrının anası”, Fransızların ayı “Hanımımız (Notre Dame)”, Sicilya’da İsa ile Meryem’in ay ve güneş ile ilişkilendirilmesi bu kaynaşmanın izleridir.

İslam inancında Meryem

İslam inancında da Meryem önemli bir konuma sahip olup, Kuran’a göre, İmran’ın kızı (Al-i İmran 33-42) ve Harun’un kız kardeşidir (Meryem Suresi:28). İslami yorumculara göre Musa ve Harun’un babası olan İmran ile Meryem’in babası İmran farklı zamanlarda yaşamış farklı kişilerdir. Meryem’in İsa’yı doğuracağı kendisine Cebrail tarafından müjdelenmiş, kadın bir hurma ağacı altınca çocuğu dünyaya getirmiştir. Çocuğun bir babası olmadığı için toplumda iffetsizlikle suçlanan kadını teselli etmek konuşarak kendisinin peygamber olduğunu söyleyen bebek İsa’ya düşmüştür (Meryem Suresi, 19:16-34).

Meryem Hakkında Modern Yorumlar

Kimi modern yazarlar Meryem’in tarihi bir karakter olmayıp, MS 325 yılında İmparator Konstantin tarafından Roma İmparatorluğunda resmi din olacak Hıristiyanlığın tartışılması için toplanılan 1. İznik Konsilinde tanrıça İsis’ten esinlenerek yaratıldığını iddia etmektedir. Günümüzde her yıl 25 Aralık günü öncesinde putperestlerce kış gündönümü (gece ile gündüzün eşit olduğu gün) kutlanılan Saturnalia festivali Noel (İsa’nın doğum yortusu) olarak kutlanmaktadır. Yine Avrupa’da 2 Şubat’ta arınma, 1 Mayıs’ta “Mayıs Kraliçesi” ve 165 Ağustos’ta hasat festivali gibi eski putperest bayramları Meryem Ana ile ilişkilendirilerek onun onuruna dini anlamlar yüklenerek kutlanmaktadır.

MERYEM YORTUSU GÜNÜ

Noelden 40 gün sonra 2 Şubat günü kutlanılan yortu olup, Candlemas, İsa’nın Takdimi veya Bakire Meryem’in Arınması adlarıyla da bilinmekte olup, geleneğin kökü Yahudi inanışında anne ve bebeğin kırk gün izole edilmesi (Kırklama) geleneğine dayanmaktadır.

MERYEM’İN ELİ Bkz. Abbas’ın Eli

MERYEM’İN GÜNAHSIZ GEBELİĞİ

Meryem’in ilk günah ile birlikte doğdukları için vaftiz olmak zorunda olan diğer insanlardan farklı olarak günahsız doğduğu, vaftiz edilmesine gerek olmadığı doktrininin adıdır. Söylenceye göre ilk olarak Fransisken teolog Joannes Duns Scotus (1265–1308?) tarafından St. Thomas Aquinas’ın düşüncelerine karşı dile getirilmiş ve immaculata olarak adlandırılmıştır. İmmaculata ancak Papa IX. Pius tarafından 8 Aralık 1854’te Ineffabilis Deus olarak bilinen bir papalık fetvasıyla resmî olarak ilan edilmiş olup, Katolik Dünyası’nda 8 Aralık Günahsız gebelik yortusu olarak kutlanmaktadır.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016