Konfüçyüs (Confucius) ve Konfüçyüsçülük

Makale: Özhan Öztürk

Konfüçyüs (Çince: 孔夫子, Latince: Confucius, “Üstad Kong” Çince 孔子, Kǒng Zǐ, Wade-Giles: K’ung-tzǔ) MÖ 551- 479. Zhou Hanedanlığı döneminde Çin’de yaşamış, Konfüçyüsçülüğün kurucusu ünlü filozof ve politik teorisyenin lakabı Kong-(fu)-zi’nin Latinize formu olup, Üstat Kong anlamına gelmektedir.

Konfüçyüs’un Hayatı

Konfüçyüs’ün hayatı hakkında temel kaynak Si Ma Çien adlı tarihçinin Lün Yüy adlı eserinde yer alan Konfüçyüs’ün öğrencileriyle yaptığı konuşmaları kronolojik sırayla verdiği biyografi olmakla birlikte bu eserlerin büyük ölçüde sahte olduğu ve Konfüçyüs’ün ölümünden sonra filozofun öğrencilerinin akıllarında kaldığı kadarının aktarıldığı anlaşılmaktadır. Konfüçyüs, Kong Qiu adıyla Zou (bugünkü Qufu) şehrinde Lu ordusunda subay olan Şuliang He ile karısı Yan Zhengzai’nin oğlu dünyaya gelmişse 3 yaşındayken babası ölünce yoksulluk içerisinde büyümüşse de iyi bir eğitim almış, 19 yaşında soyadı Qiguan olan bir kızla evlenmiş ve Kong Li bir oğulları olmuştur.

Aristokratlar ile sıradan insanlar arasında yer alan Şi sosyal sınıfından olan Kong, çobanlık, rahiplik ve muhasebecilik yaparak geçimini sağlamaya çalışırken 23 yaşında annesini kaybedince geleneklere uygun olarak 3 yıl boyunca yasını tutmuştur. İç savaş sırasında komşu devlet Qi’ye sığınan Kong, Şu ailesinin yönetimindeki Lu’ya geri döndüğünde bir sarayda hızla yükselmiş adalet bakanlığı ve Başbakan vekilliği yaptığı söylense de iddianın doğruluğu şaibelidir. MÖ 500’de Hou Fan’ın, Şu ailesine başlattığı isyandan 2 yıl sonra kesin olarak bilinmeyen bir nedenle bir çömeziyle birlikte sürgüne gönderilmiş bu sırada ülkeyi gezme fırsatı bulmuştur. MÖ 484’de Lu’ya geri dönmüş ve hayatının son 5 yılını burada geçirmiştir.

Konfüçyüs’un Eserleri ve Öğretisi

Konfüçyüs’a atfedilen eserlerin hiçbirisini filozofun bizzat yazmadığı düşünülmekte olup, Lün Yüy’de eski gelenekleri insanlara öğretmekten başka bir amacı olmadığını açıkça belirtmiştir. Öyleyse biyografisinde kendi gelişimi konusunda “On beş yaşındayken kendimi okumaya vermiştim. Otuzunda artık iyice durmuş oturmuştum. Kırkında artık inancım tamdı. Altmışımda duyduğumu anlıyordum. Yetmişimde kalbimin eğilimlerine uyarak yasalara, buyruklara karşı gelmiyordum” açıklamasını ve maddi dünyanın değerlerini önemsemeyen mütevazı bir anlayışa sahip olduğunu ifade ettiği “Yiyecek pirince, içecek kadar suya sahip olduğum ve kolumu başımın altında yastık gibi kullanabildiğim sürece başıma gelebilecek her şeye karşı koyabilecek güçte olacağım. Haksızlıkla elde edilen zenginlik ve şerefler benim için gökte belirip kaybolan bulutlar gibidir” sözlerini öğrencilerinin hayallerinde yaşattıkları filozofu tasvir etmek için aktardıkları şeklinde yorumlamak doğru olacaktır.

Konfüçyüsçülük, Konfüçyanizm

Konfüsyüsçülük (儒家) veya Konfüçyanizm Konfüçyüs tarafından geleneksel Çin dininin tabiatüstü unsurlardan temizlenerek, pratik ahlak kuralları ilave edilmesiyle kurulmuş, tanrıyı inkâr etmeyen ama kişisel tanrılara da yer vermeyen dini sistemin adıdır. Çin tarihine ve eski geleneklere ilgi duyan filozof neredeyse göçebe gibi yaşadığı yaşamı boyunca bilgisini müritleriyle paylaşarak öğretisinin yayılmasını sağlamıştır. Konfüçyüs, Taoizm‘in kurucusu Lao-Tseu’den farklı olarak ilahi bir kuvvetin elçisi olduğunu iddia etmemesine hatta din konusunda pek konuşmamasına rağmen zamanla kutsallaştırılmıştır. Konfüçyüsçülük’ta erkeklerin ata ruhlarına ibadet geleneğini devam ettireceğine inanıldığından bir erkeğin evlenmemesi dahası bir oğul sahibi olmadan ölmesi yerilmemiştir. Söylenceye göre Konfüçyüsçülük veya Konfüçyanizm, filozofun mezarına bizzat giderek saygısını sunan Çin İmparatoru Vu Ti (MÖ 156-187) zamanında devletin yapı taşlarından birisi olarak kabul edilmiş ve resmi devlet dini statüsü 1912 yılında Çin Cumhuriyeti’nin kuruluşuna dek sürmüştür.

Konfüçyüsçülük 7 erdem

Konfüçyüsçülük insanın uyması gerektiğini ileri sürdüğü yedi erdem üzerine kurulmuştur:

1. Çung: Kendine olduğu kadar başkalarına da bağlı olmak
2. Çu: Kendisi için istemediği bir şeyi başkaları içinde istememek
3. Yen: Mükemmel insanlık
4. Yi: İnsana yakışan davranışlar sergilemek; geleneklere saygı
5. Çe: Kavrayış, zekâ
6. Hi-Sin: Doğruluk
7. Te (gün) Hükümete en dürüst hizmet

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016

Ayrıca Oku: Çin’de Anne-Baba Sevgisi, Atalara Saygı Eğitimi

Ayrıca Oku: Çin Mitolojisi hakkında özet bilgi

Ayrıca Oku: Çin Mitolojisi Sözlüğü 1. Bölüm, 2. Bölüm, 3. Bölüm