Dobrynya Nikitiç, Dobrynya Nikitich, Добры́ня Ники́тич

Makale: Özhan Öztürk

Dobrynya Nikitiç, Dobrynya Nikitich, Добры́ня Ники́тич Bylina adı verilen Rus manzum destanlarında bahsi geçen Kazanlı bir bogatyrin adı olup, İlya Muromets ve Alyoşa Popoviç ile birlikte Rus savaşçı kahramanlarının temel üçlüsünü oluşturur. Kiev prensi Vladimir’in emrinde olan bu üçlüde Dobrynya asillerin, Alyoşa rahiplerin, İlya ise köylülerin sembolik temsilcisi olarak yer almaktadır.

Bir söylenceye göre Vladimir’in öz amcası yani gerçek bir prens Dobrynya, güzel

şarkı söyleyen, satranç oynayabilen, okuma yazma bilen, diplomatik yeteneklere sahip entelektüel bir kahraman olarak tasvir edilmektedir. Dobrynya, çeşitli maceraları sırasında Kievli büyücü Morinka’yı yenmiş, bir ejderhayı öldürerek Prens Vladimir’in yeğeni Zapavu Putyatiçnu’yu kurtarmış, karısını ayartmaya çalışan Alyoşa’nın foyasını ortaya çıkartmış ve Moğol ordusunun yok edilmesinde başrol oynamıştır. Bir bylinada Dobrynya Nikitiç Moğol hakanı Batur’a elçi olarak gönderilmişse de taraflar anlaşamayıp savaşmaya başlayınca üstün gelen taraf Ruslar olmuş, sonunda Batur, Prens Vladimir’e haraç öder duruma düşmüştür. Dobrynya, hakkında söylenilen bir kehaneti de doğrulayarak Zmei Gorynytch adlı ateş soluyan ejderhayı çıplak elleri ve içine kum doldurduğu miğferini silah gibi kullanarak yenmeyi başarmıştır. Kahraman kılıcını çıkarıp canavarın kafasını keseceği sıradan Zmei Gorynytç merhamet dileyip bir daha hiçbir Rus’a zarar vermeyeceğine söz verince kahraman ejderhanın gitmesine izin vermiştir. Bununla birlikte ejderha yalan söylemiş havalandığı gibi Kiev’e uçarak Prens Vladimir’in yeğeni Zabava Putyatichnu’yu kaçırmıştır. Olayı duyan kahraman kızı kurtarmış ve bu sefer canavara merhamet etmemiştir. Yunan mitolojisindeki Odysseus ve Penelope öyküsünü hatırlatan “Dobrynya ve Aloişa” adlı bylinada ise Alyoşa Popoviç, 7 yıldır seferde olan Dobrynya Nikitiç‘in öldüğü dedikodusunu çıkararak herkesi inandırmış, böylece Prens Vladimir’in de onayıyla Dobrynya’nın karısı Nastasya ile evlenmek istemiştir. Bununla birlikte tam düğün sırasında yetişen Dobrynya Nikitiç, Alyoşa’yı yumruklayarak komployu ortaya çıkarmıştır. Bir bylinada dev bir kadın savaşçıya yenilen Dobrynya Nikitiç, katıksız bir Rus savaşçısı olmakla birlikte öyküleri halk nezdinde İlya Muromets kadar popüler olmamış, 1224 Kalka savaşında Tatarlarla savaşırken ölmüştür.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016