Brunhilde ve Valkürler

Makale: Özhan Öztürk

Valkürler, Evreni yaratan tanrı Odin’e hizmet eden savaşçı karakterdeki tanrıça kızlarının adı olup, Eski Nors dilinde (tekil valkyrja, çoğul valkyrjur) ‘ölümü seçen’ anlamına gelmektedir. Zırh giyip, miğfer takan Valkürler göz alıcı silahlarıyla uçan atlara binmiş olarak gökyüzünde dolaşır, savaşçılara ölüm dağıtıp, ölen kahramanların (einherjar) ruhunu Valhalla’ya Odin’in huzuruna taşırlardı. Valkürler her zaman at kullanmaz kimi zaman kurda biner hatta karga kılığında dolaşırlar, ellerinde çoğunlukla çengel uçlu alevli kargılar taşırlardı.

Valkürlerin Adları ve Lideri

Valkürlerin liderlerinin adı Brunhild olup, babasına isyan edince Siegfried tarafından

kurtarılıncaya dek unutulma cezasına çarptırılmıştır. Gerçekte Norn olan Skuld’un adı Valkürler arasında da sayılmakta, Hervor ve Hilde ölüler dünyasında etkiliyken, Kara ise sevgilisi Helgi’ye savaş alanında eşlik eden ölümlü bir Valkürdü. Svava ise Sigrun adıyla yeniden doğmuş ve Hlegi’nin yeni vücut bulmuş formuyla evlenmiştir.

Alman besteci Richard Wagner ‘Die Walküre’ (Valkürler, 1856) operasında da önemli bir rol oynayan Valkürler’in başlıcalarının adları şöyledir: Brynhild, Göll, Göndul, Gudr, Gunn, Herfjoturr, Hildr, Hladgunnr, Hlokk, Hrist, Sigrdrifa, Sigrún ve Svafa. Valkürler bazen Odin’in habercisi olarak hizmet etmekte olup, bazı yazarlar bunların başlangıçta rahibe olduklarını iddia etmiştir. Manzum Edda’da Grimismol şiirinde bahsi geçen valkürler ise şöyledir: Geironul (Mızraklı), Gol (Çığlık), Herfjotur (Zincirli), Hild (Savaşçı), Hlok (Bağıran), Hrist (Sallayan), Mist (Sis), Randgrith (Kalkanlı), Rathgrith (Plan yıkan), Skeggjold (Balta zamanı), Skogul (Azgın), Thruth (Kuvvet).

BRUNHİLDE

Brunhilde, Völsunga saga ve Manzum Eda’da ‘Valkürlerden birisi olarak geçen güçlü

bir kadın savaşçının adıdır. Brynhildr olarak anıldığı İskandinav mitolojisinde küçük tanrıçalardan birisi Germen mitolojisinde ise ölümlü bir insan olarak tasvir edilmektedir. Nibelungen efsanesinde İzlanda prensesi olarak adı geçmekteyse de kimine göre İsveç kralı Budli veya Tanrı Odin’in kızı kimine göre Atli’nin kız kardeşidir. Völsunga sagada Brynhild adıyla geçen Brunhilde, Odin’in 9 kızından birisi olup, Hjalmgunnar ve Agnar arasında geçen çatışmada Odin yaşlı kral Hjalmgunnar’ı desteklerken Agnar’ın yanında durarak babasına meydan okumuştur. Bunun üzerine babası tarafından Hindarfjall dağının tepesindeki bir kalede ateş yüzüğüyle birlikte kendisiyle evlenmek isteyen bir erkek tarafından kurtarılıncaya dek hapsedilmiştir. Ejderha Fafnir’i öldürmeyi başaran Völsung kabilesinden Sigurd (Almanca Siegfried) adlı bir kahraman Brynhildr’in miğferini ve zırhını çıkarıp, kızı uyandırmıştır. Sigurd âşık olduğu kızı uyandırıp Andvaranaut adlı büyülü yüzüğü vermiştir. Brunhilde, Burgonya (Fransa) kralı Gjuki’nin sihirbaz karısı Grimhild tarafından –sihirli bir iksir içirilerek Brynhildr’i unutması sağlanılarak- büyülenen Sigurd’un kendini Gudrun adlı bir kadınla aldattığını görünce kahramanın ölümüne yardım etmiş ama sonradan gerçeği öğrenince kendini öldürmüştür.

Germen mitolojisinde farklı ve geniş bir rol üstlenen kız Nibelungenlied’de (Nibelungların şarkısı) İzlanda’nın savaşçı kraliçesi Brunhild olup, Gudrun Kriemhild, Gunnar Gunther, Sigurd ise Siegfried adlarıyla anılmaktadır. Siegfried kardeşi Gunther’i öldürünce kardeşinin uşağı Hagen’in kahramanı öldürmesine yardım etmiştir. Alman şair ve oyun yazarı Emanuel von Geibel (1815-1884) 1858 tarihli Brunhild oyunuyla mitolojik karakteri popüler kültüre kazandırırken, Alman besteci Richard Wagner’de Der Ring des Nibelungen gibi yüzük temalı operalarında Brunhilde’in intiharını sıkça işlemiştir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016