Karadeniz Dibindeki Metan Hidrat Kristalleri
Karadeniz’in dibinde önemli miktarda bulunan metan hidrat kristalleri, basınç altında ve düşük sıcaklıklarda oluşmuş, buz parçası görünümünde, büyük miktarlarda doğal gaz içeren yapılar olup, kimi bilim adamlarınca geleceğin enerji kaynağı gözüyle değerlendirilmektedir. ABD Enerji Bakanlığı’nın hesaplarına göre var olduğu sanılan metan hidrat yataklarının yalnızca %1’i değerlendirilebilse bile dünyanın tüm doğal gaz rezervlerinden daha fazla enerji elde edilebilecektir[1].
Margasch gemisi[2] Karadeniz tabanının hemen altında bulunan metan hidrat kristalleri üzerinde 2002 yılından itibaren çok sayıda araştırma yapmıştır. Karadeniz’in dibinde metan çıkaran aktif bir çamur volkanını inceleyen, metanın nasıl oluştuğuna dair fikir edinmeye çalışan Alman, Fransız, Rus ve Ukraynalı araştırmacılardan oluşan ekip, metanla yaşamlarını sürdüren organizmalar üzerinde yoğunlaşmıştır. Ülkemizde ilk olarak bir TUBİTAK Projesi olarak[3] 2000 yılından itibaren Karadeniz’deki metan hidratlar araştırılmaya başlanmış, Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü’nden Prof. Dr. Günay Çifçi’nin[4] TPAO ve DTP tarafından desteklenen metan hidrat dağılımının haritalanması projesi ise devam etmektedir.
Metan hidrat kristallerinin enerji açığını kapatabilecek mucize olmasının yanı sıra madalyonun öteki yüzü dehşet vericidir: Küresel ısınma sonucu gerçekleşmesi muhtemel suyun basınç ve sıcaklığındaki değişimlerden dolayı metanın kristalden ayrışması durumunda deniz tabanlarında büyük heyelanların meydana gelebileceği, tsunami denen dev dalgaların oluşabileceği daha kötüsü metanın karbondioksitten 8 kat kuvvetli bir sera gazı olduğu göz önüne alındığında küresel ısınma ve iklim değişikliklerinin geri dönülmez bir boyuta ulaşabileceği düşünülmektedir.
Kaynak: Özhan Öztürk. Pontus: Antik Çağ’dan Günümüze Karadeniz’in Etnik ve Siyasi Tarihi (Genişletilmiş 3. Baskı). Nika Yayınları. Ankara, 2016
Notlar
[1] Nature Dergisi, 24 Ocak 2002
[2] Meteor cruise M72/3a+b. 3 Mayıs 2011 <http://www.marum.de/en/Meteor_cruise_M723ab.html>
[3] Ergün, M., Çifçi, G., Dondurur, D. ve Limonov, A., 2000. Karadeniz Sedimentlerinde Gaz Hidrat Oluşumu ve Etkilerinin Araştırılması, TUBİTAK Projesi, Proje Kodu: 100Y078.
[4] Çifçi, G., Özel, E., Dondurur, D., 2003. Doğu Karadeniz Türkiye Şelf Ve Yamacında Gaza Doygun Tortullar ve Gaz Hidratların Sismik Yöntemlerle Araştırılması, DPT Projesi, Proje Kodu: 2003K120360.