Türk Mitolojisi Sözlüğü – O – Z
Aşağıda yer alan Türk Mitolojisi Sözlüğü başlıklı alfabetik çalışmada O – Z harfleri ile başlayan İslam öncesi Türk halklarının inanışında yer alan doğaüstü varlık, tanrı, tanrıça isimleri verilmiştir.
Obıda Çuvaş halkının inanışında kötü huylu orman ruhlarının adıdır.
Oğuz Anadolu, Türkmenistan, Irak ve İran’a dağılmış göçebe bir Türkmen topluluğunun ve bu topluluğun atası olduğuna inanılan efsanevi karakterin adı olup, hikâyeleri Oğuz Destanı’nın konusudur.
Oğuz Destanı, Oğuz Kağan Destanı Yenisey yazıtlarında izine rastlanılan, MS 9. yüzyıla dek Şamanist olan Oğuzların Müslüman olmalarıyla İslamî motiflerinde eklendiği (Oğuzname ve Dede Korkut Kitabı gibi) destan Oğuz Türklerinin tarihine ışık tutmaktadır.
Oğuz Kağan, Oğuz Han Türklerin birleşip devletleşmesini sağlayan efsanevi atanın adıdır. Ay Kağan’ın oğlu olup iki ayrı kadından Gün, Ay, Yıldız ile Gök, Dağ ve Deniz adlı üçer oğlu olmuştur. Bu çocukların ilk üçü batıya yayılmış olup Bozoklar, doğuya giden diğerleri Üçoklar olarak adlandırılmış, bunlarında dörder oğlu olunca hep birlikte 24 boyluk Oğuz halkını meydana getirmişlerdir.
Bozoklar
- Gün Han (Kayı, Bayat, Alkavlı Avul, Kara Avul)
- Ay Han (Yazır, Döğer, Durdurga, Yapurlı)
- Yıldız Han (Avşar, Kızık, Beğdili, Karkın)
Üçoklar
- Gök Han (Bayındır, Becene, Çavuldur, Çepni)
- Dağ Han (Salur, Eymür, Alayıtlu, Ürügür)
- Deniz Han (Yigdir, Bügdüz Han, Yiva, Kınık)
Oğuz İli Dede Korkut Kitabı’nda Oğuz Türklerinin yaşadığı coğrafyayı tanımlamak için kullanılan terimdir.
Ok Oğuz Kağan destanında Türk boylarını sembolize eden nesnedir. Oğuz Kağan iki ayrı kadından doğan üçer oğlunu Bozoklar ve Üçoklar olarak adlandırmış, bunların da dörder oğlu olunca Türklerin atası kabul edilen yirmi dört Oğuz boyu meydana gelmiştir.
Sibirya’da yaşayan Buryaklar ise gök tanrısı Tengeris’in iblislerle savaşırken fırlattığı alevli okların yıldırım olarak göründüğüne inanmaktadır.
Olcay Han Reşidüddin’in Oğuzname’sinde Nuh’un oğullarından birisi olan Yefs’in adı olup, Türk soyunun atası olarak gösterilmektedir. Bkz. Yâfes
Or Han Yavku Han’ın dört oğlundan birisi olup, Oğuzların atalarından birisidir. Bkz. Yasef
Ot Ezi İnsanı kötülüklerden ve hastalıklardan koruduğuna ve gökten geldiğine inanılan ‘ateş ruhu’nun adıdır. Gelecekten haber almak amacıyla kullanıldığı gibi hayvan (koyun, kısrak) kurban edilir, yeni evliler tarafından yağ, içki içenler tarafından içtiklerinin bir kısmı içine dökülerek onurlandırılır. Yakut dilindeki karşılığı ot İççite’dir.
Ötüken Orta Asya’da Tiyanşen dağları civarında bir ormanlık alanın adı olup, yabancıların kutsal kabul edilen bu bölgeye girmesinin Türklerin sonunu getireceğine inanılmaktaydı. Bir yoruma göre Ötüken toprak anaya verilen isimlerden birisidir.
Öy Öyesi Volga Türklerinin inancında insan formunda tasavvur ettiği ve ev halkının iyiliğini isteyip evi korumaya çalışan bir ruhun adıdır.
Saklap Uruz Bey’in oğluna Oğuz Kağan tarafından verilen isimdir.
Salgurlular Oğuzname’de bahsi geçen bir ailenin adı olup, Şah Melik’in emrindeydiler.
Saltuknâme 13. Yüzyılda Ebül Hayr Rumi adlı bir yazar tarafından derlenen Sarı Saltuk adlı dervişin hayatını konu alan efsane ve masal kitabının adıdır. Anadolu’da İslam’ın yayılışı ile ilgili pek çok efsaneyi barındırmaktadır.
Salur Oğuzname’ye göre Dağ Han’ın en büyük oğlu ve yirmi dört Oğuz boyundan on altıncısının adıdır.
Salur Kazan Dede Korkut Kitabı’nda Kara Güne ile Koca Uruz’un ağabeyi, Burla Hatun’un kocası ve Uruz’un babası olan Oğuz beyinin adıdır. Oğlu kafirlere esir düşünce onu kurtarmak için Bamsı Beyrek, Deli Dündar gibi namlı Oğuz yiğitleriyle birlikte savaşa gitmiş ve kafir kralı Kara Tuga’yı yenip, Uruz’u kurtarmayı başarmıştır.
Saman Yavkuy Oğuzname’de Samânilerin atası olarak geçen efsanevi kişinin adıdır.
Sarı Saltuk 12. yüzyılda yaşamış bir dervişin adı olup, rüyasında gördüğü peygamberden aldığı emirle Edirne’ye gittiğine, kırk bin Hıristiyan’ı İslam’a döndürdüğüne, Dobruca beyinin kızını bir ejderhadan kurtardığına inanılmaktadır.
Saru Çoban Dede Korkut Kitabı’nda Kazlık Koca oğlu Yegenek öyküsünde bahsi geçen bir Oğuz beyinin adıdır.
Segrek Dede Korkut Kitabı’nda Usun Koca oğlu Segrek adlı öyküye adını veren kahramanın adı olup, Egrek’in küçük kardeşidir.
Selcan, Sarı Selcan, Selcan Hatun Dede Korkut Kitabı’nda Trabzon Beyi’nin dünyalar güzeli kızının adı olup, kendisine aşık olan ve evlenmek uğruna üç canavarla güreşip öldüren Oğuz yiğidi Kanturalıya aşık olup evlenmiştir. Babasının askerleri kızı geri almak için peşlerine düşünce elinde kılıç Kanturalıya yardım için erkek gibi savaşmıştır.
Selçuk Reşideddin’in Oğuzname’sinde Oğuzların Kınık boyundan olan Selçukluların atası kabul edilmektedir.
Selçuk, Kıyan Selçuk Dede Korkut Kitabı’nda Deli Dündar’ın babası ve Tepegöz’ü öldüren Basat’ın ağabeyidir.
Semetey Kırgız destanı Manas’ta destana adını veren Manas’ın oğludur.
Serenk Reşideddin’in Oğuzname’’nde bahsi geçen bir Oğuz beyinin adı olup, Kökem Yavkuy’un kardeşidir.
Seytek Manas destanında Manas’ın torunu olarak adı geçmektedir.
Su İyesi Suda yaşayan iyiliksever bir ruhun adı olup, suya gidildiğinde ona selam vermek ve suya tükürmemek, kirletmemek gerekir. Aksi taktirde insanlara küserek zarar verebilir.
Suyla İnsanların koruyucusu olan at gözlü bir kartal ruhunun adı olup, şamana ayin sırasında gökyüzüne yaptığı yolculukta üç yardımcı ruhtan (Yayık, Suyla, Karlık) birisidir.
Şökli Melik Dede Korkut Kitabı’nda Kazan Bey tarafından öldürülen kâfir beyinin adıdır.
Tamu Yer altı dünyasının adıdır.
Tayburul Manas’ın uçan kuşalrla yarış edebilen, konuşma yeteneğine sahip atının adıdır
Tengiz Han Bkz. Deniz Han
Tengri Türk ve Moğol halklarının inanışında kaderi kontrol eden yaratıcı gök tanrının adı olup, görünen veya görülemeyen her şeyi efendisidir.
“Täņri täg taņrida bolmış türk bilga kağan bu ödka olurtım. Sabimin tükati esidgil: ulayu iniyigünim, oğlanım, biriki oğuşım, bodunum, biriya şadapit bağlar, yıraya tarkat buyuruk bäğlär” (Şükürlü, 218)
Kaşgarlı Mahmut putperest Türklerin inançlarından bahsederken bu kelimeyi kullanmıştır:
“Yere batası kafirler göğe Tengri derler. Yine bu adamlar, büyük bir dağ, büyük bir ağaç vs. gibi gözlerine ulu görünen her şeye Tengri derler. Bu yüzden bu gibi şeylere yükünürler (secde ederler). Yine bunlar bilgin kimseye Tengrigen derler. Bunların sapıklıklarından Tanrıya sığınırız” (Kaşgarlı, III: 377-378).
Terminoloji: Altay tengri, tengeri; Bugyat tengeri, tengri; Çuvaş tura; Hakaz ter; Kalmık tenger; Şor tegri; Moğol tenger; Tuvan deer; Yakut tangara; Azeri Tanrı (Seyidov, 1994: 52).
Moğol mitolojisinde tanrılar 33 hükümdarlığı yönetip 17 gökte yaşayan büyük bir aile olarak tasavvur edilmişlerdir. Benzer şekilde Buryat panteonu birbirleriyle sonsuza dek mücadele edecek 55 iyi 44 kötü tanrıdan oluşmaktadır.
Radloff’un (II, 6) Altay Türklerinden derlediği bir efsaneye göre 17 kat göğün en üst katında Tengere Kayra Kan, 16. katında Ülgen, 9. katında Kızagan Tengere, Mergen Tengere ise 7. katında ikamet etmektedir.
Moğol tanrısı tengri aynı zamanda gökyüzü anlamına gelmekte olup, her şeyi gören, kanunları koyan ama yeryüzündeki olayları vekili olan Han’larla düzenlediğine inanılmaktadır.
Tenkrihan Kumık Türklerinin dokunulmaz saydıkları yaşlı ve yüksek bir ağaca verdikleri isimdir. Ağaçların gökte var olduğu sanılan tanrının mekânı cennete uzandıklarına inanıldığından bir çeşit evliya ağaç, hayat ağacı varyasyonu olarak bu adı aldığı düşünülebilir.
< tengri ‘tanrı’ + han ‘kral’
Toymadım/Doymadım Irmağı Altay Türklerinin inanışında öteki dünyada akmakta olan bir ırmağın adı olup, Türk mitolojisinde açgözlülük ölümü simgelediğinden bu adı almıştır.
Tulpar Tatar efsanelerinde bahsi geçen kanatlı bir atın adı olup, Manas destanında sadece seçkin atları nitelemek için kullanılmıştır.
“…Manas’ın yiğitleri yağma için hazır bulunan seçkin tulparlarını esirgeyip, ziyafetlerde bindikleri toburçak koşu atlarına bindiler, bazıları kazan aşı özledik diye atlanıp düşman yerine av, gece yerine tan arayıp çıktılar.”
Tüken Melik Dede Korkut Kitabı’nda Kazan Bey’in oğlu Uruz Bey hikâyesinde bahsi geçen Hıristiyan beyinin adı olup, Dündar tarafından öldürülmüştür.
U iççite, ‘Su sahibi’ Yakut halkının inanışında dere ve göllerin koruyucu ruhunun adı olup, ilkbaharda balık avına çıkmadan önce adına bir dana kurban edilmektedir.
Uçmak Cennet anlamında kullanılan bir terimdir.
Ulad Salur boyundan Ulaş’ın oğludur.
Uladmur Yavkuy Han Oğuzname’ye göre Tiken Bilge Er Biçken Kayı Yavkuy Han’ın oğlu babası doksan kendisi yetmiş beş yıl halkına kağanlık etmiştir.
Ulaşoğlu Salur Kazan Dede Korkut Kitabı’nda Dresden yazmasının 2. (Salur Kazan’ın Evi yağmalanması), Vatikan yazmasının (Hikâyet-i Salur Kazan’ın Evi Yağmalanduğudur) 3. öyküsünün kahramanı olan Oğuz beyinin adıdır. Oğuzname’de bahsi geçen Uladoğlu Ulaş’ın oğludur.
Umay Bereket ve doğumun sembolü olan bir ruhun adı olup, kelime anlamı ‘plasenta’dır. Anneyi ve çocuğu doğumdan sonraki üç gün boyunca bebeği koruyan Umay’ın Sibirya Sakalarındaki adı Ayisit’dir.
Bkz. Imay İce
Umay Kuşu, Kıpçak halkının inanışında Çin ve Hindistan’da yaşadığına inanılan Zümrüdü Anka (Yunanca Phoenix) kuşuna benzer bir yaratığın adıdır. Başkurd destanı ‘Ural Batır’da Umay adıyla geçen efsanevi yaratık, Kuşlar Padişahı Samraun’un kızı ve Ural Batır’ın eşi olup, sonradan beyaz bir kuşa çevrilen varlıktır.
Urman Öyesi Kazan Türklerinin inancında ormanın koruyucu ruhunun adı olup, ‘Orman sahibi’ anlamına gelmekte Tunguzlarca ‘Ure amaka’, Buryatlarca ‘Oin ecen’ adıyla bilinmektedir.
Uruz Dede Korkut Kitabı’nda Salur Kazan’ın oğlunun adı olup, babasının evi Şökli Melik tarafından yağmalanırken esir edilmiştir.
Utkuçı Altay şamanlarının ayin sırasında gökyüzüne yükselirlerken gök tanrı Ülgen’in kutup yıldızında şamanı karşılaması için gönderdiği elçinin adıdır (Anohin, Materiali, 14).
Uygur Oğuz’un yardımcılarına taktığı isimdir.
Üç Müstü Bay Onı Altay Türklerinin inanışında yeni doğmuş çocukları kötü ruhlardan koruyan bir tanrıçanın adıdır.
Bay Onı’nın Umay Ana motifi ile ilişkili olduğu sanılmakta olup bu durumda tanrıçanın adının tam anlamı ‘Üç Boynuzlu Umay Ana’dır.
Üç Oklar Oğuz’un, Yer Kızından doğan üç oğlunun (Gök Han, Dağ Han, Deniz Han) her birinin dörder oğlu olmuş ve bu çocuklardan gelen nesiller Üçok olarak adlandırılmıştır. Bunlar:
Gök Han’ın oğulları: Bayandur, Beçene (Peçenek), Çavuldur, Çepeni
Dağ Han’ın oğulları: Salur, Eymur, Alayurtlu, Üregür
Deniz Han’ın oğulları: İkdır, Begdüz, Yıva, Kınık
Ülgen, Ülgen Bay Altay ve Şor Türklerinin inanışında Gök Tanrının adı olup, dünyayı biri merkezde diğerleri batı ve doğuda yer alan üç balığın sırtında taşıdığı bir daire şeklinde yaratmıştır. Başlangıçta tüm dünya sularla kaplıyken Ülgen insanı yaratmış ve ona toprağı bulma görevini vermiştir. İnsan da ördek şekline dönüşerek suya dalmış ve dipten kum çıkartarak Tanrı Ülgen’e getirmiştir. Ülgen, insanı ödüllendirerek ona kuru topraklar, ormanlar, dağlar, ovalar verip üzerini bitki ve hayvanlarla doldurmuştur.
Altay bölgesinde gökyüzünün 7, 17 (Radloff, II, 3) hatta 33 (Buluç, Şamanizm; Verbitskiy, 91) gök dairesinden oluştuğu, Ülgen’in altın kaplı bir sarayda, altın bir taht üzerinde oturduğuna inanılmaktadır.
Anohin (Materiali, 75), Ülgen’in Karşıt, Pura Kan, Yajıl Kan, Burça Kan, Karakuş, Paktı Kan, Er Kan isimlerindeki yedi oğlu olduğunu belirtmiştir. Muhtemelen yedi kat gök inancı da her biri göğün bir katında oturan oğulların sayısıyla ilişkilidir.
Ürüng Ay Tolon Yakut halkının inanışında Gök Tanrının adı olup, göğün en üst katında iki beyaz güneşle birlikte yaşamaktaydı. Yaşlı bir adam olarak tasvir edilen Ürün Ayı Tolon bu iki güneşi birbirinden ayırdıktan sonra insanları ısıtıp aydınlatması için yerle göğün tam ortasında üçüncü bir güneş yaratmıştı.
Üzüt Ölü insanları ruhlarına verilen isim olup, Üzütler Toprağı da Ölüler Dünyasının adlarından birisidir. Üzütler, Erlik’in yeraltı sarayında yaşar, ona hizmet eder, yeryüzüne çıkarak insanların evlerinden yiyecek ve içecek çalarlar. Şamanlar, yeryüzünden ayrılmak istemeyen üzütleri gerekirse davuluyla kamlık yaparak yeraltına inmeye ikna etmekle görevlidirler.
Vâmık ve Azrâ Çin kralının oğlu ile Kazvin kralının kızının aşkını konu alan Çin efsanesinin Türkleştirilmiş versiyonudur.
Yabgu, Yavğu, Çavğu İslam öncesi Türk topluluklarında aynı zamanda dini otorite olarak da algılanan yöneticilik unvanıdır.
Yada Taşı, Çada Taşı, Yat Taşı, Yay Taşı Kurdun veya öküzün karnından, dişi atın yüreğinden, dağlarda yaşayan su kuşundan, yılanın başından elde edilen ve sahibini şamanlardan gelebilecek kötülüklerden koruduğuna inanılan bir taşın adıdır. Kaşgari’ye göre Yada Taşı yağmur yağdırmak amacıyla da kullanılmakta hatta Harzemşah Celalettin Mengübirdi yolculuğa çıkarken yanında Yada Taşı taşımaktaydı. Şamanlara, bu taşı kullanarak yağmur yağdırdıkları, fırtına kopardıkları için Yadacı adı da verilirdi.
Buryatlar bu ‘taşa zada ulan şulun’, bu taşın yarattığı rüzgâra ‘zada’, taşın rüzgârı yaratan ruhuna ise ‘zada sagan tengere’ adını vermekte, Yakutlar ise taşa ‘sata’ demektedir. Divanü Lugati’t Türk’te ‘yat’ şamanların bazı taşları kullanarak yaptığı kamlık, ‘yatçı’ ise yağmur yağdıran büyücü anlamında geçmektedir.
Avesta’da cadı anlamında kullanılan Farsça ‘yatu’ kelimesi ile ‘yada’ arasındaki benzerlik cadıların da yağmur yağdırmak için taş kullandığı düşünüldüğünde düşündürücüdür.
Yâfes Reşidettin’in Oğuznamesi’nde Yafes, Türk soyunun atası olup, Türkler tarafından Olcay Han adıyla bilinmektedir.
Yalancıoğlu Yaltacuk Dede Korkut Kitabı’nda Bamsı Beyrek öyküsünde bahsi geçen söylediği yalanlarıyla ünlü bir Oğuz beyinin adıdır.
Yaparlı Bozokların Ayhan kolundan bir Oğuz boyunun adıdır.
Yarlığ, Yerlig, Yerliğ-i Beliğ İslam öncesi Türklerde Hakanlık ya da sultanlık belgesinin adıdır.
Yarımtık Başkurd halkının inanışında tek gözlü ve tek ayaklı şeytani bir varlığın adıdır.
Yasak, Yasa, Yasag Moğol ve Türk kavimlerinde hükümdar buyruğunun adıdır.
Yavku Han Reşideddin’in Oğuzname’sinde Oğuz Türklerinin atası kabul edilmekte olup Yafes’in oğlu, Or Han, Kara Han, Kuz Han, Kür Han’ın babasıdır.
Yavkuy Han Kün Han’ın oğlu, Oğuz Kağan’ın torunudur.
Yay Kutsal kabul edilen bir sembol olup, Oğuz Kağan bir yayı üçe bölerek oğulları arasında paylaştırması, yayın parçalarının tek başına bir işe yaramadığını ancak birlik olunca güçlü olacaklarını göstermek amaçlı sembolik bir uygulamadır.
Yayık İnsanlar arasında yaşayıp, insanları kötü ruhlardan koruyan bir ruhun adı olup, aynı zamanda şamanın gökyüzüne yaptığı seyahat sırasında Ülgen’in elçisi Utkuçı ile buluşmasına yardım eden üç yardımcı ruhtan (Yayık, Suyla, Karlık) birisidir. Yayık’ın beyaz bir bez üzerine yapılmış resmi iki kayın ağacı arasına gerilmiş beyaz bir at kılına bağlanmakta, böylece şaman, ayin sırasında kurban edilen hayvanın ruhunu onun yardımıyla Ülgen’e götürebilmektedir.
Yazır Oğuzların Ayhan kolundan bir boy adı olup, Anadolu’da Bursa ve Isparta civarına yerleştikleri sanılmaktadır.
Yegenek, Kazılık Koca Oğlu Yegenek, Yüğnek Dede Korkut Kitabı’nda Kazılık Koca Oğlu Yegenek adlı 7. Hikâyeye adını veren yiğidin adıdır. Bayındır Han’ın veziri Kazılık Koca Düzmüral kalesini ele geçirmek için yaptığı seferde esir düşmüş, oğlu Yegenek’e öldüğü söylenmiştir. 16 yıl sonra arkadaşlarıyla tartışırken babasının esir olduğunu öğrenen yiğit Bayındır Han’ın izni ve askerleriyle Düzmüral kalesine saldırmış, yanındaki Oğuz Beyleri yenilirken kalenin tekfurunu yenip, babasını kurtarmıştır.
Yenisey Yazıtları Sibirya’da bulunan Yenisey nehri havzasında bulunan Türk dilinin en eski örneği olan taş yazıtlar ve mezartaşlarından oluşan 70 parçalık bir koleksiyonun adıdır.
Yıldız Han Reşideddin’in Oğuzname’sine göre Oğuz Kağan’ın 6 oğlundan birisinin adıdır.
Yıva, Iva, Yava Divanü Lugati’t Türk ve Osmanlı tahrir defterlerinde adı geçen yirmi dört Oğuz kabilesinden birisinin adıdır.
Ynakhsıt Yakut halkının inanışında sığır sürülerinin koruyucu tanrısının adıdır.
Yol İyesi Yolların koruyucu ruhu olup, yolculukların kazasız belasız tamamlanmasına yardım eder.
Yolay Alp Manas destanında bahsi geçen dev cüsseli ve olağanüstü güçlü bir güreşçinin adıdır. Köketay’ın yoğ töreninde Kırgız beyleri arasında hiç kimse bu devle güreşmeye cesaret edemeyince yaşlı başlı Koşay Alp halkının şerefini kurtarmak için meydana çıkar ve zorlukla da olda devi yenmeyi başarır.
Yrın-Ai-Tojon Yakut halkının inanışında yaratıcı tanrının adıdır.
Yula Altay Türklerinin inanışında insan bedenini hastalık sırasında geçici olarak terk edebilen ruhun, bir formunun adı olup, Hakaz Türklerinde çula olarak adlandırılmaktadır.
Yum Dede Korkut Kitabı’nda Dede Korkut Oğuznameleri’nin sonunda “yum vereyin…” ifadesi yer almakta olup, bir çeşit hayır duası olarak algılanan bu kelimenin tam anlamı bilinmemektedir. Beydili Fince yum (Tanrı), Hint Avrupa dillerinde ise yuma (dua) kelimeleriyle ilişkili olabileceğini ileri sürmüştür.
Yuşi Koca Reşideddin’in Oğuzname’sinde bahsi geçen yaşlı ve bilge bir karakterin adıdır. Oğlu Kara Sülük savaşa giderken bir sandığın içine gizlenerek oğlu ile birlikte yolculuk etmiş, savaş sırasında oğluna öğütler vererek Hakan’ın gözüne girmesini sağlamıştır.
Yüregir, Üregir Üçokların Dağhan kolundan bir boy olup, 24 Oğuz kabilesinden birisidir. Anadolu’da Adana civarında yerleştikleri sanılmaktadır.
Zambu Yakut halkının inanışında hayat ağacının adıdır. Tanrıça Kıpay Hatun bu ağaçta yaşamakta, göğüsleriyle insanoğlunu beslemekte ağacın dibinde akan dört nehir akmakta ve bir ejderha oturmaktadır.
Zeliha Dede Korkut Kitabı’nda Dede Korkut’un kadınları sınıflandırırken saydığı kadınlardan birisidir.
Zengi Baba Orta Asya Türklerinin inanışında koruyucu bir ata ruhunun adıdır. Sibirya’da hayvanların koruyucusu, iyiliksever karakterli görünmez bir yaratık olarak tasvir edilip Senge Baba olarak bilinir.
Zübeyde Dede Korkut Kitabı’nda Dede Korkut’un adını saydığı kadınlardan birisidir.
Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. Phoenix Yayınları, Ankara, 2009
Ayrıca Bkz. Türk Mitolojisi Sözlüğü A
Ayrıca Bkz. Türk Mitolojisi Sözlüğü B – Ç
Ayrıca Bkz. Türk Mitolojisi Sözlüğü D – H
Ayrıca Bkz. Türk Mitolojisi Sözlüğü I – M